Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

 
Cədvəl 1. 2018-ci ildə Azərbaycan Respublikasına gələn turistlərin faiz göstəriciləri 
Rusiya 
Gürcüstan 
Türkiyə 
İran 
BƏƏ 
Səudiyyə
Ərəbistanı 
İraq 
Ukrayna 
Digər ölkə 
vətəndaşları 
31.1% 
20.9% 
10.1% 
8.6% 
3.1% 
2.7% 
2.4% 
2% 
19% 
Qeyd: 
Cədvəl ARDSK məlumatlarına əsasən müəllif tərəfindən hazırlanmışdır 
Bütün bunları göz önünə alaraq haqlı olaraq deyə bilərik ki, ildən-ilə turizm respublikamızda 
inkişaf edir və gələnlərin sayı ilbəil artmaqda davam edir. 2016-cı ildə ölkəyə gələnlərin sayı 2 696,7 
min nəfər olaraq, bu rəqəm 2017-ci ildə 2 696,7 nəfər olmuşdur. 2018-ci ildə bu rəqəmdə 6%-dən çox 
böyümə olmuşdur. Belə ki, ötən il ərzində ölkəmizə dünyanın 19 ölkəsindən 2 milyon 850 min turist 
gəlmişdir. 2019-cu il yanvar ayı ərzində respublika ərazisinə dünyanın 143 ölkəsindən 191,6 min nəfər 
gəlmişdir. 
TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
225
Baku, Azerbaijan

---

Son dövrlərdə ölkəmizdə davamlı turizmin inkişafı üçün qış turizm bazasının yaradılması və 
mövsümülüyün aradan qaldırılması əsas məsələlərdən birinə çevrilmişdir. Bu məqsədlə Respublikamızın 
Qusar rayonu ərazisində yaradılmış “Şahdağ” Yay-Qış Turizm kompleksi ölkə tarixində ilk dağ-xizək 
kurortudur. Bundan əlavə, 2014-cü ildə Qəbələ rayonunda açılışı olan “Tufandağ” Dağ-Xizək Mərkəzi 
göstəriri ki, ölkəmizdə təkcə yay deyil, həmçinin qış turizm növlərinin inkişafına və bu yöndə 
infrastrukturun inkişaf etdirilməsinə xüsusi diqqət yetirilir.
Son illərdə turizmin inkişafı üçün əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Yeni otellər açılmış, istirahət 
mərkəzləri tikilmişdir, viza rejimi sadələşdirilmiş, 2013-cü ildən elektron viza sistemi tətbiq edilmiş, 
həmçinin, müxtəlif sərgilər, beynəlxalq yarışlar və idman oyunları keçirilmişdir. Əsrarəngiz təbiət, mineral 
qaynaqlar, dünyada yeganə olan müalicəvi Naftalan nefti, qədim memarlıq abidələri, özünəməxsus 
mədəniyyət, milli mətbəximiz və bir çox digər amillər Azərbaycanda turizmin bir çox növlərinin, xüsusilə 
işgüzar, idman, qastronomik, tanışlıq, ovçuluq, çimərlik, müalicəvi və hətta qış turizminin inkişafına 
əlverişli şərait yaradır. 
Bunlardan əlavə, "2002-2005-ci illərdə Azərbaycanda turizmin inkişafı” və "Azərbaycan 
Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair” Dövlət Proqramları ölkəmizdə bu sahənin 
inkişafı üçün zəmin yaradıb. Dövlət başçısı turizmin inkişafını şəxsən diqqətdə saxlayır. Bunun bariz 
nümunəsi 2011-ci ilin ölkəmizdə “Turizm ili” olaraq elan edilmisidir [3, səh 16].
Bundan əlavə hər il sentyabrın 27-si ölkəmizdə “Dünya Turizm Günü” kimi qeyd edilməsi, Formula 1 
yarışlarının keçirilməsi və bunlardan əlavə yerli əhəmiyyətli “Nar”, “Xurma, “Jazz” kimi festivalların, 
AİTF turizm sərgisinin keçirilməsi ölkə turizmi üçün böyük şanslar əldə edir. 2012-ci ildə Avroviziya 
mahni müsabiqəsi, 2015-ci ildə Avropa oyunları, 2017-ci ildə İslam Həmrəyliyi Olimpia oyunlarıda ölkəni 
dünyada tanıdan vasitələrdən biri olmuş və ölkə ərazisinə millərlə turistlərin gəlməsinə səbəb olmuşdur.
Ölkəmizdə turizmin inkişaf etdirilməsi yolunda atılmış ən böyük addımlardan biri Azərbaycan 
Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 20 aprel tarixli “Mədəniyyət və turizm sahəsində dövlət idarəçiliyinin 
təkmilləşdirilməsi ilə bağlı bəzi tədbirlər haqqında Sərəncam”ına əsasən Azərbaycan Respublikası 
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi əsasında Azərbaycan Respublikasının Dövlət Turizm Agentliyinin 
yaradılmasıdır. Agentlik turizm sahəsində dövlət siyasətini formalaşdırmaq və həyata keçirmək, turizmin 
inkişafı məqsədilə digər dövlət orqanları, müəssisələri və təşkilatları, həmçinin fiziki və hüquqi şəxslər, o 
cümlədən beynəlxalq və qeyri-hökumət təşkilatları arasında əlaqəli fəaliyyəti təmin etmək, dövlət turizm 
tənzimləməsi, turizmdə dövlət nəzarəti, milli kulinariyamızın qorunması və onun təbliği istiqamətində 
fəaliyyətlət göstərir.
Bundan əlavə ölkəmizdə turizm sənayesi ilə paralel olaraq otel təsərrüfatıda inkişaf edir.
Mehmanxana 
və ya otel təsərrüfatı turizm sənayesinin mühüm tərkib hissəsini təşkil edir. Hər il yeni-yeni otellər açılır, 
brend otellər Azərbaycan bazarına daxil olur. Ölkəmizdə beynəlxalq mehmanxana şəbəkəsi sistemi 90-cı 
ildən fəaliyyətə başlamışdır. Müstəqillik əldə etdikdən sonra və 1994-cü il “Əsrin müqaviləsi” 
imzalandıqdan sonra xarici qonaqlar, konfrans, toplantı, sərgilərin keçirilməsi üçün ölkə ərazisində, 
xüsusən də paytaxt Bakıda yeni mehmanxanalara ehtiyac duyulurdu. Qısa müddət ərzində “Naxçıvan” oteli 
bərpa edilərək “Hyatt Regency” oteli kimi fəaliyyət göstərməyə başladı. Məhz bu otel Azərbaycanda ilk 
fəaliyyət göstərən şəbəkə oteli idi.
“İsr Plaza”, “Crescent Beach”, “Grand Europe Hotel” və bir sıra mehmanxanalar tikildi. Son illər-də 
Azərərbaycanın müxtəlif güşələrində, xüsusilə kurort zonalarında turizm kompleksləri tikilmişdir.