Türkcə Etimoloji Sözlük

 

WWW.TURUZ.NET

 

718 

tutaq. gərki. kərəki. yaşın. pərdə. gərdək. kərkərə 

>

 

kirkirə. 

(

 

<

 

gərmək)

. tutu. 

1

. 

dışıq. daşıq. qaşaq. pərdə. 

qılıf. qapı 

(# 

açıq

 <> 

eşik)

. 

1

. 

örtük

. 

örtükmüş

.

 

örtülmüş

. 

qapanca.

 

çəkik. çəkilmiş. çəkikmiş. enik. inik. enmiş. 

eniqmiş. endirilmiş. düşük. salıq. sallaq. qoyuq. 

- 

enik 

pərdələrdən, yarım ışıq çalırdı. 

 

- 

yapı örtüsü

: dam. 

 

- 

baş örtüsü

: 

yaşarp. yeşərp. eşarp 

(< 

yaşmaq: örtmə

k). 

yaşmaq. 

 

- 

başörtüsü: kalağayı. kalağay. çalağayı. çalağay. 

 

-

 

qara örtü

: 1

. topraq dam, çat. 

1

. qəbir, ölü üzərinə salınan 

örtü. 

 

- 

incə

, 

yaylıq

, 

yazlıq baş örtüsü: yasıtarası. kağızarası. 

 

-

 

üz

 

örtüsü: üz donu. peçə. 

 

- 

at yəhərinin altına qoyulan keçə

, 

örtü

: 

belləmə. 

 

-

 

beşik örtü: iki yana axıntısı olan çatı. 

 

- 

baş

 

örtüsü: atqı. 

 

- 

palan örtüsü: çultarı. 

 

- 

baş örtüsü

: burcaq.  

- 

incə təxdən çatı örtüsü: balar. bağdavar 

> padavra. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

- 

omuza, 

çiğnə

, 

başa

, 

üsdə atılan

, 

alınan örtü

: 

atqı. 

 

- 

üst örtüsü

: sar > 

çar 

( < sarmaq) 

şal. çarşaf. 

 

- 

üstü örtülü

: 

basərqılı. basrıqılı. 

 

- 

yəhər örtüsü: çapraq. 

 

- 

nərsənin ilkin olan

, 

iç sarısı

, 

örtüsü

, 

iç qabığı: incəzar. 

incəsar. (incə 

+ sar) (zar < sar < sarmaq

. örtmək

).

 

örtüc

 

 

örtü. örtmə. örtməc. örtbas. örtənək. yapıq. yapaq. 

yapağı. yapıncaq. yapraq. ambalaj. bağ. bağlac. 

bağlayıc. bağlantı. bağlam. bürük. duvaq. tutac. peçə. 

paket. qapat. qaplac. qapıc. qapıq. qapaq. qapa. qapal. 

qapan. qapam. sarqı. köynək. gömlək. 

 

örtüklik

 

 

pərdəlik. tutuqluq

.

 

yaşmaqlıq

.  

örtüq

 

 

örtük

. 

örtü

. 

(bükçə

 

>

 

peçə

.

)

 

1

. pəçə. peçə. bükə. 

1

. örtü. 

don. qaramıq. qaramuq. əngəl. qarşıl. qarışıl. qonqal. 

qanqal. çöngəl. büklüm. burqu. gerəlti. hayil. 

1

. görnüş. 

bürüş. zahir. geyim. qapsaq. tutuş. 

1

. 

çevrək. çevrik. qab. 

qın. qılıf. qılığ. çulqa. çuval 

(< 

çuq

. cuq. tuq). 1

. tutuq. 

nuqab. tel qəfəs. başam. yaşın. pərdə. bağça. paltar. 

geycim. gecim. gizləmə. görnüş. bürüş. zahir. geyim. 

tutuş. qaplama. geydirim. donatım. üzük. üzlük. qatıq 

(>

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

720 

ğati)

. qaranlıq. yoğun. dolu. paket. dolağ. piçət. qapaq. 

bağ. peçə

 

<

 

bükçə. tutuq. örtü. nuqab. tel qəfəs. burça. 

sıva. suva. suvaq. yaşıyan. aşiyan. sakız. saklaz. sakaz. 

səqf. yaşman. çatı. 

