Tursun usarovich salimov jahon xalqlari etn ologiyasi

Xo‘jalik hayoti. 
Janubiy-Sharqiy Osiyoning turli viloyatlarida 
ko‘plab elatlar (orollardagiga nisbatan) yerga qo‘lda ishlov beradi- 
gan 
o‘rmonlardagi daraxtlarni kesib, yondirib dehqonchilik qiladi. 
Lekin ko‘pchilik aholi daryo vohalarida plug dehqonchiligi bilan 
shug‘ullanadi. Ekinlardan sholi, sabzavotlar, texnik ekinlar, banan va 
boshqalar yetishtiriladi. Yirik shoxli mol (ayniqsa, ho‘kiz)dan faqat 
go‘sht uchun emas, transportga, omochga qo‘shishda ham foydalanil- 
gan. 
Aholining ko‘pchilik qismi sut iste’mol qilmaydi.
Shahar aholisi soni nisbatan ko‘p, ayniqsa dengiz sohili bo‘yidagi, 
daryo vohalaridagi shaharlar, yirik savdo va sanoat markazlari -
Tailand, Vyetnam, Malakka yarimoroli, Myanma, Laos va Kambodja 
bu borada ulardan zaifroq, ulardagi aholida qishloq xo‘jaligi ustun. 
Malakka va Hindixitoyning barcha mamlakatlarida uy hunarmand- 
chiligi: to‘qimachilik - rotana va bambuk shoxchalaridan savatlar 
turli va mebellar to‘qish, zargarlik va temirchilik, yog‘ochga ishlov 
berish keng tarqalgan.
Nagalar turmushi va madaniyati madaniylashgan kezlardan uzoq- 
da tog‘larda yashayotgan xalqlar turmushida ko‘plab arxaik unsurlar
185

---

saqlangan. Bu borada Myanma nagalari ayniqsa mashhur. Ko‘p sonli 
va jangari naga qabilalari ilgaridan o‘z qo‘shnilariga qo‘rquv solib, 
muntazam ravishda bosqinchilik yurishlari uyushtirganlar. Xo‘jalik 
borasida nagalar qadimdan dehqonchilik bilan shug‘ullanganlar. Ular 
tor tog‘ vohalarida zinapoyali terrasa ekinzorlari yaratishgan. Tog‘larda 
unumdor yerlar kam, shuning uchun nagalar qo‘shnilari yerlariga hujum 
uyushtirganda ularning yerlaridan tuproq ham olganlar. Nagalar o‘z da- 
lalarini bambukdan yasalgan nov orqali sug‘orishgan. Ular sholi, sabza- 
vot, eng baland yerlarda makkajo‘xori yetishtirganlar. Chorvachilikda 
yaylovlar bo‘lmaganligidan asosan to‘ng‘iz va tovuqlar boqiladi.
Nagalar qo‘rg‘onlari yerlari singari terrasa usulida qurilgan. 
Har bir qishloq kuchli mudofaa vositasi sifatida devorlar bilan 
ta’minlangan. Uylar qalin yog‘ochlardan, yerga qoqilgan ustunlar us- 
tida qurilgan. Uylar yirik oilalar uchun qurilib, ular bir necha avlod 
qarindoshlardan tashkil topgan. 0 ‘zining jangariligi sababli turli qu- 
rollar: nayzalar, shamshirlar, xanjarlar, XX asr boshlaridan o‘tochar 
qurollami to‘plaganlar. Nagalar diniy tasawurlari arxaik ko‘rinishda. 
0 ‘tmishda nagalar ham «bosh ovlaganlar», yigit dushman boshini 
keltirmaguncha uylanishga ruxsat berilmagan. Dushman boshini 
yangi qurilayotgan uyning birinchi ustuni tarzida yerga ko‘milgan. 
Bugungi kunda zamonaviy nagalaming talay qismi xristian baptistlar 
bo iib , 
0
‘tmishda ular ruhlar va jonlarga e’tiqod qilishgan.