Xrom molibdenli va xrom vanadiyli po‘latlar (molibden va vanadiylar ozgina qo‘shilsa ham) yuqori harorat va yuqori bosimda ham o‘z mustahkamligini saqlab qoladi
Xrom molibdenli va xrom vanadiyli po‘latlar (molibden va vanadiylar ozgina qo‘shilsa ham) yuqori harorat va yuqori bosimda ham o‘z mustahkamligini saqlab qoladi. Bunday po'latlar maxsus sharoitlarda ishlovchi apparatlar (sintez kolonnalari, rektorlar, kompessorlar, quvurlar va boshqalar) tayyorlashda ishlatiladi. Xrom volframli po'latlar (4-5 % Cr, 9-19 % W) keskir, qattiq va issiqlikka chidamli bo‘lib, kesuvchi asboblar, apparatlar tayyorlash uchun sarflanadi. Marganetsli po'latalar (814 % Mn) urilishga-zarbaga juda chidamli bo'lib, undan maydalagichlar, tegirmonlar, temir yo‘l va tramvay strelkalari, krestovinalari tayyorlanadi. Po‘lat navlari shartli ravishda son va harflar bilan belgilanadi. Harf oldidagi son poiat tarkibidagi uglerodning yuzdan nechadir foiz ulishini ko‘rsatadi. Harflar ligerlovchi element borligini (ular X — xrom, M — molibden, N — nikel, G — marganets, V — volfram, F — vanadiy, T — titan, bilan belgilanadi) ko'rsatadi. Agar ligerlovchi elment 1 % dan ortiq bo‘lsa, u holda tegishli harf oldiga ligerlovchi elementning foiz ulishini ko'rsatuvchi son qo'yishadi. Masalan, 20 X N 2V navli po‘lat bo‘lsa, uning tarkibida 0,15-0,25 % uglerod, 2 % ga yaqin nikel, xrom va volfram 1 % dan kamligini ko‘rsatadi. §. PoMatga termik va kimyoviy ishlov berish
Termik ishlov berish po‘lat texnologiyasida muhim operatsiya bo‘lib, bunda yuqori haroratda qizdirilib, so‘ngra kerakli tezlikda sovitish yo‘li bilan strukturasi va xossalarini keskin o'zgartiriladi. Termik ishlov berishning har xil turlari bo‘lib, muhimlari toblash va bo‘shatishdir. 0‘rtacha uglerodli va ko‘p uglerodli asbobsoz po‘latlarga qattiqlik berish uchun toblanadi. Buyum va asbob yuqori haroratda qizdiriladi, so‘ngra neft moylariga tushurilib tez sovitiladi. Bunda uglerodning у- temirdagi qattiq eritmasi (austenit), o‘ta to‘yingan a- temiming qattiq eritmasiga (bu xildagi aylanish fazasiga martensit deyiladi) aylanadi. Martensit juda qattiq va mo‘rtbo‘ladi. Mo'rtligini yo‘qotish va qattiqligini saqlab qolish uchun, po‘lat buyum bo‘shatiladi. Buning uchun u yana qayta 200—500°C gacha qizdirilib va yana sovitiladi.