- 

incə

, 

yufa örtük

: qapuzcuq. kavuzcuq. 

1

. 

köynək. yalıtqan. 

- 

yalıtqan

 sim

. - 

sapı yalıtqanlı pıçaq

. 

1

. qapa. gizli. sirr. -

 

örtük

 oturum

: gizli cələsə. 

1

. 

önlük

. 

qatlıq. qapıt 

(>

 

kapot)

. qaplama. üzlük. üzük. gənə bol iş 

paltarı. önlük. tulum. çəkə. çəkmə. işlik.

 

rupuş. 

1

. yapru. 

namus. 

1

. 

yastuq. yaptuq. yaştuq. 

1

. 

üz. geçim. geyim. 

qapsaq. don. şərəf. 

1

. 

örtülmüş

. 

örtükmüş

.

 

çəkik. 

çəkilmiş. çəkikmiş. enik. inik. enmiş. eniqmiş. endirilmiş. 

düşük. salıq. sallaq. qoyuq. 

- 

enik 

pərdələrdən, yarım ışıq 

çalırdı. 

 

-

 

gənə bol örtük

, yorqan, geyim: 

qapsal. qapsaq. qapsalıq.

  

- 

gənə bol incə

 

örtük

, yorqan, geyim: qapsal. qapsaq. 

qapsalıq.

 

- 

qaçıları, qusurları örtən örtük qalxınca, yazıqlar, 

kötüklər, günahlar ortaya çıxar

:

 

örtük qaçdı, qaça çıxdı. 

taxqa düşdü, kəl göründü.

 

-

 

nərsənin örtüyün, çatısın tutmağa yarayan gərəç, 

çarçıva, çərçivə

: 

qapırqa.

 

qabırqa.

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

- 

örtük düşdü

, 

dan söküldü

: 

dan sökdü

, 

yandı gecə

. 

sökərsə dan, sönər gecə. başlıq düşdü, baş göründü. taqqa 

düşdü, kəl göründü.

 

- 

örtüyü

, 

qapağı endirmək: bağlamaq. qapatmaq. 

 

-

 

üstü örtük yer, nərsə

: qamara. qapara.  

- 

lapanın

 

örtüyü

: qalob. qolab. dolab. 

 

- 

bəzək üçün geyilən yüngül üst geyim

, 

atqı

, 

örtük

 

qaşqa

z

aş. qaşqa

r

aş. qaşqa

y

aş. qaşgö

r

əş. qaşgö

z

əş. qaşgöz.

  

-

 

qalın

, qaba bez, 

örtük

: qara astar. qarastar.

  

-

 

nərsənin üstünə geyilən

, 

taxılan

, 

salınan

, 

sərilən

, 

qapacaq, 

örtük

: qap. qab.

  

- 

nərsənin üstünə qonub,

 

qaplayan, örtük

: qapara > 

ğobar

 

(fars)

. toz. 

 

- 

örtük qaçdı, qaça çıxdı

: 

taxqa düşdü, kəl göründü

: 

qaçıları, 

qusurları örtən örtük qalxınca, yazıqlar, kötüklər, günahlar 

ortaya çıxdı.

 

-

 

yeldən

, 

soğuqdan qorunma üçün qapının dalına vurulan 

tutu, 

örtük

, 

pərdə

: 

qapı tutusu. qapı pərdəsi. 

 

örtüq

 

örtüq

. 

hörtük

. ( < 

ör

.

 

hör

.

 

hörmək

) 

dışlama

. 

örtüş

. 

örtüm

. 

örtmə

. 

üzlük 

(

rupuş

)

. 

yapkuç

. yapma. 

bürkəniş

. duvaq. 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

722 

pərdə

. qapaq. 

küpək

. 

girdək

. 

gərdək

. 

şərşəv

. 

