TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
16
A. Girim yolları
Santral venöz yol kalbe direkt katılan bir vene kateter yerleş-
tirilmesidir. Santral venöz kateterizasyon için temel endikas-
yonlar şunlardır:
1. Santral venöz basınç ölçümü
2. Uzun süreli tedavi: haftalar, aylar veya yıllar
3. Yüksek konsantrasyonlu sıvı ve ilaçların verilmesi
a. Total parenteral beslenme
b. İrritan ilaçlarla kemoterapi
c. Yüksek konsantrasyonlu antibiyotik solüsyonları
4. Tekrarlayan kan ve kan ürünleri kullanımı
5. Hemodiyaliz, plazmaferez
6. Tekrarlayan venotomiler
7. Daha önceki yoğun tedavi, cerrahi ve doku hasarına bağlı
periferal venöz yolların yokluğu
Kateter takılabilecek birkaç santral ven ve bunların her biri
için farklı teknikler vardır. Bu venler eksternal juguler ven
hariç sıklıkla derinde yerleşirler ve lokalizasyonları görme-
den ya da ultrasonografi eşliğinde yapılır.
Venöz kateterizasyonda kullanılabilecek venler şunlardır:
1. İnternal juguler ven
2. Eksternal juguler ven
3. Subklaviyan ven
4. Kol venleri (antekübital, sefalik, bazilik)
5. Femoral ven
6. Nadir kullanılan diğer yollar: portal ven, inferior vena
kava, hepatik venler, internal mammarian venler, skalp ven-
leri, pudendal ven, gonadal venler, inferior epigastrik ven,
interkostal venler ve azigos veni.
Tablo 1’ de kateterize edilecek venin seçimine etki eden fak-
törler ve Tablo 2’ de ise bu yolların avantaj ve dezavantajları
özetlenmiştir.
Tablo 1. santral venin seçimine etkide bulunan faktörler.
Hasta
Kateterin kalı süresi (kısa, orta ve uzun dönem)
Venin istenen amaç için uygunlu u (CVP ölçümü için
kateter toraks içinde olmalıdır)
Operatör
Tekni e dair bilgi ve pratik deneyim
Teknik özellikler
Ven kanülasyonundaki ba arı oranı
Kateterin santral yerle tirilmesindeki ba arı oranı
Komplikasyon oranı
De i ik ya gruplarına uygulanabilirlik
Ö renme kolaylı ı
Kör veya görüntüleme e li inde ponksiyon
Mevcut ekipman
Uygun cihazların varlı ı
Fiyat
Subklavian ven
Subklavian ven (SKV) geniş çaplı bir vendir (yetişkinlerde 1-
2 cm). Ancak ağır şoktaki hastalarda eksternal juguler ven
veya venöz cut-down kulanılması daha güvenilir olabilir.
Baş hareketlerinden etkilenmemesi nedeniyle bilinçli hasta-
larda ve servikal zedelenme kuşkusu olan travma hastala-
rında sıklıkla tercih edilir. Kateterizasyonda başarı oranı yük-
sek olmasına rağmen diğer yollara göre ciddi komplikasyon
oranı daha yüksektir. Pıhtılaşma bozukluğu olan hastalarda,
kazara girilmesi halinde arter kompresyonu zor olduğu için,
ponksiyondan kaçınılmalıdır.
Anatomi
SKV supraklaviküler üçgenin alt kısmında yeralır ve koldan
gelen kanı boşaltır. İçte sternokleidomastoid kasın arka kena-
rı, aşağıda klavikula 1/3 orta kısmı ve dışta trapezius kasının
ön yüzü ile sınırlıdır. SKV aksiller venin devamıdır ve 1. kosta
alt kenarından başlar. Başlangıçta 1. kostayı geçerken yukarı
doğru bir ark oluşturur daha sonra anterior skalen kasın 1. kos-
taya yapışma yerini geçerken içe, aşağı ve hafifçe öne doğru
yön değiştirir toraksa girdiği yer olan sternoklaviküler eklemin
arkasında internal juguler ven ile birleşir. SKV önde tüm seyri
boyunca klaviküla tarafından kaplanır. Birinci kostayı geçerken
VENÖZ KATETERİZASYON İÇİN GİRİM YOLLARI VE
KATETER TİPLERİ
Fahri Tercan
Başkent Üniversitesi Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi, Radyoloji Anabilim Dalı, Adana, Türkiye
17
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
arterin altında ve önünde uzanır. Arterin altında da klaviküla-
nın sternal ucuna kadar çıkan servikal plevra yeralır.
Hasta hazırlığı ve pozisyonu
Hasta supin pozisyonda, her iki kol yanda ve venlerin dis-
tansiyonunu ve hava embolisini önlemek için yatağın baş
tarafı hafif aşağıda olmalıdır. Baş kanülasyon yapılacak tara-
fın tersine çevrilir. Solda torasik duktusun olması ve bazen
kanulasyon sırasında zarar görme olasılığı nedeniyle sağ
taraf tercih edilir.
Teknik
Kateter takılacak tarafta hastanın yanında durulur ve klavi-
kulanın orta noktası ve sternal çentik belirlenir. İğne klavikü-
lanın orta noktasının 1 cm altında ve dışında deriye batırılır.
İğne horizontal planda tutularak ucu sternal çentiğe doğru
olacak şekilde klavikülanın arkasına doğru ilerletilir. İğne
ucu klavikülaya değerse geri çekilir ve biraz daha derine
gidecek şekilde yönlendirilir. İğne ucu klavikülanın sternal
başını geçmemelidir. (resim 1)
Komplikasyonlar
Santral ven kateterizasyonunun potansiyel komplikasyon-
ları şunlardır.
Erken komplikasyonlar
1. Arteriyel ponksiyon
2. Kanama
3. Kardiyak aritmiler
4. Torasik duktus hasarı
5. Komşu sinir hasarı
6. Hava embolisi
7. Kateter embolisi
8. Pnömotoraks
Geç komplikasyonlar
1. Ven trombozu, darlık ve oklüzyonları
2. Kardiyak perforasyon ve tamponad
3. Enfeksiyon
4. Hidrotoraks
SKV kateterizasyonu sırasında yukardaki komplikasyonların
herhangi biri oluşabilir ancak pnömotoraks (% 2-5), nadiren
hemotoraks ve şilotoraks diğer yollara göre daha sık görülür.
Bazen kateter internal juguler vene veya karşı SKV’e girebilir
SKV yoluna özgü pratik problemler:
İğnenin sürekli klavikülaya dayanması:
i. Başlama noktasının doğru olup olmadığı kontrol
edilmeli.
Tablo 2. Santral venöz kateterizasyonda kullanılan de i ik venöz yolların avantaj ve dezavantajları
Avantajları
Dezavantajları
Kol venleri
Girim basit, ven görünür ve palpe edilebilir
Yakın vital organ yok
Hasta konforu iyi
Santral venlere ula mada yetersizlik
Yüksek tromboz insidansı
Maksimum infüzyon hızı dü ük
nternal juguler ven
Kateterizasyon basit
Santral venlere do rudan katılım
Yüksek akım hızı, dü ük tromboz riski
Dü ük pnömotoraks riski
Hasta konforu az
Geç komplikasyon oranında (özellikle enfeksiyon) yükseklik
Gö üs duvarında tünel açma daha zor
Subklavian ven
Hasta konforu daha iyi
Dü ük uzun dönem komplikasyonları
Giri yolu kıvrımlı
Kanulasyon daha zor
Akut komplikasyonlar daha sık (pnömotoraks, hemotoraks, sinir hasarı)
Femoral ven
Yüksek akım hızı, diyaliz için uygun
Kolay yerle tirme
Enfeksiyon ve tromboz oranı yüksek
Obez hastalarda yerle tirme zor
Resim 1. SKV anatomi ve ponksiyonu (4 no’lu kaynaktan alınmı tır)
Venöz Kateterizasyon İçin Girim Yolları ve Kateter Tipleri
18
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
ii. Toraksa girmemeye dikkat ederek iğne biraz daha
posteriyora yönlendirilmeli.
iii. İğnenin klavikülanın altından geçmesini kolaylaştır-
mak için hafifçe eğilebilir.
iv. Omuz altına bir yastık konabilir veya kol hafifçe aşa-
ğı doğru çekilebilir.
ven bulunamazsa:
i. İğne biraz daha yukarı doğru yönlendirilir.
ii. Tekrarlayan denemelere rağmen başarısız olunursa
komplikasyon olasılığı yükseldiği için ısrarcı olun-
mamalıdır.
iii. Pnömotoraks varlığı radiyografi ile ekarte edilme-
dikçe karşı taraftan deneme yapılmamalı, aynı taraf-
tan başka bir yol denenmelidir.
