Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

Bilak suyaklarining o‟zaro birlashuvi.
Bilak suyagi bilan tirsak suyagining bir-biriga g‗aragan g‗irralari (margo 
inferossea) o‘rtasida fibroz to‘g‗imadan tuzilgan parda - membrana interossea 
tortilgan. Bu pardaning o‘rta qismi kalin va pishik bo‘lib, ikki suyakni bir-biriga 
mustaxkam birlashtirib turadi, lekin ular xarakatiga mutlako xalakit bermaydi. 
Pardaning fibroz tolalari bilak suyagidan tirsak suyagiga qiyshiq xolda tortilgan, 
uning ustki tomonida bir necha mayda teshiklari bor, ulardan arteriyaalar o‘tadi. 
Suyaklarning pastki uchlari o‘rtasida hosil bo‘lgan Bo‗g‗im - articulatio radioulnaris 
distalis bilak suyagidagi maxsus kemtik (incisura ulnaris radii) bilan tirsak 
suyagining boshchasi g‗o‘shilishidan hosil bo‘ladi. Bilak suyagidagi kemtikning 
pastki kirgogidan tirsak suyagining bigizsimon o‘sig‗i tomon fibroz tog‗aydan 
tuzilgan plastinka - discus articularis tortilgan bo‘lib, u suyaklarning Bo‗g‗im 
Yuzalarini moslashturadi. Bu Bo‗g‗im keng va pishik kapsula bilan o‘ralgan, Yug‗ori 
qismida, xar ikkala suyak o‘rtasida xaltasimon bo‘rtma bo‘shlig‗i (cho‘ntak) recessus 
sacciformis hosil g‗iladi. Bo‗g‗im - silindr shaklidagi Bo‗g‗imlar guruhga kiradi.
Suyaklarning Yug‗ori uchidagi Bo‗g‗imda bilak suyagining boshchasi tirsak 
suyagidagi kemtikka kirib turadi, pastki uchidagi Bo‗g‗imda esa, aksincha, tirsak 
suyagining boshchasi bilak suyak kemtigiga kirib turadi. Bilak suyaklari o‘zaro 
birlashib silindirsimon Bo‗g‗imlarni vujudga keltirgan. Binobarin, bu Bo‗g‗imlarda 
aylanma xarakat (bilak suyagi boshchasi org‗ali tirsak suyagi atrofida aylanib) 
Yuzaga kelib, kaft pastga (pronasiya), va tepaga (supinasiya) xarakatlanadi. 
2. Articulatio mediocarpea - ustki g‗atordagi uchta suyaklar (no‘xatsimon 
suyak kirmaydi) bilan ikkinchi g‗atordagi to‘rtta kaft usti suyaklari o‘rtasida hosil 
bo‘ladi. Ikkinchi g‗atordagi suyaklar xam bir-biri bilan ligamentum intercarpea 
interossea vositasida g‗o‘shilgan. Lekin bu boylamlar tarang tortilmaganligi sababli 
suyaklar bir-biriga uncha yag‗in kelmaydi. ligamentum intercarpea palmaria et 
dorsalia deb ataluvchi boylamlar ko‘ndalangiga va g‗iyig‗iga kaft usti suyaklarining 
biridan ikkinchisiga tortilgan bo‘lib, o‘sha ikkita g‗o‘shiluvchi suyaklarning nomi 
bilan ataladi. Bundan tashg‗ari, kaft tomondagi bitta boylam boshli suyak 
(ligamentum carpi radiatum) dan boshlanib, sho‘`la singari g‗o‘shni suyaklarga 
bo‘linadi. No‘xatsimon suyak uch g‗irrali suyak bilan g‗o‘shilib articulatio ossis 
piriformis bo‘ginini hosil qiladi. No‘xatsimon suyakdan boshlanuvchi ikki 
boylamning biri ilmog‗li suyakka yopishgani uchun ligamentum pisohamatum deb 
ataladi, ikkinchisi yesa (ligamentum pisometacarpeum)III, IV va V kaft suyaklarining 
proksimal uchlariga yopishgan.
Bilak suyagi bilan kaft usti suyaklari o‘rtasidagi xarakatlar frontal va sagittal 
o‘g‗lar atrofida sodir bo‘ladi. Ko‘ndalang o‘k atrofida tananing bukilishi va yojilishi 
(45°) Yuz bersa, sagittal o‘k atrofida ikki Yon tomonga, ya‘ni Tana (ichki) (35-40°) 
va tashki tomonga (20°) xarakat sodir bo‘ladi.
Bundan tashkari, Bo‗g‗imlar ustma-ust jo‘lashganligi tufayli, Yuda xam 
chegaralangan aylanma xarakat Yuzaga keladi. Bilak suyagi bilan kaft usti suyaklari 
o‘rtasidagi tepacha (eminentia carpi radialiskarpi radialis), tirsak suyagi va kaft usti 
suyaklari o‘rtasidagi tepacha - eminentia carpi ulnaris orasidagi chukur egat - sulcus 
carpi ustidan ko‘ndalang boylam retinaculum flexsorum yoki lig. carpitransversum 

---

93 
tortilgan. Bunda hosil bo‘lgan kanal sanalis karpi -dan barmoklarni bukuvchi (bilak) 
muskul naylari va nerv o‘tadi. 
3. Articulationes carpometacarpeae- kaft usti va kaft suyaklari o‘rtasidagi 
Bo‗g‗imlar, ikkinchi katordagi kaft usti suyaklarining pastki Yuzalari bilan kaft 
suyaklarining ustki (proksimal) uchlari o‘rtasida hosil bo‘ladi. 
Bosh barmokning kaft suyagi bilan katta ko‘p burchakli suyak o‘rtacidagi 
Bo‗g‗im mustakil bo‘lib, u yerda keng Bo‗g‗im xaltasi bor. Bo‗g‗imning shakli 
egarsimon, shu sababli ikkita kesishgan o‘k atrofida ikki tomonlama yerkin xarakat 
kila oladiy, ya‘ni bitta o‘k atrofida bosh barmok o‘zining Yon tomoni bilan ikkinchi 
(ko‘rsatkich) barmokga yakinlashib uzoklashsa, ikkinchi o‘k atrofida u bochka 
barmoklarga karama-karshi (oppositio) buqiladi. Bunday xarakat katta iyodiy 
(mexnat) ahamiyatga yeja. Kolgan to‘rtta barmokning kaft suyaklari bilan kaft usti 
suyaklari o‘rtasidagi Bo‗g‗imlarning xarakati Yuda xam chegaralanganidan ular kam 
xarakatli Bo‗g‗imlar guruhga kiritiladi. Ular kaft (old) tomondan va orka tomondan 
ligamentum carpometacarpeae palmaria va ligamenta carpometetacarpeae dorsalia 
deb ataluvchi boylamlar vositasida mustaxkamlangan. Bu boylamlar tarang 
tortilganligi sababli Bo‗g‗im xarakati ancha (yimilokdan bochka) chegaralangan. 
To‘rtta barmok (II-V) kaft suyaklarining ustki uchlari kengayib, bir-biriga 
yakinlashganidan ular o‘rtasida kaftaro Bo‗g‗imlar - Articulationes intermetacarpea- 
hosil bo‘ladi. Bu Bo‗g‗imlar suyaklar asosining oraligidagi ligamenta basium dorsalia 
deb ataladigan tolalar bilan, ichkaridan va sirtdan ko‘ndalangiga o‘tuvchi ligamenta 
basium palmaria lig. basium dorsalia deb ataluvchi boylamlar bilan kaft va orka 
tomondan mustaxkamlangan. 
4. Articulationes metacarpophalangea - kaft suyaklari bilan barmok suyaklari 
o‘rtasidagi Bo‗g‗imni ellips shaklidagi Bo‗g‗imlar guruhga kiritsa bo‘ladi. Bu 
Bo‗g‗imlar kaft suyagining distal uchidagi boshchasi bilan birinchi katordagi barmok 
suyaklari (falangalari) ning ustki uchlari chukurchasining g‗o‘shilishidan hosil 
bo‘ladi. Bo‗g‗imning xaltasi keng bo‘lib, uning kaft tomoni fibroz tog‗aVII 
aralashishi xisobiga bir oz kalinlashadi. Ikki Yon tomondagi, kaft suyagidan 
boshlanib barmok suyagiga yepichjan boylamlar (lig.collateralia) Bo‗g‗imni 
mustaxkamlab turadi. Bo‗g‗im xaltasining kaft tomonidagi kalinlashgan qismi ostida, 
I, II, III, IV kaft suyaklarining boshchalari oraligida ko‘ndalang boylam - ligamentum 
palmaria jo‘lashgan. Bo‗g‗im xaltasi keng bo‘lgani uchun xarakat yerkin bo‘ladi. Ikki 
Yon tomondagi kaft suyagidan boshlanib barmok suyagiga yepichjan lig.collateralia. 
Bo‗g‗imni mustaxkamlab turadi. Bo‗g‗im xaltasining kaft tomondagi kalinlashgan 
qismi ostida I, II, III, IV kaft suyaklarining boshchalari, oraligidagi ko‘ndalang 
boylamlar- lig. Metacarpea trasversa profundus suyaklarning boshchalarini ushlab 
turadi. Bu Bo‗g‗imda xarakat ikki o‘k atrofida sodir bo‘ladi. Frontal o‘k atrofida 
bukilish va yojilish Yuz bersa, sagittal o‘k atrofida barmoklar, bukilmagan xolda bir-
biriga yakinlashadi va uzoklashadi. Lekin barmoklar bukilgan xolda bo‘lsa, Yon 
tomonga xarakat mumkin bo‘lmay kolyadi, chunki Yon tomondagi boylamlar 
(lig.collateralia) taranglashib xarakat Yuz beradi.