çərşəv

. 

toxuq. 

pərdə

. 

çit

. duvar. 

təməl

. 

1

.

 

gərim. gərik. 

1

.

 

tərincək. çərşov. 

1

.

 

yabı. yapı. 

1

.

 

pərdə. tuğ. tor. tül. 

-

 

tünlük

 

tuğu: pəncərə, baca tıxacı

.

 1

.

 

diydək

. 

tiklək. tıqlaq. 

tıylaq. korluq. qapama. 

1

. 

av. ağ. yavluq. şal. başörtüsü. 

1

. 

kəpən 

>

 

kəfən. qın. don. geyim. qabıq. mələfə. ləhaf. 

yayğı. nərsənin üstünə, altına sərilən yayıq, parça. 

pərdə. tutuq

.

 

yaşmaq. qapça. qaplaq. kisə. bağıl. buxca. 

qapurta. pərdə. şapraq. çapraq. çapaq. çapıq. tusi. tuqsi. 

qapaq. kəpəng. yağmır. yamçı. yağan nəyin qabağın 

alan. yapıncaq. 

1

. 

buğ. bük. burqa. bürgə. bürküt. çarpı. 

çırpı. dalğaq. taxluq. taqtuq. talqaq. torluq. tortan. turluq. 

turtan. tuturqan. tuturqun. tuvac.

 

tuyaq. duvac. duvaq. 

(

 

tuqaq

 

<

 

tuq

. 

)

. geyim. hicab. kirpə. körpə. kürk. qablama. 

qaplama. ləçək. örti. paltar. pəçə. kiş. pərdə. uru. 

yamşaq. yapaq. yaşımaq. yəmşək. yorqan. nuqab. ləhaf. 

mələfə. 

-

 

çadır obanın örtüyü, keçəsi: toğurluq

.

 1

.

 

busqa. 

çadır eşiyi, qapısı. 

1

.

 

çatı 

(ç 

< > s

 

)

 

satı. satu. dam. 

1

.

 

tam. dam. orta. ortaq. 

1

.

 

yapuq. toqulqa. basruq. keçə. 

çul. toqum. palan. çul. basturuq. heyvan palası. at 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

coşuni. yuvurqan. yumurqan. yoğurqan. yorqan. 

basturuq. -

 

yəhər

 

örtüsü: barındaq

.

 

köpcük

. 

1

.

 

örtülü. gizli. 

məxfi. 

 

-

 

yorqan döşək, balış, yastıq yayqısı

.

 

-

 

süfrə yayqısı

.

 hamam 

yayqısı

.

 

-

 

qunçəni qoyuyan yəşil kiçik örtük

: qabcaq

.  

örtüqlüq

 

örtüklük

. 

1

. 

örtülmüş. gizlənmiş. məxfi. 

1

. 

şübhəli

. 

asımlı. 

qarışmış. 

 

örtüqmüş

 

 

örtükmüş

.

 

örtülmüş

. 

örtük

. 

örtü

. 

qapanca.

 

çəkik. 

çəkilmiş. çəkikmiş. enik. inik. enmiş. eniqmiş. endirilmiş. 

düşük. salıq. sallaq. qoyuq. 

- 

enik 

pərdələrdən, yarım ışıq 

çalırdı. 

 

örtüqsüz

 

 - 

çılpaq

, 

lüt

, 

örtüksüz

, 

açıq

, buynuzsuz, 

börksüz

, 

baş

, 

təpə

, 

kəllə

: 

çambaq. çapbıq. qambaq. 

-

 qambaq 

öküz. 

-

 

qambaq 

keçi. 

-

 qambaq 

kişi.

 

örtülən

 

 - 

düşülən

, 

döşənən

, 

yatılan

, uzanan, 

örtülən

, 

tikilən

, 

əkilən yer: düşək 

> 

döşək. 

 

örtülən

 

 -

 vurulan, 

örtülən, çarpılan nərsə: uru

.

 

çarpı

.

 

çırpı

.

