U. Abdalov, U. Xo‘jamuratov, X. Matkarimov, X. Matyaqubov 0 ‘zbekist0n tarixi

Yerga  egalik  munosabatlari  va  tabaqalanish,  dehqonlar,  kashovarzlar 

va  kadivarlar.  U lam ing turmush  tarzi  va  jamiyatda  tutgan  o ‘rni.  Ilk o ‘rta asr- 

lardayoq  ijtimoiy-iqtisodiy  hayotda muhim  o ‘zgarishlar yuz berdi.  Vohalarda yirik 

sug‘orish  inshootlari  barpo  etilib,  yangi  yerlar  o‘zlashtirish  ishlari  kengayib bordi. 

Yangi  yerlarni  o ‘zlashtirish  ishlariga  urug‘  boshliqlari,  qishloq  oqsoqollari  bosh- 

chilik  qiladi.  Shu  boisdan  ular  o ‘zlashtirilgan  yerlarni  katta  qismini,  sug‘orish  in­

shootlari  yonidagi  yerlarni  egallaydilar.  Shu  tariqa,  katta  yer  egaligiga  asoslangan 

m ulkdorlar tabaqasi  shakllanadi,  ular bora-bora ziroatkor  aholi  ustidan  hukmronlik 

qila  boshlaydilar.  0 ‘sha  zamonda  ular  dehqonlar  deb  atalgan.  Dehqonlarning  sha- 

harlarda  hashamatli  uylari,  qishloqlarda  esa  qo‘rg‘onlari  b o iib ,  xizm atkor-cho‘ri- 

larga  qo‘riqlovchi  chokarlarga ega b o ig a n .  V  asrda obikor yerlam ing asosiy  qismi 

hali  qishloq  jam oalarining  q ara m o g id a  edi.  Qishloq  jam oalarida  yashab  yer  va 

suvdan  iborat  umumiy  mulkda o ‘ziga tegishli  yerlari  b o ig a n   erkin  ziroatchilar ka­

shovarzlar  deyilar  edi.  Ulam ing bir qismi  o‘ziga tegishli  yerlaridan  dehqonlar foy- 

dasiga  mahrum  b o iib ,  bora-bora  kadivarlarga  aylanib  borganlar.  Kashavarzlar 

dehqonlar  yerida  ijarador  b o iib   ishlashga  majbur  b o ia d i,  dehqonlarga  qaram  ta- 

baqaga aylanib boradilar.  Shu tariqa,  qishloq ahli uch tabaqaga b o iin a d i.

•E n g  asosiy o'zgarish -  yerga egalik qilish  munosabatlarining vujudga keli-

shi.

•Y irik  mulkdorlar -  dehqon xo‘jaliklari salm ogining  kuchayishi.

•U larga qaram -  ijarador — kadivarlar tabaqasining ortib borishi.