İnternal juguler ven
İnternal juguler ven (IJV), beyin ve derin fasiyal yapıları bo-
şaltır. Potansiyel olarak büyük bir vendir ve santral venöz
kateterizasyonda sık kullanılır. Kanülasyon subklavian yola
göre daha az komplikasyonludur. Subklavian yolun aksine
IJV kanülasyonundaki başarısızlık diğer taraftan denemeyi
önlemez.
Anatomi
Sigmoid venöz sinüs juguler foramenden çıktıktan sonra in-
ternal juguler ven devam eder. Boyunda karotid kılıf içinde
vertikal olarak aşağıya doğru seyreder. Ven başlangıçta ka-
rotid arterin arkasında iken daha sonra lateral ve anterola-
teralinde seyreder ve klavikülanın sternal ucunun arkasında
SKV’e katılarak brakiosefalik veni oluşturur ve toraksa girer
(resim)
Hasta hazırlığı ve pozisyonu
Hasta supin, her iki kolu yanda ve hava embolisini önlemek
ve venin doluşunu sağlamak amacıyla yatağın başı aşağı
pozisyonda olmalıdır. Baş girilecek tarafın aksi yöne hafifçe
çevrilmelidir. Başın fazla döndürülmesi arteriyel ponksiyon
riskini artırır.
Teknik
Hastanın baş tarafında dururken krikoid kıkırdak bulunur ve
bu seviyede karotid arter palpe edilir. Sternokleidomastoid
kasın klaviküler ve sternal bacaklarının oluşturduğu üçge-
nin apeksi de ponksiyon noktası olarak kullanılabilir. Par-
mak hafifçe arteri hissedecek şekilde tutulurken iğne deriye
30-40 derece açıyla batırılır ve aynı taraftaki meme başına
doğru yönlendirilir (kadınlarda meme başının lokalizasyonu
değiştiği için erkekte olması gereken yer tahmin edilerek
iğne daima parmağın altındaki arterden uzağa doğru yön-
lendirilmelidir. Ven genellikle deriye girdikten sonra 2-3 cm
içinde bulunur. Ven bulunamazsa iğne ikinci denemede bi-
raz daha laterale yönlendirilir. (Resim 2)
Komplikasyonlar
Deneyimli ellerde komplikasyon oranı çok düşüktür. Arte-
riyel ponksiyon halinde doğrudan basıyla kolayca kanama
kontrolu yapılabilir. Pnömotoraks nadirdir ve iğne çok deri-
ne ilerletilmeyerek engellenebilir.
Pratik problemler
Arter palpe edilemiyor:
o Hasta kontrol edilmelidir.
o Diğer taraftan arter hissedilmeye çalışılır. Arter hisse-
dilmiyorsa başka bir yolun kullanılması, kör yapılan
ponksiyondan daha güvenlidir.
Arteriyel ponksiyon:
o İğne geriye çekilir ve ponksiyon bölgesine en az 10
dakika süreyle bası uygulanır.
Ven bulunamıyor:
o Pozisyon tekrar kontrol edilir.
o Artere bası yapılmadığından emin olunmalıdır, çünkü
komşuluğundaki vene de bası uygulanabilir.
o Mümkünse hastanın baş tarafı biraz daha aşağı indirilebilir.
o Hasta hipovolemikse başka bir yoldan sıvı verilip ven
dolduktan sonra tekrar denenebilir.
o İğne artere, ponksiyon yapmamaya gayret edilerek,
daha yakın ilerletilmelidir.
Eksternal juguler ven
Boyunda yüzeyel yerleşmesi, sıklıkla görülür ve palpe edile-
bilir olması nedeniyle kör ponksiyonun oluşturduğu komp-
Resim 2. internal juguler ven anatomi ve ponksiyonu (4 no’lu kaynaktan alınmı tır)
F. Tercan
19
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
likasyonlar görülmez. Eksternal juguler ven (EJV) yolu, acil
sıvı verilmesi gereken durumlarda ve kardiak arrest gibi ka-
rotis nabzının hissedilmediği hallerde ve operatörün kate-
terizasyon deneyimi yoksa tercih edilir. Ancak hastaların %
10-20’sinde kateter süperior vena kavaya ilerletilemez.