 

 

-

 

taxılan

, 

örtülən nərsə

: 

tarı

.

 

darı

.

 

pərdə

.  

örtülən

 

 

sarılan. 

 

ARIN

 

Türkcə Etimoloji Sözlük

 

 

WWW.TURUZ.NET

 

724 

örtülmək

 

 

1

.

 

örtülmək. qapalı qalmaq. qanşmaq. 

-

 

iş mənim üzə 

örtüldü: mənə gizli qaldı

.

 

-

 

göy örtüldü

.

 1

.

 

yürqenmək. 

yörqəşmək. sarılmaq. birbirinə girmək. dolaşmaq. 

qarışmaq

. 

1

. 

girmək

 (

gün girdi

: 

batdı

)

.

 

batmaq.  

örtülmüş

 

 

1

. 

qaplanğan

. 

1

. 

örtüklük. gizlənmiş. məxfi. 

 

örtülmüş

 

 

örtükmüş. örtü. örtük. qapanca. 

çəkik. çəkilmiş. çəkikmiş. 

enik. inik. enmiş. eniqmiş. endirilmiş. düşük. salıq. sallaq

. 

qoyuq. - 

enik 

pərdələrdən, yarım ışıq çalırdı. 

 

örtülü

 

 

1

. 

bağlı. qapal. qabal.

 

qapala. qabala.

1

. 

bağlı. qapalı. 

məhrəmanə. 

1

. qapalı. qapanıq. qapanaqlı. sarılı.

 

açılmamış. məstur. 

1

. 

basqı. qapanca. işlətməyib 

saxlama. qapalı. qaplı. tutarlı. tutaqlı. 

tutuq. - 

basqıdaki

 

altından, askıdaki salxım yeğ

. - 

örtülü basılı: gizli qapaqlı. 

 

-

 

örtülü yer

: toxurcun ( < toxumaq).  

-

 

sarılı söz

, 

arıya köz

. 

(sarılı: örtülü

).

  

- 

sarılı gəzir

, 

hər yanı bəzir

.

 

-

 

başı örtülü

, 

çadralı qız

, 

qadın

: 

qapalı. 

 

-

 

qara örtülü

: 

üzü qayğılı, sıxıntılı, qaşları çatıq, qaşqabaqlı 

kimsə. 

-

 

qara örtülüyünə

 

baxma, içdən açıq, yüngül, güləyən 

kişidir. 

 

HƏSƏN BƏY HADİ

 

                                                                                                

TƏBRİZ

 

 

 

WWW.TURUZ.COM

 

-

 

örtülü yer

: 

qara iyrək, əğrək, əyrək, evrək, evlək. orman 

içində, bayırda yamaclarda, poyraz, qarayel tutmayan, 

qoyunların barındığı quylağ, quytu yer. 

 

- 

yerüzünün su ilə örtülü olmayan bölümü

: topraq. qara. 

 

- 

üstü örtülü yoğun tel, sim

: 

yaltıq

. kabl.

 

-

 

üstü, üzü qapalı, örtülü hər nə

: 

qapın. qapun. 

 

-

 

yerüzünün su ilə örtülü olmayan

 

bölümü

: qara. topraq. 

 

örtülü

 

 

1

. 

örtə

. 

örtü

.

 

örpən

. 

qapalı

.

 

gizli. sinsi. 

saqlı

. gizlin. 

kasırılğan

. 

tıkıvlı

. 

qatılğan

. 

yaşırılğan

. 

yaşırınli

. 

yaşırun

. 

yuşιrιn

. 

yaşırın

. 

astιrtιn

. astan. as

tırın

. 

assırınlayın

. 

bildirməy bükük

. 

oğrun

. duymadan. daldax. darab 

<

 dar. 

çolav

. 

1

. 

çabıq. yapıq. qapalı. 

1

. 

örtük. qapıq. yapıq. gizli. 

məxfi. 

1

. 

örtünmüş. qapalı

.

 

məstur. 

qaplama. -

 

qapalı

 

qadın

.

 

-

 

qapalı

 

üz

.