Tursunov javohirbek

talaffuz 
(fiziologik) 
belgisi 
hisoblanadi va u 
fiziologiya
fani 
bilan 
uzviy 
bog‘liqlikda 
o‘rganiladi.
Nutq tovushlari ma’lum maqsadda 
talaffuz 
etiladi. 
Tovushlarning 
ketma-ket 
talaffuz 
qilinishidan 
ma’lum axborot uzatiladi. Demak, 
tovushlar ma’noli birliklar tarkibida 
ularni 
moddiy 
tomondan 
shakllantirish va ma’nosini bir-
biridan farqlash vazifasini bajaradi. 
Masalan, soli bilan sholi so‘zlari 
birinchi tovushlari bilan, sot bilan 
soch so‘zlari oxirgi tovushlari bilan, 
sot bilan sut so‘zlari o‘rtasidagi 
tovushlari 
bilan 
farqlanadi. 
Tovushlarning 
bunday 
belgilari 
vazifaviy belgisi sanaladi va u faqat 
inson tovushlarigagina xos belgi 
hisoblanadi.
Yuqoridagi holatlarda tovushlarning quyidagi xususiyatlari e’tiborga olinadi! 
Jarangli-jarangsizligi hamda 
sof yoki qorishiqligi
Hosil bo`lish o`rni  hamda hosil 
bo`lish usuli
Fonemalar (ma’no farqlashga 
xizmat qiluvchi segment birliklar)
 

Har qaysi nutq tovushini tavsif qilishda ana shu uch tomon e’tiborga olinadi. Masalan, k tovushi

til o‘rtasining yuqori tanglayga tegishi va o‘pkadan chiqayotgan havoning bu to‘siqdan portlab chiqishi 
natijasida hosil bo‘ladi. Bu tovushning nutq a’zolarining qayerida va qanday yo‘l bilan hosil bo‘lishi
talaffuz (fiziologik) tomoni sanaladi. Uning sof shovqindan iborat ekanligi, jarangsizligi akustik belgisi,
k ning g dan va boshqa tovushlardan farqlanishi esa vazifaviy belgisi hisoblanadi. Tilshunoslik fani uchun