Anatomi
EJV skalp ve yüzeyel fasiyal yapıları drene eden posterior fa-
siyal ve auriküler venlerin birleşmesi ile oluşur. Mandibula
köşesinden aşağı doğru iner ve sternokleidomastoid kası
oblik geçer. Klaviküla orta kesiminin arkasında SKV’e katılır.
Ven çapı değişkendir ve klaviküla üstünde ve SKV katılma
bölgesinde valvler içerir. Bu valvler kateterin ilerletilmesine
engel olabilir.
Hasta hazırlığı ve pozisyonu
Hasta supine poziyonda, her iki kol yanda ve hafif baş aşağı po-
zisyonda tutulmalıdır. Baş girilecek tarafına aksi yönüne çevrilir.
Teknik
Hastanın baş tarafında durulur. Ven bulunduktan sonra iğne
venin en iyi görüldüğü ve palpe edildiği noktada batırılır. Kı-
lavuz tel ve kateter ilerletilir.
Komplikasyonlar
Ven kolaylıkla görüldüğü ve palpe edildiği için EJV yolu çok
az risk taşır.
Pratik problemler
Ven görülmüyor:
o Hastanın valsalva manevrası yapılması istenir (derin
bir nefes aldırılıp ıkınma hareketi yaptırılır)
o Hasta mekanik ventilatörde ise akciğerler inspiryum-
da tutulur.
o Venin toraksa girdiği klaviküla orta noktasının üstün-
de vene bası uygulanır.
o Bunların hiçbiri ile ven görülemiyorsa başka bir venin
kullanılması düşünülmelidir.
Kateter göğüs içine ilerletilemiyor.
o Venin toraksa girdiği yere bası uygulanır
o Kateter döndürülerek itilmeye çalışılır veya damara
yerleştirildiyse serum fizyolojik ile yıkanır.
o Eğer kılavuz tel kullanılıyorsa venin en alt kısmına
ulaştığında tel döndürülür
o Başı her iki tarafa doğru yavaşça döndürmek yararlı
olabilir
o Önce plastik küçük bir kanül ile girilip kılavuz tel bu-
nun içinden ilerletilirse iğne içinde döndürme, çek-
me ve itme esnasında iğnenin kılavuz teli koparma
riski olmadan kılavuz tel ilerletilebilir.
Femoral ven
Resusitasyon gerektiren çocuklarda periferik damar yolu
problemi varsa en kolay ve en güvenli şekilde kateterizasyo-
nun yapılabildiği santral vendir. Ciddi komplikasyon riskinin
az olması nedeniyle deneyimsiz operatörler tarafından da
tercih edilen bir yoldur. Femoral ven yolu derin ven trom-
bozu, kasık bölgesinden kontaminasyon ve enfeksiyon riski
nedeniyle birkaç günden fazla kullanılmamalıdır.
Anatomi
Femoral ven uylukta safena magnanın açılma yerinden
başlar ve ingüinal ligamana kadar femoral artere eşlik eder.
Femoral üçgende arterin iç kısmında yer alır. Femoral kılıfın
orta kompartmanını doldurur ve arter ile femoral kanal ara-
sında yeralır. Femoral sinir ise arterin dış tarafındadır. Deri-
den yüzeyel ve derin fasya ile ayrılır.
Hasta hazırlığı ve pozisyonu
Supin pozisyonda, uyluğa hafif abduksiyon ve dışa rotasyon
yapıtırılır.
Teknik
İngüinal ligamanın 1-2 cm altında arter bulunur. İğne pul-
sasyonun 1 cm medialine batırılır ve yukarı ve içe doğru, deri
ile 20-30 derece açı yapacak şekilde, ilerletilir. Yetişkinlerde
normalde deriden 2-4 cm alttadır. Küçük çocuklarda açı 10-
15 derece olmalıdır çünkü ven daha yüzeyel seyreder.
Komplikasyonlar
İğne çok dıştan ilerletilirse arteriyel ponksiyon görülebilir.
Yine uygun olmayan şekilde daha lateral girimlerde femoral
sinir hasarı görülebilir. Enfeksiyon en sık görülen problemdir
ve bu nedenle uzun dönemli kullanım önerilmez.
Pratik problemler
Arter hissedilemiyor:
o Diğer tarafa bakılır
o Kan basıncı kontrol edilir. Hipotansiyon varsa düzelti-
lip tekrar denenir.
o Başka bir venöz yol yoksa küçük bir iğne ile medial-
den başlanarak femoral ven lokalize edilmeye çalışılır.
Bulunduğunda normal bir iğne ile değiştirilir ve işle-
me devam edilir.
o Artere girilirse parmakla direkt bası uygulanır ve daha
mediale ponksiyon yapılır.
Ven bulunamıyor:
o Anatomik işaretler kontrol edilir
o Arterin üstündeki parmak tarafında venin basıya uğratıl-
ması mümkündür. Arterin üstünden parmaklar ayrılma-
dan bası azaltılarak tekrar denenir. İğne daha lateralden
artere biraz daha yakın olarak yeniden ilerletilir.
Venöz Kateterizasyon İçin Girim Yolları ve Kateter Tipleri
20
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
Kol venleri
Antekübital fossada palpe edilebilen bir ven santral venöz
kateterizasyon için en güvenilir yoldur. Ancak uzun kateter
gerekir.
Anatomi
Kolun venöz drenajı birbiriyle bağlantılı iki ana ven olan se-
falik ve bazilik venler tarafından sağlanır.
Bazilik ven: Elden yukarı doğru ön kol medial yüzü boyunca
yukarı çıkar. Humerus medial epikondilinin önünde yeralır
ve burada kendisine median kübital ven katılır. Daha sonra
biceps kasının medial kenarı boyunca ilerler ve kol orta kesi-
minde derin fasiayı geçerek brakial arterin yanında seyreder
ve aksiller vene katılır.
Sefalik ven: Ön kol lateral kesimde yukarı doğru yükselir ve
dirsek ön yüzüne gelir. Burada median kübital venle bazi-
lik vene bağlanır. Daha sonra biceps lateral kenarı boyunca
kolda ilerler. Pektoralis major kasının alt sınırında keskin bir
dönüşle klavipektoral fasyayı deler ve klavikülanın altına gi-
rer. Genellikle aksiller vene katılarak sonlanır. Ancak bazen
eksternal juguler vene de katılabilir. Sefalik venin bitim nok-
tasında kapaklar bulunur. Keskin açı ve bu kapaklar sıklıkla
kateterin geçişini engeller.
Median kübital ven: Median kübital ven dirsek kıvrımının
hemen altında sefalik venden çıkan ve oblik olarak yukarı
çıkıp dirsek kıvrımının hemen üstünde bazilik vene katılan
geniş bir vendir. Kateterizasyon için uygun bir vendir. Derin
fasyanın kalınlaşmış bir parçasıyla brakial arterden ayrılır.
Hasta hazırlığı ve pozisyonu
Kola turnike uygulanır ve venler genişletilerek en iyi görü-
neni seçilir. Tercih sırası şu şekilde olmalıdır.
Antekübital fossanın medial kesimindeki bir ven (ante-
kübital veya bazilik). Bu venler görülmese bile şiştiği za-
man kolaylıkla palpe edilebilir.
Ön kol arka iç yüzündeki bir ven (genelikle bazilik ven
dalları). Kolun çevrilmesi gerekebilir.
Sefalik ven
Hasta supine pozisyonda yatarken, kol vücuda 45 derece
açıyla duracak şekilde desteklenmelidir. Başın operatörden
yana çevrilmesi kateterin juguler vene geçmesini engeller.
Teknik
Hastanın yanında durulur. Kateterin süperior vene kavaya
ulaşması için gerekli uzunluk tahmin edilir. Seçilen vene
iğne ile girilir ve ayrılabilir kılıf veya kanül yerleştirilir. Kate-
ter kanül içine yerleştirilir ve birkaç cm ilerletildikten sonra
turnike çözülür. Kateter tahmin edilen uzunluğuna kadar
ilerletilir.
Komplikasyon
Ayrılabilir kılıf kateterden daha geniş olduğu için girim ye-
rinden kanama olabilir. Direkt basıyla durdurulur.
