Marizing bir tarafdan, bir tarafdan xorsan — millat, Badandan doimo qon oldurar bemorsan - millat! Uning na tili, na qulog’i bor.U — surat, devor! Mudhish hol!”
Bu satrlar bezovta yurak qoni bilan, millat dardiga darmon bo‘lish ilinjida to‘kilgan achchiq ko‘z yoshlari bilan yozilgan.Mustamlakachilik dardi, tobelik va mutelik, xorlik va zorlik suyak-suyagidan o‘tib ketgan kishigina milliy ozodlik, hurriyat va erkinlik xususida ana shunday kuyib aytadi, kuyib so‘zlaydi, yonib kuylaydi.
Ulug’ bobokalonimiz Abdulla Avloniy “Ma’rifat — shijoatdir”degan edi.Darhaqiqat, ma’rifatli kishigina shijoatli bo‘lmadi.U o‘zini himoya qilishga, o‘z qadr-u qimmatini o‘rniga qo‘yishga qodir bo‘ladi.Afsuski chorizm va undan keyingi qizil imperiya davri bizni ayni ana shu qalb shijoatidan, yurak da’vatidan, dil charog’idan mahrum etdi, ma’rifat-sizlikka mahkum qildi.Ulkan olim, taniqli adib va yirik jamoat arbobi
Abdurauf Fitrat hurriyat damlarini orziqib kutdi.Uning umri faryod va alam bilan o‘tdi:
“Ey, ulug‘ Turon, arslonlar o‘lkasi! Senga ne bo‘ldi? Holing qalaydir? Nechuk kunlarga qolding?
Ey, Temurlarning, O‘g‘uzlar oilalarining shonli beshiklari! Qani uchiqdiqing yuksak o‘rinlar? Qullik chuqurlarig’a nedan tushding?!
Dunyoni “urho” lari bilan titralgan yo‘lbars yurakli bolalaring qani? Nechun tovushlari chiqmaydi?
Yer tuprog’ini ko'klarga uchiraturg‘on tog‘ gavdali o‘g‘lonlaring qani?
Yer yuzining bir necha polvonlari bo‘lgan botir turklaring qani? Nechun chekindilar? Nechun ketdilar? Kurash maydonlarin o‘zgalarga nechun qo‘ydilar? Nechun... nechun...nechun?
Gapir menga, ey, ulug’ Turon, arslonlar o‘lkasi! Senga ne bo‘ldi?
Yer yuzining buyuk saltanatlarini sen qurmadingmi? Hindistonning, Eronning, Ovruponing ulug‘ xoqonlarini sen yubormadingmi? Ey, xoqonlar o‘chog‘i? Ey, qahramonlar to‘g‘oyi! Qani u chaqmoq chopishli botir xoqonlaring? Qani avval — o‘q yurishli otli beklaring? Nechuk “urho” lari eshitilmaydur?
Dunyo xalqini bo‘ysundirgan saltanatlaring nechun buzuldi?
Insonlik olamini qanotlari ostida olgan xoqonliging nechun kuchi o‘ldi.Kuchingmi ketdi? Kimsasizmi qoldi?
Yo‘q... yo‘q. Tangri haqqi uchun, yo‘q? Sen kuchsiz emassan, sen kimsasiz emassan! Bugun Yer yuzida sakson million bolang bor.Bularning tomirlaridagi qon Chingizlarning, Temurlarning qonidir.
Bularning kuchlari sening kuchingdir!
Ey, ulug‘ Turon, arslonlar o‘lkasi! Qayg’urma! Eski davlating, eski saltanating, eski yigitlaring, eski arslonlaring hammasi bor, hech biri yo‘qolmamishdur.”
Va nihoyat mustaqillik ana shunday iztiroblar, qon yutishlar iskanjasida qolgan xalqimiz qalbiga nur, umidlariga qanot, dardlariga malham bo‘lib keldi.Mustaqillikning ma’naviy-ijtimoiy mazmuni, uning beqiyos mohiyati ana shunda.Mazkur xulosalardan kelib chiqib Birinchi Prezident Islom Karimov “Mustaqil o‘zbek davlati — xalqimizning tarixiy yutug‘idir.Xalqi yuz yillar mobaynida ozodlikni orzu qilgan O‘zbekiston chinakam Mustaqillikni qo‘lga kiritib, gullab-yashnashi va farovonlikka erishishi, taraqqiy etgan demokratik davlatlar qatori xalqaro hamjamiyatda munosib o‘rinni egallashi — biz ko‘zlayotgan oliy maqsaddir”, deganida butun xalqimizning orzu-umidini, maqsad va intilishlarini ifoda etgan edi.
Mustaqillikning mohiyati, uning tarixiy ahamiyati milliy uyg'onish va milliy tiklanish jarayoni bilan bog’liq.Xalqimiz millat sifatidagi beqiyos qadriyatlarini, asrlar mobaynida shakllangan ma’naviy-ruhiy boyliklarni qanchalik chuqur anglasa, milliy uyg'onish hissi shunchalik kuchayadi.Qalbidan millat, vatan, ajdodlar oldidagi burch tuyg‘ulari qanchalik chuqur joy olgan bo‘lsa, o'zligini anglashga, o‘z milliy qadriyatlarini tiklashga shunchalik ko‘proq ehtiyoj sezadi.Bunday odamda kurashchanlik, tashabbuskorlik, o‘z-o‘zini , demakki, millatini va vatanini himoya qilish qudrati beqiyos bo'ladi.Shuning uchun ham biz mustaqillik uchun kurashning butun mazmun-mohiyatini shaxs ma’naviy barkamolligi, uning har tomonlama yetukligi bilan bog’liq holda tushunmog’imiz kerak.Ana shunda mustaqillikning taraqqiyot yo‘llari, ijtimoiy-iqtisodiy, ma’naviy-madaniy, g’oyaviy-axloqiy asoslari mustahkam bo‘ladi.
Milliy tiklanish, uyg’onish hodisasi juda keng, murakkab tarixiy jarayondir.U xalqimiz hayotining hamma sohalarini qamrab oladi.Iqtisodiyot, siyosiy faoliyat, ma’naviyat, ilm-fan, til, tarix, urf-odatlar, hunarmandchilik, me’morchilik barcha-barchasini inson kamoloti bilan bevosita daxldor barcha masalalarni ham o‘z ichiga qamrab oladi.Milliy tiklanishga birdaniga erishib bo‘lmaydi, Milliy tiklanish uzoq davom etadigan, ko‘p yillarni qamrab oladigan murakkab jarayon.Biz ana shunday mashaqqatli va sharafli jarayonni boshdan kechirmoqdamiz.Butun O‘zbekiston - ulkan xonadonimiz ana shunday yangilanish va poklanish yo‘lidan bormoqda.Bizning ruhiyatimiz, tuyg’ularimiz, eng nozik hissiyotlarimiz tiniqlashmoqda, ravshanlashmoqda, turli chang-u g’uborlardan tozalanmoqda.
Istiqlol mohiyati, uning millat va mamlakat taqdirida tutgan o‘rni, ulug‘ ajdodlarimiz, boy va noyob tariximiz hamda istiqboldagi vazifalarimiz xususida gapirar ekan, Birinchi Prezident Islom Karimov buni muxtasar qilib shunday tushuntiradi: “Biz uchun Mustaqillik — eng avvalo o‘z taqdirimizni qo‘limizga olish, o‘zligimizni anglash, milliy qadriyatlarni, urf-odatlarimizni tiklash, hammamiz uchun mo‘tabar shu vatanda, har bir xonadonda tinchlik-osoyishtalikni, barqarorlikni saqlashdir.Aziz vatanimizda adolat, insof, din-u diyonat, mehr-u oqibatni qaror toptirishdir. Biz uchun Mustaqillik Allohning o‘zi el-yurtimizga in’om etgan tabiiy boyliklarga egalik qilish, xalqimiz qudrati, salohiyati, aql-u zakovatiga tayanish, O‘zbekistonda yashayotgan har bir inson, har hir oila uchun munosib hayot qurish, kelajak avlodlar uchun ozod va obod Vatan qoldirishdir. Biz uchun istiqlol — millatimiz, mamlakatimizning jahonda obro‘- e’tibori, shon-shavkatini ko‘taradigan sog’lom avlodni, har jihatdan barkamol va fidoyi o‘g‘il-qizlarni tarbiyalash, ularni voyaga yetkazish va baxtini ko‘rishdir.Har bir fuqaro uchun — millati, irqi va diniy e’tiqodidan qat’i nazar — erkinlik, tinchlik, birodarlik, munosib sharoit yaratib berishdir”. Biz bugun dunyoni yangi ko‘z bilan ko‘rish, uni yangicha tafakkur bilan idrok qilish jarayonlarida ulg‘ayib, shakllanib borayapmiz.Bugun barcha yo‘qotilgan qadriyatlarni, boy berilgan madaniy va ma’naviy boyliklarni qaytadan to‘plash, qadimiy Turkiston an’analarini tiklash, o‘z milliy qiyofasi bilan jahon xalqlari safidan munosib o‘rin olishdek g‘oyat murakkab va mashaqqatli vazifalar qarshisida turibmiz.Zimmamizda yilla rdavomida yo‘l qo‘yilgan xatoliklar va kelajak oldidagi qarzdorlikning ulkan, zalvorli yuki bor.Biroq, buyuk ajdodlarimiz qoldirgan merosni qayta tiklash, o‘zligimizni, insoniy his-tuyg‘ularimizni, sha’nimiz va oriyatimizni himoya qilishga, uni hamisha baland tutishga imkoniyat tug’ilganining o‘zi barcha mashaqqatlardan ko‘ra huzur baxshroqdir.Ana shu imkoniyatning o‘ziyoq kishiga beqiyos kuch-g‘ayrat, qudrat va jur’at baxsh etadi.