DUYGULANIŞLARIN KÖKÜ VE TABİATI ÜZERİNE 1 53
Önerme XXIX
İnsanların
6
sevinçle karşılayacaklarını hayal ettiğimiz her şeyi yapmaya
çalışacağız. İnsanların nefretle karşılayacaklarını hayal ettiğimiz her şeyi
de yapmadan nefret duyacağız.
Kanıtlama
İnsanların bir şeyi sevdikleri ya da bir şeyden nefret ettiklerini hayal
edersek, bu yüzden o şeyleri severiz ya da onlardan nefret ederiz (öner
me 27) yani (scolie, önerme 13) yine bundan dolayı bu şeyin hazır bulu
nuşu bize sevinç verir ya da bizi kederlendirir ve böylece (önceki öner
me) insanların sevdiklerini ve sevinçle karşılayacaklarını hayal ettiğimiz
her şeyi yapmaya çalışacağız.
Scolie
Yalnızca insanların hoşuna gitmek maksadıyla bir şeyi yapmak, bir
şeyden kaçınmak için olan bu çabaya hırs (
ambition) denir; başlıca kendi
zararımıza ya da başkasının zararına hareket ettiğimiz ya da kaçındığımız
zamanda olduğu gibi bir eğilim ve arzu ile halkın hoşuna gitmeye çalıştı
ğımız zaman bu adı alır; böyle değilse bu çabaya insanlık (
humanité) de
meye alışılmıştır. Bundan sonra, başkasının hoşumuza gitmek için yap
maya çalıştığı hareketi hayal ettiğimiz zaman duyduğumuz sevince övme
(
louange) diyorum; başkasının hareketini nefretle karşıladığımız zaman
duyduğumuz keder haline de yerme
(blâme) diyorum.
Önerme XXX
Eğer birisi başkalarına Sevinç verdiğini hayal ettiği bir şeyi yaparsa,
neden olarak kendisinin fikriyle birlikte bulunan bir sevinçle duygulana
caktır; eğer tersine, başkalarına keder verdiğini hayal ettiği bir şey yapar
sa, kendi kendisini Kederle karşılayacaktır.
Kanıtlama
Başkalarını sevinç ya da kederle duygulandırdığını hayal eden kimse
bundan dolayı (27’nci önerme) ya sevinç, ya da kederle duygulanmış
olacaktır. Öyle ise, insan (önerme 17 ve 23, bölüm II) kendisini etki
6) Burada ve sonraki önermelerde
Dostları ilə paylaş: