Tta uf davolash fakulteti 305-b guruh talabasi Bobojanov Jonibekning Patologik fiziologiya fanidan mustaqil ishi mavzu: Stress-ijobi va salbiy qirralari
Odamda stress reaktsiyasi neyroendokrin sistemaning murakkab ta‟sirlanishi natijasida paydo bo‟lishi isbotlangan. Umumiy ko‟rinishda bu reaktsiya buyrak usti bezining katexolaminlar va glyukokortikoidlar, xususan kortizonning ko‟plab ajralishi bilan izohlanadi. Stressni keltirib chiqaruvchi holat yuzaga kelganda qonga adrenalin ajralishi ko‟payadi va u gematoensifalik to‟siqni ma‟lum qismlaridan gipotalamusning orqa yadrolariga o‟tadi. U erdagi adrenalinga sezgir hujayralarda qo‟zg‟alish paydo bo‟ladi va bu qo‟zg‟alish nerv hamda kimyoviy yo‟llari orqali yetkazib berish 25 faktorlarini ishlab chiqaruvchi hujayralarga ta‟sir qiladi. Natijada gipotalamusda gipofizning oldingi bo‟lagidan adrenokortikotrop gormoni ajralishini keltirib chiqaruvchi kortikotropin – relizing faktor hosil bo‟ladi. U esa, o‟z navbatida, buyrak usti bezi po‟stlog‟ida glyukokortikoidlarning ajralishini kuchaytiradi.
Stress terminini fanga 1- marta Selye tomonidan kiritilgan. Stress so‟zi ingliz tilidan olingan bo‟lib, “stress” – bosim, kuchlanish, tanglik degan ma‟nolarni bildiradi. Stress deb haddan tashqari zo‟riqish natijasida organizmda paydo bo‟ladigan umumiy tanglik holatiga aytiladi. Stress vaqtida odamning asab torlari taranglashadi, markaziy asab tizimida qo‟zg‟alish va tormozlanish jarayoni muvozanatiga putur yetib, qo‟zg‟aluvchanlik oshadi. Asablarning charchashi yoki emotsional toliqish holatlariga, ishdan qoniqmaslik, ishda yoki oilada kelishmovchilik, yashash sharoitlarining og‟irligi sabab bo‟lishi mumkin
