Keywords: biography of word, şərab-wine-yajna, Islam,
Giriş
Sözlərin də də insanlar kimi, ailələr, tayfalar, ölkələr kimi öz inkişaf yolu var. Bu inkişaf yolunda insanlar müxtəlif tayfalarla qohum olur, fərqli regionlara düşürlər. Beləliklə sözlər yeni mühitdə, yeni arealda inkişaf yolunda qazandıqları yeni intonasiyadan asılı olaraq yeni məna çalarları kəsb edir. Beləliklə, onların keçdiyi inkişaf yolunda qazandıqları yeni intonasiyada asılı olaraq onların interpretasiyası təcridən haçalanır, fərqli olur və beləliklə, onlar yavaş- yavaş yeni sözə də çevrilə bilərlər.
İlk baxışdan bizə elə gələ bilər ki, bu sözlər tam fərqli sözlərdir. Məsələn, belə bir leksik seriyanı götürsək: səməni, səma (Azərb.), Semela (yunan mifologiyasında Allah), земля (torpaq-yer), семья (ailə), семя (toxum), семь (yeddi - rus dilində), semen (toxum - ingilicsə) seme (məzmunun ən kiçik vahidi; fizikida atom, biologiyada gen kimi)- burada hər söz fərqli mənanı bildirir. Amma ilk baxışdan bunların kökündə hansısa ortaq bir semantikanın durduğunu görmək mümkün olmadığından omofon kimi qəbul edilir. Əslində isə onların daha dərin tarixi qatlarına nüfuz etsək, hamısının kökündə ortaq seme (gen, atom, element)– həyatın başlanğıcı semantikasının durduğunu görərik. Və ya əgər islamın qəbul edilməsindəən minilliklər sonrası əsas 5 ritualdan biri islama Azərbaycan, türk, qazax, qirğız (Orta Asiya), fars dillərində namaz adlanırsa və bu termin ərəb dlində salaa terminidirsə, və ya yenə by dillərdə qurban müsəlman qurban-sacrifice ritualı ilə assosiasiya olursa, lakin ərəb dilinəd fərqli sözlə - al-adha terminidirsə, bu o deməkdir ki, bu xalqlarda islamlaşmadan daha əvvəl həmin sözlərlə fərqli rituallaral assosoasiasiya olunurmuş. If after thousands of years one of pillars of Islam has different word than in Arabic – namaz for salaa, or kourban is associated with Islamic sacrifice, and has another word in Arabic – al-adha, it means it was something earlier, behind “this” archetypal time, why these converted to Islam peoples borrowed the rites, but not words, associating them with familiar words.
Eyni məqamı mədəniyyətin digər sahələrinə, əsasən ədəbiyyata da aid etmək olar. Islamic poetry in the Middle Ages by peoples newly converted to Islam.
Dostları ilə paylaş: |
