Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг
Yüklə 5,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Yurak devorining tuzilishi.
Yurak devori uch qavatdan: ichki qavat (endocardium), o‘rta (muskul) qavat (myocardium) va tashqi qavat (epicardium) dan tuzilgan. 1. Yu r a k d e v o r i i ch k i q a v a t i (endocardium) ning tuzilishi va takomil etishi qon tomirlar devoriga o‘xshash bo‘lib, Yurak muskul qavatining ichki Yuzasini 418 qoplab turgan Yupqa pardadir. Endokard pardasi talaygina elastik tolalar, silliq muskul hujayralaridan tuzilgan. Endokard pardasining ichkari (qorincha va bo‘lmacha bo‘shliqlari)ga qaragan Yuzasi endoteliy bilan qoplangan, shu sababdan Yurakning ichki Yuzasi silliq bo‘lib ko‘rinadi. Endokard pardasi Yurakning hamma bo‘limlarini bir xilda qoplamagan, Yurak qulog‗ida – qorinchalarida endokard birmuncha Yupqa, bo‘lmachalarning ichki Yuzasida esa bir oz qalin bo‘ladi, shu sababli u tiniqroq ko‘rinadi. Endokard atrioventrikular teshiklar aorta va o‘pka poyasining boshlanish joyidagi teshiklarda burma (dublikatura) hosil qilib, atrioventrikular (tavaqali), yarimoysimon klapanlarni vujudga keltiradi. 2. O‘ r t a (m u s k u l) q a v a t i (miocardium) Yurak devorining asosiy qismi bo‘lib, alohida ko‘ndalang-targ‗il muskul tolalaridan tuzilgan. Markazda joylashgan Yurak muskul tolalari to‘rsimon Yon birikmalar (sinsitiylar) bilan o‘zaro birlashadi. Miokard tolalari qisqarishi tufayli organizmdagi skelet muskullaridan farq qilib turadi. Yurak muskul qavatining hamma bo‘limlari bir xil tuzilmagan, Yurak bo‘lmachalari – miokard Yurak qorinchalari muskul qavatining tuzilishidan katta farq qiladi. Yurak qorinchasining muskul tolalari Yurak bo‘lmachalarining miokard tolalari bilan tutashmagan bo‘lib, alohida ikki fazada qisqaradi. Lekin Yurakning bo‘lmacha va qorincha muskul tolalari ham ikkita fibroz halqa – annuli fibrosi dan boshlangan. Fibroz halqalarining biri o‘ng bo‘lmacha bilan o‘ng qorincha o‘rtasidagi teshik (ostium atrioventriculare dextrum)ni, ikkinchisi esa chap bo‘lmacha bilan chap qorincha o‘rtasidagi teshik – ostium atrioventriculare sinistrum ni o‘rab turadi. Yurak bo‘lmachalari miokardi birmuncha sodda tuzilgan bo‘lib, ikki qavatdan iborat: 1) Yuza qavati gorizontal (ko‘ndalang) joylashib, ikkala bo‘lmachani o‘rab turadi; 2) chuqur qavati har ikkala bo‘lmachani alohida qoplab turadi. Bo‘lmachalar chuqur qavatining muskul tolalari har xil boshlanadi: biri – ostium atrioventriculare ni o‘rab turgan fibroz halqasidan vertikal yo‘nalsa, ikkinchisi bo‘lmachalarga quyiladigan venalarning teshiklari atrofidan doira hosil qilib yo‘naladi. Qorincha muskul tolalari murakkab tuzilgan va uch qavatdan iborat: Yuza qavat muskul tutamlari ikkala qorincha uchun umumiy bo‘lib, fibroz halqalardan boshlanadi va Yurakning uchiga kelganda vortex cordis (―suv girdobi‖) ga o‘xshab, ichkari tomonga yo‘naladi, shu tariqa Yurakning ichki qavatiga o‘tib ketadi. U ichki muskul qavati – trabeculare corneae va mm. papillares ni hosil qilib, fibroz halqalarda tugaydi. Yurakning o‘rta muskul qavati har bir qorincha uchun alohida bo‘lib, gorizontal holatda joylashgan fibroz halqalardan boshlanadi. Qorinchalar o‘rtasidagi to‘siq – sertum interventriculare ana shu ikkala qorinchaning gorizontal joylashgan o‘rta qavat muskul tutamlaridan hosil bo‘ladi. E p i k a r d (epicardium) Yurak xaltasini hosil qiladigan seroz pardaning visseral varag‗i bo‘lib, miokardni ustki tomondan qoplab turadi. Epikard ustki tomonidan mezoteliy bilan o‘ralgan yaltiroq pardadir. Shu sababli uning ostida joylashgan hamma qon tomirlar, nerv tolalari, miokard va yog‗ to‘qimalari yaqqol ko‘rinadi. Yüklə 5,52 Mb. Dostları ilə paylaş:
|