To‘yingan uglerod atomiõagi vodorodning elektrofil

Reaksiyaning keyingi bosqichi qiyin va yuqori haroratda ketadi.
2-, 3- va 4- Piridilmetilketonlar reaksiya sharoiti va reagentlaming miqdoriy nisbatlariga bog‘liq holda tegishli di- va trialkilmahsulotlar hosil qiladi. Masalan, 2- va 3-piridilmeti1ketonlami alliflash va proper- gillash reaksiyalari ^triallil va tripropargil-mahsulotlarini beradi^. Bu reaksiyalarda ^allillash va propargillanh reaksiyalarining selektivligi ko‘- rinadi.

Bunday reaksiyalarga CH₃-CN. fluoren, hatto to^luoldagi (C,H,CHJ) ^vodorodlar ham kirishadi. Masadan, geksametilbenzolga sirka kislota erimasida, qorong‘ida, l8°C da xlor ta'sir ettirilsa metil guruhidağ vodorod xlorga va qisman atsetatga almashirıadi. Tabiiyki, bu sharoitda reaksiya gomolitik mexanizmda emas, balki elektrofil mexanizm bo'- yich« boradi va uni quyidagi sxerna bilan tasvirlash mumkin:
CHj CI
H‘


CtI

Bu misol geksaınetilbenzolning metil-guruhidi _8' vodorodlaming ma'lum darajada kislotali xususiyati borligini va ularning elektrofil al- mashinish reaksiyasiga kirishishini ko'rsatadi. Metil guruhidagi vodo-

rodlaming harakatchanligiga, elektrofil almashinish reaksiyasiga kiri- shishiga yadrodagi elektronoakseptor guruhlar ijobiy ta'sir ko‘rsatadi. Bu guruNar ta'sirida metil gunıhidagi vodorodlaming kislotaliligi (C- H-kislotalik) ortadi va elektrofil almashinish reaksiş alariga kirishishi osonlanhadi.

Masalan, bunday vodorodlar ishqoriy katalizatorlar ishtirokida alkillanishi mumkin:
Metil guruh‹dagi faol vodorodlar rıitrit kislotasi, nitrozo-birikmalar biları ham osongina reaksiyaga kirishadi:
HOHO





^{Keyingi reaksiya} ma^{hsuloli bo‘1gan azometinlarning gidrolizi nati-} jasida aromatik aldegidlar va aminlar olinadi:


CHO




Metil gunıhida faol vodorodi bo‘lgan birikmalar aldegidlar bilan osoo reaksiyaga kirishib stirol hosilalarini beradi:

- c, ,cro
(CH•)JN

Bu reaksiyalaming yaxshi borishi uchun ishqoriy katalizator (KON, ^trietilamin, ^{piperidin, kaliy uchlamchi-butilat) va erituvchi sifatida di- metilfoılnamid ishlatiladi. Bunday sharoitda toluol, ksilol,} m^{etilnaltaliıı, metilpiridin kabi moddalaming metil guruhf ari} azom^{elinlar bilan reak- siyaga} kûishib, ^stirol birikmalarini hosil qiladi:

^{Bu re}aksiva “anil-sintez” nomi bilan stirol birikmalarini _olishda
ishlatiladi.
Ushbu reak.siyalarga 4-metilpiridin, 9-metilakridin, ^4-meti1xinolin, ^{N,4-dimetilpiridiniy} yodid, ⁴-metilpiridin-N-oksidi, 4-metilpirimidin, 2- ^metilbenztiazol, ^{2-metilbenzoksazo1, 2-metilbenzin1idazo}l ^{kabi gete-} rotsiklik birikmalar ham kirishadi.

1. 
   Quyiüagi moddalaı ni ularning p-niırobem•aldegid bilen reaksi- yasida reaksion qobiliyalining ortib borish qaıoriga joylashtiring: