Türkcə Etimoloji Sözlük

 

neçədə

. kaçda. haçan.qaçan. kaçan. qayçan. 

- 

kaçda

 

yatısın. 

 

neçik

 

 

nasıl. 

 

neçik

 

 

nəçük. nəcür.

  

neçin

 

 

n

ə

 + lik

.

 n

ə

 + ok

.  

neçiyə

 

 - 

neçiyə gəlir: neçiyə çıxır, baxır. 

 

neçün

 

 

neq. niçin. nədən. niyə. 

 

neçün

 

 

nəğu. 

 

nehrə

 

 

yayıq. tuluğ. 

-

 

tuluğ, nehrə döğmək: yayıq

 

qaqalamaq. 

qaqıclamaq. 

 

neq 

 

niçin. nədən. niyə. 

 

-

 

bu neq bılay bolğandı: bu niyə böylə olmuş

.  

-

 

neq sağışlısan: nədən düşüncəlisin

.  

neqə

 

 

niyə. niçin. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

neqiz 

 

tamır

.

 tomur

.

 

tübir

.

 

kök

.

 

unğqu

.

 

özək

.

 

məğz

.  

nellay 

 

nə. nasıl. 

 

-

 nellay bir

: nə qədər

.  

nençançı

 

 

neçənci. kaçıncı. 

 

nençə

 

 

nə qədər. kaç. 

 

nençəşər

 

 

neçə dənə.

 

-

 

sizqə nençəşər

 

berilgən ise biz də ançaşar

 

izləybiz

: 

sizə qaçar tana verildiysə bizdə o qədər istiriz

.  

neşə

 

 

1

.

 

necə. 

1

.

 

zira.

  

neşələnmək

 

 

gözü könlü açılmaq. sevinmək. güllənmək. açılmaq. 

 

netəli

 

 

toyun. doyun. gözəl. iyi. yaraqan. yaraq. yaraqan. iyi. 

gözəl. 

 

net

əliq

 

 

netəlik

. 

necəlik

. 

yoğur. dirim. özənti. keyfiyyət. başqalıq. 

xisusiyyət. vəsf. tə'rif. qoltuq. 

 

- 

birinci 

yoğur

.  

- 

netəlikcə

 

basqın

, hakim, dominant: 

başat. 

 

- 

üstün netəlikli nərsə: çaplı. 

- 

çaplı

 

bir iş. 

 

- 

iş

, 

işləmə

, 

əmək

, 

yapılış netəliyi

, kali

təsi

, 

keyfiyyəti

: 

işçilik. 

-

 

bunda çox işçilik

 var. 

-

 

bu yapının işçiliyi

 iyi deyil. 

-

 

işçilik

 

baxımından.

 

-

 

keyfiyyət

 

baxımından: işçilik 

baxımından.

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

126 

-

 

sır saxlayıb

, 

netəliyi

, 

kimliyi bəsbəlli olmayan qapalı qutu. 

içini artıq dışarı vurmayan kimsə. 

 

netəl

iqsiz 

 

netəliksiz

. bayağı. işçiliksiz. keyfiyətsiz. kalitəsiz. 

 

netəliqsizləşmək

 

 

netəliksizləşmək

. bayağılaşmaq. 

keyfiyətdən düşmək. 

 

netəlliq

 

 

netəlik

. necəlik. vəsf. tosif. keyfiyyət. 

 

netəsiz

 

 

osalmus. kötü. fəna. işə yaramaz. dəğərsiz. 

 

netsin 

 

nə eds

in. - 

ölüyə həkim gedsin

, 

can çıxmışa netsin: ölü 

üstünə otaçı, ola bilməz can açı.

 

ney 

 

arqacaq. axıtmac. qamış

.  

ney 

 

neyzə. qarğı. mızraq. 

 

- 

ney 

qələm: yuvuş. içi boş, damarlı qamış

.  

-

 

qələm barmaqlı qız: yuvuş barmaqlı qız. 

- 

neyə

, qavala ( < 

kaval: 

içi boş) oxşar el çalqı ayqıtı

: balaman. balaban. 

 

- 

böyük düdük

, 

tütək

, nay, ney: qabal. qaval. 

 

ney 

 

sozuğ. sazan 

(

 

>

 

saz)

. qamış. 

 

neyliq 

 

qarğılıq. 

 

neysan 

 

şırlı ay.

  

neyzə

 

 

qarğı. süngi. mızraq. sapqın. saplayaraq, taxaraq böyük 

balığları avlamaq üçün neyzə. "

zıbqın

" da deyili.  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

neyzə

 

 

qarqı. qarğı. qarqu. 

(

 

<

 

qar < > 

kər 

< > 

kəs)

. dəlici. oyucu. 

bizqar 

<

 

>

 bizraq 

<

 

>

 mizraq 

<

 

>

 

mızraq 

<

 

>

 mizqar 

<

 

>

 

mızqar. ucu iti, sivri təmrənli sırıq. yasıc. qıca. göndər. 

göndəri. 

-

 

ucu çəngəlli balıq avlama qarğı

 

çeşiti

: 

zıpqın 

çıpqın. 

- 

neyzənin ucucna taxılan ensiz bayraqcıq

: yalov. 

alov. 

 

neyzə

 

 

mızraq.

 

cıqda. cıda 

(

 

<

 

cıq

.

 

çıq

.

 

tıq

.

 tuq

: bağlı

.

 

bərk, iti olan 

nərsə

)

. sökü. mızraq. sürqüçək. sünqücək. oxlav. avda 

işlənən ucu sivri ox, ağac.

  

nə elük

 

 

bax > 

nə

.  

nə

 

üçün

 

 

bax > 

nə

.  

nə

 

 -

 

nə arqalıq gəl

diz: 

nə aralı, nə vəsiləylə gəldiz

.

 

-

 

nə 

gərəksə

: 

nə olursa

.

 olur olmaz

.

 

gəlişi gözəl

.

 

-

 

nə yerdə

: 

nərə 

< 

nə ara

.

 

-

 

nəcür 

?

 

kanday

.

 kalay ?

.

 

nənənğisi

.

 

-

 

nəçün

: 

niyə

.

 

nəyə

.

 nek

.

 

nöç

.

 

nöçün

.

1

.

 

-

 

nə

 ?

.

 ( n < > h )

.

 h

ə 

?

.

 

-

 n

əmənə 

?: 

h

əmənə 

?

.

 

-

 n

eçə dəfə 

?: h

eçə dəfə 

?

.

 

-

 h

eç zad

: n

eç zad

.

 

-

 

h

eçə getdi

: n

eçə getdi

.

 

-

 n

ərəyə

: haraya

.

 

-

 n

ərdən

: hardan

. 

1

.

 

-

 

nə

 ?

.

 ( n < > k )

.

 

kə 

?

.

 ka ?

.

 

-

 n

ərəyə

: k

əraya

.

 

-

 n

ərdən

: ka 

yerdan

.

 1

.

 

mə

.

 

bə 

(

məy

.

 

bəy

.

 bey ) < > (bi: ni: ney) 

(fars)

i

.

  

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

128 

nə

 

 

< > 

nü

. 

nəkü

. 

1

.

 < 

metatez 

>

 

ən

.

 

yox. dəğil. 

-

 

nə

 

nə: ən ən: yox 

yox

.

 1

.

 

nənğ

. mal. davar.  

-

 

nə

 

təhər

: 

nətək

.

 

-

 

könlün nə tək

.

 

 

-

 

nü

 

tərsən

: 

nə deyirsən

.

 

niçin ?

.

 

nədən ?

.

 

nəyiçün

 ?

.

 

nəçün

 

?

.

 

nə üçün

 ?

.

 

nəyə

 ?

.

 

niyə

 ?

.

 

nə əlük ?

.

 

nə

 

elük

 ?

.

 

nələk ?

.

 

nəlük ?

.

 

nəlik

 ?

.

 

qançuq

 ?

.

 

nasıl ?

.

 

nəcür

.

  

-

 bardun 

nəlük

 

aymadın: getdin nədən demədin

.

  

-

 

nəlük anla bilişdim: necə, niyə onla tanışdım

.

  

-

 

nəlük

 sorma ?

.

  

-

 

nəlük

 

yedin nəlük dedin ?

.

  

-

 

biliq əri yağısın nəlük

 

sevər

.

  

-

 

nə nə

: 

nəmənə

.

 (

nə 

+ 

mə

 

+ nə

) 

"mə" səsi vurqulama 

sözüdü

)

 -

 o 

nə,

 

nədi

: 

o nəmənədi

.

  

-

 

nə qədər. nicə. necə. neçə. kaç. 

nə

 

gərək

: (

.

 < > g ) 

nərək

.

 

-

 

nə

 uzun 

nə

 

qısa: orta: tapı

.