Pratik problemler
Kateter ven içinde ilerlemiyor:
o İtmek için zorlanmamalıdır.
o İğne içinden kateter ilerletiliyorsa ve kateterin ven
içinde olduğundan emin olunursa iğne çıkarılır ve
kateterin sonuna kadar kaydırılır. Bu kateterin iğne
tarafından kesilme riski olmaksızın ileri geri hareket
ettirilmesini sağlar.
o Serum fizyolojik verilirken kateterin ilerletilmesine
çalışılır.
o Kol değişik pozisyonlara getirilir.
o Kateter döndürülerek ilerletilmeye çalışılır.
B. Venöz kateterler
Venöz kateterler kullanılacağı amaca göre değişik kalınlık ve
uzunlukta üretilirler. Periferal yerleştirilen kateterler 2 F ka-
dar ince, diyaliz amacıyla kullanılan kateterler ise 15 F kadar
Resim 3. kol venleri (1 no’lu kaynaktan alınmı tır)
F. Tercan
21
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
kalın olabilmektedir. Yine kullanım amacına göre bir veya
birden fazla lümene sahip olabilirler.
Kateterler kimyasal olarak inert, trombus oluşturmayan,
esnek ve radyoopak materyelden yapılmış olmalıdır. Sert
kateterlerin yerleştirilmesi kolay ve ucuzdur ancak damar
duvarına hasar vererek trombozu hızlandırır. Bu nedenle
uzun dönemli kateterizasyon için uygun değildir. Yumuşak
kateterler kan akımıyla venin daha orta kesiminde yeraldığı
için bu tür sorunlara daha az neden olur. Ancak bunlarda
yumuşak olmalarından dolayı yerleştirilmeleri zor ve paha-
lıdırlar. Bu nedenle uzun dönemli kateterizasyonda tercih
edilmelidirler.
Eskiden kullanılan polietilen ve polipropilen kateterler gö-
receli olarak daha katıdır. Halen sıklıkla kullanılan poliüret-
han kateterler kimyasal parçalanmaya daha dirençlidir ve
mekanik olarak daha güçlüdür. Poliürethan kateterler oda
ısısında serttirler ancak vücut ısısında daha yumuşaktırlar.
Günümüzde ticari olarak mevcut en yumuşak kateterler sili-
kon elastomerlerinden yapılan kateterlerdir. Bu kateterler en
az trombojenik ve travmatik kateterlerdir. Yumuşak olmala-
rından dolayı silikon kateterlerin damar içine yerleştirilmesi
daha zordur ve bir stile ile sertleştirilmeli veya ayrılabilir bir
kılıf içinden yerleştirilmedirler.
Eskiden kullanılan polietilen kateterler poliürethan kateter-
lere göre daha trombojeniktir. Trombojenikliği azaltmak için
heparin kaplı kateterler kullanılmış ancak başarı sağlanama-
mıştır. Hidrofilik bir madde olan hidromer (polivinilpirolido-
ne) kanla kateter materyeli arasında bir bariyer oluşturur ve
koagulasyonu durdurur.
Uzun dönemli kateterizasyon için yerleştirme zorluğuna
rağmen silikon elastomerlerden yapılan kateterler seçilme-
lidir. Alternatif olarak Hydromer kaplı poliürethan kateterler
seçilebilir. Değişik materyeller enfeksiyon açısından farklı
risklere sahiptirler. Teflon, silikon ve poliürethan kateterler
polivinil kateterlerden daha az enfeksiyon riskine sahiptir.
En düşük risk periferden yerleştirilen silikon kateterlerdedir.
Enfeksiyon riskini düşürmek için kateterler antiseptik ve an-
tibiyotik kaplamalarda yapılmıştır. En sık kullanılanlar klor-
heksidin ve gümüş sulfadiazin, minosiklin ve rifampisin, ve
oligon’dur. Bu materyellerin kolonizasyon ve kateterle bağ-
lantılı enfeksiyonları azalttığı gösterilmiştir.
Yerleşim yerlerine göre venöz kateterler üç ana grupta de-
ğerlendirilebilir.
1. Periferal kanüller: günlük pratikte en sık kullanılan da-
mar yollarıdır. Genellikle el ve kol venleri kullanılır. Kısa dö-
nemli venöz yol gerektiğinde uygundur.
