Transport logistikasi

Mahsulot
Taxminiy 
ma‟lumotlar
Kunlar
 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Stollar
Umumiy 
ehtiyoj 
100 
150 
Naqd zahira 
0 
0 
Sof ehtiyoj 
100 
150 
Oldinga 
siljish 
100 
150 
Yogʻoch 
qismlar 
Umumiy 
ehtiyoj 
200 
300 
Naqd zahira
100 
0 
Sof ehtiyoj 
100 
300 
Oldinga 
siljish 
100 
300 
Birikma
Umumiy 
ehtiyoj 
300 
450 

---

167 
Naqd zahira
60 
0 
Sof ehtiyoj 
240 
450 
Oldinga 
siljish 
240 
450 
Oyoqlari
Umumiy 
ehtiyoj 
400 
600 
Naqd ehtiyoj
108 
0 
Sof ehtiyoj 
292 
600 
Oldinga 
siljish 
292 
600 
 
Misol № 14.
 
Zahiralar yetishmasligidan zararni qanday aniqlash mumkin 
 
Logistika masalasi
. Kichik 
bir doʻkon mahalliy dehqondan 
sotib olingan yangi meva va 
sabzavotlarni sotadi. Qulupnay 
pishgan mavsumda unga boʻlgan 
talab kunlik oʻrtacha qiymati 40 
kvartga va kunlik 6 kvart standart 
ogʻishga teng normal taqsimotga yaqin. Ortiqcha zahiralarning narxi har 
kvarta uchun 35 sentdan iborat. Doʻkon har kuni toʻrt kvart miqdordagi 
yangi qulupnayga buyurtma beradi. 
a) Zahiralar tanqisligidan mumkin boʻlgan yoʻqotishlar qanday boʻladi 
(bir kvartga)?
b) Nega ular oqilona chegaralarda joylashgan?
Masalani yechish.
 
Zahiralarning maqbul darajasi oʻzgaruvchan talabni va kunlik 
toʻldirishni hisobga olgan holda quyidagi formula boʻyicha aniqlanadi: 

---

168 
bu yerda 
d 
- kunlik oʻrtacha talab;
z 
- xizmat koʻrsatish darajasi bilan belgilanadigan standart ogʻishlar 
soni;
s 
- talabning standart ogʻishi.
Doʻkon har kuni 
Q 
= 49 kvart qulupnayni buyurtma qiladi, ya‘ni 
standart ogʻishlarning sonini topishingiz mumkin.
Normal taqsimot funksiyasi qiymatlari jadvalidan 
ning topilgan 
qiymatiga mos keladigan xizmat darajasini aniqlaymiz. 
uchun 
xizmat koʻrsatish darajasi 93,32% ni tashkil qiladi. Shuningdek, MS 
Excel dasturida 
= NORMSTRASP (1,5)
funksiyasidan ham foydalanish 
mumkin.
Boshqa tomondan, 
xizmat koʻrsatish darajasini
 
quyidagi formula 
bilan topish mumkin: 
Xizmat koʻrsatish darajasi (SL) = Se
tm
 / ( Se
tm
 + S
ort
 ) 
, 
bu yerda
Se
tm
 
- zahiralar yetishmasligi tufayli yoʻqotishlar, har bir birlik 
uchun;
S
ort
 
- har bir birlik uchun ortiqcha zaxiralar bilan bogʻliq xarajatlar. 
Soʻnggi formuladan 
Se
tm
 
topamiz:
Se
tm
 = SL ∙ S
ort
 / (1 - SL) 
= 0,9332 ∙ 35 / (1 – 0,9332) = 489 sent har kvart 
uchun.
Shunday qilib, 
zahiralar yetishmasligidan kelib chiqadigan 
yoʻqotishlar
 
har chorakda 489 sentni tashkil etadi. Boshqacha aytganda, 
bu bir kvart qulupnay uchun realizatsiya qilinmagan foydadir. Ushbu 
yoʻqotishlar ortiqcha zahiralar bilan bogʻliq xarajatlardan ancha katta. 
Doʻkon mahsulot yetishmasligidan foyda koʻrmaydi. Shuning uchun 
doʻkon har kuni 49 kvart yangi qulupnayni buyurtma qiladi, va bu uning 
oʻrtacha kunlik talabidan oshadi.