U. A. Nurmanov toshkent 2016

(bundan keyin - QQS bo‘yicha oshib ketish) QQSni hisobga kiritish va qaytarish tartibi 
Soliq kodeksi ning 41-bobida belgilangan. Unda: 

---

67 
- hisobga qabul qilingan QQS summasi 20%lik stavkada soliq solinadigan oborotlar 
bo‘yicha hisoblab yozilgan QQSdan ko‘p bo‘lgan hollarda; 
- soliqning nol darajali stavkasini qo‘llash natijasida. 
20%lik stavka bilan soliq solinadigan oborotlar bo‘yicha hisoblab yozilgan 
qo‘shilgan qiymat solig‘i bobida oshib ketgan summani hisobga kiritish va qaytarish 
tartibini belgilaydigan boshqa me’yoriy-huquqiy hujjatlar mavjud emas.
QQSning nol darajali stavkasini qo‘llaydigan korxonalar uchun nazarda tutilgan 
QQSni hisobga kiritish va qaytarish tartibi Soliq to‘lovchilarga nol darajali stavkani 
qo‘llash natijasida hosil bo‘lgan qo‘shilgan qiymat solig‘ining ortiqcha summasini 
qaytarish to‘g‘risidagi nizomda (MV va DSQning AV tomonidan 2008 yil 16 mayda 1807-
son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan qarori bilan tasdiqlangan) batafsil tushuntirilgan.
Ishlab chiqarish korxonasi 2001 yilning yanvar oyida quyidagi harajatlarni amalga 
oshiradi: 
1. Mol etkazib beruvchilardan 280000 so‘mga hom ashyo va materiallar olindi, 
shundan QQS summasi 56000 so‘mni tashkil etgan. 
Debet 1010 «Hom ashyo va materiallar» 280000 so‘m 
4510 «Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlar» 6000 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 336000 so‘m 
2. Ijara harajatlari uchun 20000 so‘m ko‘chirib berildi, shundan QQS 4000 so‘mni 
tashkil etadi.
Debet 2510 «Umumishlab-chiqarish harajatlari» 20000 so‘m 
4510 «Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlar» 4000 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 24000 so‘m 
3. Telejamg‘armaan foydalanganlik uchun 5000 so‘m to‘chirib berildi, shundan
QQS 1000 so‘mni tashkil etadi.
Debet 2510 «Umumishlab-chiqarish harajatlari» 5000 so‘m 
4510 «Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlar» 1000 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 6000 so‘m 
4. Kommunal hizmat harajatlari uchun 3000 so‘m berildi, shundan QQS 600 so‘mni 
tashkil etadi. 
Debet 2510 «Umumishlab-chiqarish harajatlari» 3000 so‘m 
4510 «Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlar» 600 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 3600 so‘m 
5. Shaxsiy ho‘jalikdan yordamchi materiallar sotib olindi 8000 so‘m. 
Debet 1090 «Boshqa materiallar» 8000 so‘m 
Kredit 5010 «Milliy valyutadagi pul mablaglari»8000so‘m 
Tayyor mahsulotlarni sotishdan 480000 so‘m daromad olindi. 
QQS = 480000/20 = 80000 so‘m 
100+20 
Hisoblangan QQS summasiga buxgalteriyada quyidagi buxgalteriya yozuvi kayd 
etiladi. 
Debet 9010 «Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar» 80000 so‘m 
Kredit 6412 «QQS ning byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 80000 so‘m 
Byudjetga to‘lanadigan yoki byudjetdan olinadigan summa o‘zaro Hisob-kitob yo‘li 
bilan aniqlanadi. 
4510 schyot bo‘yicha 5600 + 4000 + 1000 + 600 = 61600 so‘m 
6412 schyot bo‘ycha 80000 so‘m, farq 80000 – 616000 = 18400 so‘m byudjetga 
to‘langach quyidagi buxgalteriya yozuvi qilinadi. 

---

68 
Debet 6412 «QQS ning byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 18400 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 18400 so‘m 
Material sotib olinganda QQS summasi: 
Debet 4410-«Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lolvri» 
Kredit 6010-«Mol etkazib beruvchilarga to‘lanadigan schyotlar» 
Hisobot ohirida QQS summasi 6410 hisobvaraq debitiga o‘tkaziladi: 
Debit 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qazdorlik» 
Kredit 4410-«Soliqlar bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari» 
Sotilgan mahsulot qiymatiga: 
Debit-4010 «Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 
Kredit 9010-«Realizatsiya» hisobvarag‘i 
QQS byudjetga o‘tkazilganda: 
Debit 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 
Kredit 5110-«Hisob-kitob»schyoti. 
Ishlab chiqarish korxonasi 2010 yilning yanvar oyida quyidagi harajatlarni amalga 
oshirdi: 
Mol etkazib beruvchilardan 280000 so‘mga hom-ashyo va materiallar olindi, 
shundan QQS summasi 56000 so‘mni tashkil etadi. 
Debet 1010 «Hom ashyo va materiallar» 280000 
4510 «Soliqlar bo‘yicha bunak to‘lovlari» 56000 so‘m 
Kredit 5110 «Hisob-kitob schyoti» 336000 so‘m 
2. Tayyor mahsulotlarni sotishdan 480000 so‘m daromad olindi. 
QQS = 480000h20 = 80000 so‘m 
100+20 
Hisoblangan QQS summasiga buxgalteriyada quyidagi buhalteriya yozuvi kayd 
etiladi. 
Debit-4010 «Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 480000 
Kredit 9010-«Realizatsiya» hisobvarag‘i 480000 
Debet Kredit ∑ 
6410-3202 5110 24000 so‘m.
QQSni hisoblash tartibi va to‘lanishi 
D-t 6010 K-t D-t 4410 K-t D-t 6410 K-t
(1)
(2) 
56000 56000 56000 56000 
D-t 9010 K-t D-t 4010 K-t 
(3) 
200000 200000
D-t 5110 K-t
(4) 80000 (5) 80000
24000 24000

---

69 
1. Material sotib olinganda QQS summasi hisoblanishi 
2. Hisobot ohiridagi QQS summasi 6410- hisobvaraqqa debitga o‘tkazyapdi. 
3. Sotilgan mahsulot qiymati. 
4. QQS byudjetga to‘lanish. 
5. Ko‘rsatilgan hizmat uchun QQS hisoblandi.