2. Midline kateterler: kateter ucu aksiller bölgeyi geçmez.
Genellikle sefalik ve bazilik venlere yerleştirilir. 2-6 hafta ka-
labilir. Hiperosmolar solusyonların ve bazı antibiyotiklerin
verilmesi için uygun değildir.
3. Santral kateterler
a. Periferden yerleştirilen santral kateterler (PICC): 6 aya
kadar kalabilir. Genellikle silikondan yapılmıştır ve bu ne-
denle ayrılabilir bir kılıf içinden yerleştirilirler. Akut, uzun
Resim 4. PICC ematik görünüm (5 no’lu kaynaktan alınmı tır)
Resim 5. tek lümenli keçeli santral kateter
Resim 6. Titanyum rezervuarlı port
Venöz Kateterizasyon İçin Girim Yolları ve Kateter Tipleri
22
TÜRK HEMATOLOJİ DERNEĞİ - HEMATOLOJİ PRATİĞİNDE UYGULAMALI KATETERİZASYON KURSU
dönemli ve ev bakımı yapılan hastalarda uygundur. Kate-
ter bazilik, sefalik veya antekübital venden yerleştirilir ve
ucu SVK 1/3 distal kesiminde yeralır. Ön kolda subkutan
yerleştirilmiş bir porta bağlanabilir.
b. Santral venöz kateterler (CVC):
i. Tünelsiz santral kateterler: Poliürethan ve polivi-
nilden yapılmışlardır. Tel üzerinden yerleştirilirler. 1
aydan kısa süreli kullanım için uygundur. Subklavian,
eksternal ve internal juguler ve femoral venlerden
yerleştirilir. Kateter ucu SVK 1/3 alt kısmına ve femoral
yoldan ise inferior vena kavaya yerleştirilir. Diyaliz ka-
teterleri için juguler ven yolu tercih edilmelidir.
ii. Tünelli santral kateterler: (Hickmann, Broviac, Gros-
hong tip kateterler) silikon ve poliürethan yapıdaki
bu kateter aylarca kullanılabilir. Vene giriş yeri ile de-
riye girim yeri arasında yaklaşık deri altında yaklaşık
10 cm’lik bir tünel bulunur. Genellikle SKV ve internal
juguler ven yoluyla SVK 1/3 alt kısmına yerleştirilir. Ka-
teter çıkış yeri göğüs üst dış kesiminde yeralır. Çıkışa
2-3 cm mesafede Dakron keçe (cuff ) yer alır. Bu keçe,
çevresinde fibröz doku oluşturarak mikroorganizma-
lar karşı bir bariyer oluşturur. Aynı zamanda kateterin
çıkmasını da engeller
iii. İmplante edilen portlar: kalış süresi aylar ve yıllarca
olabilir ve genellikle tedavi süresince kalabilirler. Sili-
kon elastomerlerinden yapılmış kateter ve titanyum,
paslanmaz çelik veya plastikten yapılmış rezervuar
bulunur. Rezervuarın üstünde iğne giriminin yapıldığı
kalın bir membran bulunur. Cerrahi olarak göğüs üst
kesimi veya kolda subkutan dokuda bir cep oluşturu-
larak rezervuar yerleştirilir. Santral bir vene yerleştirilen
kateter subkutan bir tünel yoluyla rezervuara bağlanır.
Kateter genellikle SVK distalinde yer alır. Özel bir iğne
ile rezervuara girilir ve tedavi bitiminde iğne çıkarılır.
Rezervuar deri altında olduğu için dışardan görülmez.
KAYNAKLAR
1.
Hocking G. Central venous access and monitoring. Update in
anaesthesia. Issue 12. 2000. http://www.nda.ox.ac.uk/wfsa/
html/u12/u1213
2.
Galloway S, Bodenham A. Long-term central venous access.
Br J Anaesth 2004;92:722-734.
3.
Frankel A. Temporary access and central venous catheters.
Eur J Vsc Endovasc Surg 2006;31:417-422.
4.
McGee DC, Gould MK. Preventing complications of central
venous catheterization. N Engl J Med 2003;348:1123-1133.
5.
Gorski LA, Czaplewski LM. Peripherally inserted central cat-
heters and midline catheters for the homecare nurse. J İnfu-
sion Nursing 2004;24: 399-409.
F. Tercan
F. Tercan
Dostları ilə paylaş: |