Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

Önerme  XXIX  ve  scolie’si. 
-  Önermeyi  Court  Traite'nin  (I,  fasıl  VI, 
3)  ve  açıklayıcı  not  ile  (cilt  I,  s.  527,  tipografik  bir  hatadan  dolayı  faslın 
numarası  konmamıştır)  Court  Traite’nin  scolie’si  ile  (I,  fasıl  VIII  ve  IX) 
karşılaştırınız. Yaratıcı tabiat (Natura naturata) ve Yaratılmış tabiat (Natura 
naturans
)’ın ayrılması için özel olarak şu esere bakınız: Siebeck, Archiv für 
Geschichte der Philosophie,
 III, s. 370 ve 19). Yazar burada bu ayırışı yeniden

---

304 ETİKA
Eflâtunculara  kadar  çıkarıyor  ve  onun  XIII’üncü  yüzyılda  Spinoza’nın 
ifade ettiği şekli aldığını söylüyor.
Önerme  XXX’dan  XXXV’e  kadar. 
-  Bu  parçada  kendi  başlarına  ele 
alınan  zihin  ve  iradeye  yani  bilmek  ve  tasarlamak  (kavramak),  fikirleri 
teşkil etmek etkisinde olumlamak ve koymak etkisine ait hakikatler göste­
rilmiştir. Spinoza ikinci bölümde, iradenin insanda zihinle aynı olduğunu 
kanıtlıyor (önerme 49’un önerme sonucu).
Tanrıda bu doğrudan doğruya, özün varoluşla aynı olmasından çıkıyor. 
Her fikir ezelilikte kendini ve kendi objesini zorunlu olarak ortaya koyar; 
hiçbir  şey  güç  halinde  değildir.  Bu  da  asla  sürenin  değişme,  sonsuz  bir 
ilerleme  olmasına  engel  olmaz.  (Spinoza  12’nci  mektubunda  progressus 
naturae
 tabirini kullanıyor). Spinoza’da voluntas kelimesinin anlamı konu­
sunda  bir  tartışma  olmuştur.  Bazı  pasajlarda  o  irade  deyince  olumlama 
etkisini  anlıyordu  (Descartes  gibi);  başka  pasajlarda  pasif  olan  arzuyu 
anlıyordu. Bu noktaya yeniden dönme fırsatını bulacağım; burada göster­
mek  yeter  ki,  bütün  olarak  ele  alınan  Tanrıda  ya  da  Tabiatta  böyle  bir 
soru konamaz; zira Tanrıda onun etkinliği ya da verimliliği ile karışmayan 
hiçbir  pasif  hal,  hiçbir  arzu  tasarlanamaz  (yukarıdaki  önerme  XVII’ye  ait 
nota, onun önerme sonucuna ve ondan gelen scolie’ye bakın.)