152
13.4-rasm. Yoʻldai resurs zahiralarining oʻzgarish
grafigi
tonna-sutka
1
60
10
600
-
120
5
600
10
120
10
1200
15
120
5
600
25
60
8
480
Jami
Q = 480
-
T
o
= 3480
Moddiy resurslarning qabul qiluvchigacha yoʻlda boʻlgan oʻrtacha
vaqtini
t
oʻr
hisoblaymiz:
Qabul
qiluvchigacha
bir oy (30 sutka) yoʻlda
boʻlgan moddiy resurslar
hajmining oʻrtacha
qiymati
Q
oʻr
:
Moddiy resurslarni
kunlik
oʻrtacha
yuklash
miqdori:
.
Oʻtkazilgan hisoblash koʻrsatilgan natijalari asosida zahiralarni
oʻzgarish grafigini chizamiz (4-rasm).
Misol
№ 6.
Masalaning qoʻyilishi.
Kompaniya tomonidan foydalanish muddati 40 yil boʻlgan taqsimot
omborlarini qurishning iqtisodiy samaradorligini aniqlang,
ombor
maydoniga kvartal talablari: I kvartalda — 6 ming. m
2
, II kvartalda —10
ming m
2
, Sh kvartalda — 8 ming m
2
, IV kvartalda — 10 ming m
2
.
153
1 m
2
sklad maydoniga kiritilgan moliyaviy investisiya maydoni 6
ming m
2
boʻlgan omborning har bir 1 m
2
maydoni uchun 800 sh.b.ni
tashkil qiladi, maydon yuzasi ortgan sari har bir 1 ming. m
2
uchun 6%
ga arzonlashadi.
Oʻz sklad maydondan foydalanish (ishlatish) uchun yillik xarajatlari
1 m
2
uchun 10 sh.b. ga teng. Begona umumiy foydalaniluvchi
omborlarni kvartal ijarasi 1 m
2
uchun 25 sh.b. ni tashkil etadi.
Kompaniya ehtiyojidan kelib chiqib
ombor ijarasi uchun umumiy
xarajatlar: 25 × 6000 + 25 × 10000 + 25 × 8000 + 25 × 10000 = 850000
sh.b. Ikkita holni qaraymiz.
1-hol
. Ombor maydoniga kvartal uchun talab 6 ming m
2
boʻlganda
bu ombor qurilishi uchun kapital sarflar va foydalanish xarajatlari
chiqimlari 1 m
2
uchun:
I kvartalda jami ombor xarajatlari:
II kvartalda kompaniyaga qoʻshimcha umumiy foydalaniluvchili
ombordagi 4 ming m
2
maydon ijaraga kerak boʻladi
va buning
xarajatlari 25 × 4000 = 100000 sh.b. ni tashkil qiladi.
III kvartalda umumiy foydalaniluvchili ombordan ijaraga olinadigan
maydon 2000 m
2
boʻladi. Bunday ijara xarajatlari: 25 × 2000 = 50 000
sh.b. Va nihoyat IV kvartaldagi 4000 m
2
ni ijaraga olish xarajatlari 25 ×
4000 = 100000 sh.b.ni tashkil qiladi.
Shuning uchun, 6 ming m
2
oʻz omboriga ega kompaniya yil
davomida: (4500 × 4) + 100000 + 50000 + 100000 = 268000 sh.b.
xarajat qilar ekan.
2-hol.
Ombor maydoniga 10 ming. m
2
boʻlganda qurilishi uchun
kapital sarflar va foydalanish xarajatlari chiqimlari 1 m
2
uchun:
154
I kvartalda ombor xarajatlari:
Ortiqcha 4000 m
2
ombor maydoni kompaniyaga tushadigan
xarajati
II kvartalda ombor xarajatlari toʻlaligicha kompaniya iste‘moli
talabiga mos keladi va xuddi I kvartaldagi kabi 74525 sh.b.ni tashkil
qiladi.
III kvartalda 8 ming m
2
omborga talab boʻlganda kompaniyaning
ortiqcha 2000 m
2
maydon uchun noishlab chiqarish xarajatlari:
IV kvartalda ombor xarajatlari xuddi II kvartaldagi kabi 74525
sh.b.ni tashkil qiladi.
Shunday qilib, 10 ming m
2
ombor maydoniga ega kompaniya yil
davomida 74525 × 4 = 298100 sh.b. xarajat qilar ekan.
3
. Ombor maydoniga 8 ming. m
2
boʻlganda 1 m
2
uchun qurilishi
uchun kapital sarflar va foydalanish yillik xarajatlari
I kvartalda ombor xarajatlari
Ortiqcha 2000 m
2
maydon uchun xarajatlari quyidagicha:
II kvartalda oʻz ombori uchun va umumiy foydalaniluvchili
ombordan ijaraga olinadigan 2000 m
2
maydon uchun xarajatlari 59880 +
25 × 2000 = 109880 sh.b.
155
III kvartalda ombor xarajatlari 59880 sh.b.
IV kvartalda esa
xarajatlar, II kvartaldagi kabi, 109880 sh.b.ga teng.
Shunday qilib, 8 ming m
2
ombor maydoniga ega kompaniyaning yil
davomidagi xarajatlari:
Xulosa.
Har bir variant uchun olingan xarajatlarni taqqoslash
kompaniya yer maydoni 6 ming m
2
boʻlgan oʻz
omborxonasini qurishi
maqsadga muvofiq degan xulosa chiqarish imkonini beradi — bunda
yillik xarajatlar minimal boʻladi.
Dostları ilə paylaş: