“Yeraltı hidravlika” fənni neft, qaz və qaz - kondensat yataqlarının işlənməsinin layihələndirilməsi, istismarı, layın neft, qaz və kondensat verim əmsalının artırılması məqsədi ilə görülən bütün geoloji-texniki tədbirlərin nəzəri əsasını təşkil edir.
“Yeraltı hidravlika” neft yə qaz yataqlarını təşkil edən məsaməli mühitdə maye, qaz və onların müxtəlif komponentlərlə qarışığından yaranan sistemlərin hərəkət qanunlarını öyrənir.
Bu dərs vəsaiti “Neft-qaz mühəndisliyi” ixtisası üzrə təhsil alan “Qaz-neft mədən” fakültəsinin tələbələri üçün tərtib edilmişdir.
Elmi redaktor: AMEA-nın müxbir üzvi,pofessor T.Ş.Salavatov
Rəy verənlər: AMEA-nın müxbir üzvi, pofessor Q.İ.Cəlalov, ADNSU-nun “Neft-qaz avadanlığı” kafedrasının t.e.n., dosent Ş.D.Mustafayev
MÜNDƏRİCAT Ciriş 5
Fəsil 1. Məsaməli mühitdə süzülmə 6
1.1.Məsaməlik 6
1.2. Süzülmə. Süzülmə sürəti və onun həqiqi sürətlə əlaqəsi 6
1.3. Süzülmə qanunları 9
1.4.Keçiricilik 11
1.5.Darsi qanun 12
1.6. Darsi qanunun pozulma səbəbləri. Süzülmənin qeyri-xətti qanunları.Darsi qanununun tətbiq həddi 15
1.7.Süzülmənin kəsilməzlik tənlikləri 19
Fəsil 2. Mayenin məsaməli mühitdə qərarlaşmış hərəkəti 22 2.1.Süzülmə axınlarının izahı. Sadə qərarlaşmış axınlar 22
2.2.Axının potensial funksiyası 25
2.3. Sıxılmayan mayenin birölçülü qərarlaşmış hərəkəti 28
2.4.Sıxılmayan mayenin quyuya qərarlaşmış yastı radial axını 31
2.5.Hasilatın artırılması üsulları 36
