1. Indeks - so‘zi lotincha “index” atamasidan olingan bo‘lib,
ko‘rsatkich, belgi ma’nosida ishlatiladi.
2. Statistikada indekslar - deb, o‘zaro qushib bo‘lmaydigan
elementlardan tashkil topgan ikkita to‘plamni o‘zaro solishtirish
natijasida hosil bo‘ladigan umumlashtiruvchi ko‘rsatkichga aytiladi.
3. Agregat indekslar - turli xoldagi elementlardan tuzilgan murakkab
xodisalarning o‘rganilayotgan davrlar ichida o‘rtacha o‘zgarishini
tariflaydi.
4. Agregat indekslar - har qanday umumiy indekslarning asosiy
shaklidir.
5. Laspes narx o‘zgarishini tovarlarning ma’lum masasiga nisbatan
ta’riflash lozim degan taklifni kiritdi va shu bilan u narx indeksi
misolida agregat indekslarga asos soldi.
6. Shartli noma’lum hasoblanishi lozim bo‘lgan indeksning -
sur’atida ishtirok etsa, agregat shaklidagi indeks o‘rta arifmetik
indeks ko‘rinishiga keladi.
7. Shartli noma’lum hisoblanini lozim bo‘lgan indeksning maxrajiga ishtirok etsa- agregat shaklidagi indeks o‘rta garmonik indeks
shakliga keladi.
8. Indeks - usuli qandaydir murakkab hodisalarning dinamika
(o‘zgarishiga) siga ta’sir etuvchi aloxida omillarning ta’sirini
o‘rganishda keng ko‘lamga qo‘llaniladi.
9. Statistikada indekslashtirilayotgan belgi o‘rtachalarining nisbati
o‘zgaruvchan tarkibli indeks deb yuritiladi.
10 O‘zgaruvchan tarkibli indeks - doimiy tarkibli indekslardan farqli
ularoq o‘rtachaning umumiy o‘zgarishiga ta’sir qilduvchi ikkita
omilni, ya’ni indekslashtirilayotgan belgi birliklari (Pi)ni va vaznlar
tizilmasining o‘zgarishini o‘zida aks ettiradi.
“Iqtisodiy indekslar” mavzusi bo‘yicha talabalar
bilishi lozim bo‘lgan o‘z - o‘zini tekshirish uchun
112
SAVOLLAR
1. Indeks so‘zi nimani aglatadi?
2. Indekslarga ta’rif bering.
3. Agregat shaklidagi indekslar deb, qanday indekslarga aytiladi?
4. O‘rtacha indekslar qachon qo‘llaniladi?
5. O‘zgaruvchan tarkibli indekslar yordamida qanday masala hal
qilinadi?