 

-

 

nə vaxıt

.

 vaxdaki

.

 

nə 

zaman: 

qaçan

.

  

-

 

nə

 ?

.

 

nasıl ?

.

  

-

 

nə

 ?: ma

.

 

şaşalama, təccüb sözü

.

  

-

 n

əçüq: nədən

.

  

-

 

nədən: nəçüq

.

  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

-

 

nə

 

bu nə: ap bu ap ol

.

  

-

 n

əkü

: "

nə" anlamına ilgic 

(

ədat

)

.

  

-

 

nə

 

xəbər

: 

iş nədədir

.

 

 

-

 

nəçün

. nələk. nəlük. nəyə. niyə. neqə. nimə üçün. 

-

 

nəçüq

 

bardın: nəyə getdin

.

  

-

 

nəlik

 

gərişdin: nəyə ki savaşdın

.

  

-

 

görüb nəçük qaçmadın: gödün nəyə qaçmadın

.

  

-

 

öndün nələk

 

yalvarmadın: öncədən nəyiçün istəmədin

.

  

nə

 

 

dərək. qədər.

 

-

 

nə dərək

. 

nə qədər. çanca. qanca. neçə.

 

-

 

dahası nə?: başqa nə. artıq nə. 

 

-

 

daha nələr: inanılacaq nərsə değil. 

-

 

nə olur: yalvarırım. 

lütfən. gözüvü yiyəlim, yeyim. gözüvü sevərim. 

 

-

 

nə olurdu: kaş. 

 

-

 

nə olurduki: kaşki. 

 

-

 

hər nəyi söz eləmək

, qurdalamaq

: duvarda çatlaq 

axdarmaq 

bacadan çatlaq axdarmaq: xaşxaş deşələmək, 

mətələmək, bitələmək. 

 

-

 

nə oldu: nərədə. nə oldu. harda qaldı. hanı. handa. qand

a. 

-

 

hanı

 

birtirəcəyim dedin. 

-

 

hanı

 

o gördüyüm günlər. 

 

-

 

hər nəyin

 

qarıcı

, ilkini, 

çağuncu

, 

çağ öncülü

, eniyi, 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

130 

yepini, yepyenisi, 

nobarı

: 

qaruq. qarıq. 

 

-

 

hərnə desən

: (

-

 

bu yaxlış 

(

qədər

) 

çağ sürüdü, iyid canım 

çürüdü, baxmadan geri, yollu yolsuz 

(

həqli

 

həqsiz

) 

yürüdü, itlər 

hürdü, karvan yürüdü, hər nə desən, yeridi

!). 

-

 

nə deyəsidi: bu nəcür olasıdı. 

-

 bu 

nə deyəsi eldi bu 

dayna

: bu nəcür olası millətdir ədə. 

 

-

 

nə olub olmadığı

, 

nə olub bittiği anlaşılmamaq

: it izi at 

izinə qarışmaq.

 

-

 

nə olursa olsun

: 

hər nə olur olsun. hər olasılığa qarşı. 

qaçaqoyub.

 

-

 

nə pis nə yaxşı: yaman yaxşı. 

 

-

 

nə surətdə

: 

nə üzdə

: 

qaysan. qayçan. qaçan. nasıl. nəsan. 

nəcür.

 

-

 

nə üzdə

: 

nə surətdə.qaysan. qayçan. qaçan. nasıl. nəsan. 

nəcür.

 

-

 

nə var

: 

uğur ola?. xeyr ola

?.  

-

 

nə

 

yağın istədik

, 

nə

 

dağın

.  

-

 

nə zaman

: 

qaçan. haçan. haçağ. haçanğ. 

(< 

çağ

 < 

çanğ

). 

havax. 

nə

 

 kimki. -

 

nə

 

yazıq

: issiz

.

 

ıssız

. 

isbiz

.

 

hayıf

.

 

əfsus

.

 

-

 

nə

 irdi 

irki

n: nəyidiki

.

  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

nə

 

 

nə qədər. nençə. kaç. qallay. nasıl. 

 

-

 

nə

 

yönə: qalaytın

.  

-

 

nə

 

şəkildə

: q

alaytın

. 

nasıl

.

 

nəcür

.

 

 

-

 

nə nə

: ya ya

.  

-

 

nə alayqa bar

, 

nə da izinqa qayt

: ya oraya ged, ya da 

geriyə dön

.

  

-

 

nə ho nə oğay demə: cəvab verməmək