Uliwma psixologiya kk

Seziw- bul do`gerek a`tiraptag`i du`n`nin` zatlarinin` ha`m qubilislarinin` usi payitta 
adamnin` miyine ta`sir jasap turg`an ayirim qa`siyetlerinin` miy qabig`inda sa`wleleniwi boladi.
Miy informatsiyani sirtqi du`n`yadan, organiznin` o`zinen de alip turg`anliqtan, analizatorlar 
sirtqi ha`m ishki boladi. Sirtqi analizatorlarda retseptorlar denenin` u`stin`gi betine shig`arilg`an 
boladi. Ishki analizatorlar ishki organlarda ha`m tkanlarda ornalasqan retseptorlarina iye boladi. 
Seziwdin` tu`rleri. 
Ba`rinen de burin sirtqi du`n`yadag`i zatlardin` ha`m qubilislardin` qa`siyetlerinin` sa`wleleniwi 
bolatug`in seziwlerdin` bes tu`rden ibarat toparin- ko`riw, esitiw, da`m, iyis seziw ha`m teri 
seziwlerden ayirip shig`ariwi lazim. Ekinshi topardi seziwlerdin` organikaliq, ten`be-ten`lik 
seziwler, ha`reketke keltiriwshi seziwler dep atalatug`in, organizmnin` jag`dayin sa`wlelendiretug`in 
u`sh tu`ri quraydi. U`shinshi topardi seziwlerdin` eki tiygizip seziw ha`m awiriwdi seziw tu`rleri 
quraydi, olar ya birneshe seziwlerdin` jiyintig`inan (tiygizip seziw) ya ha`rqiyli tu`rde ju`zege kelgen 
(awiriwdi seziwler) seziwlerden ibarat boladi. Ishki organlardan tu`setug`in signallar a`dette onsha 
bilinbeydi, awiriw seziminen basqasi ko`binese an`lanbaydi, biraq orayliq nerv sistemasi ta`repinen 
qabillanadi ha`m qayta islenedi. Bunday sezimler interotseptiv dep ataladi. Ishki organlardan 
mag`liwmatlar, og`an ishki ortaliq jag`dayi, yag`niy onda biologiyaliq paydali yamasa ziyanli 
zatlardin` bar yamasa joq ekenligi, dene temperaturasi, onda bar suyiqliqtin` ximiyaliq qurami, basi 
ha`m t.b. haqqinda xabarlay otirip, tinimsiz tu`rde miyge kelip tu`sedi. Adamda sonday-aq, waqit, 
tezletiw, vibratsiya, belgili bir turmisliq a`hmiyetke iye siyrek gezlesetug`in qubilislar haqqinda 
mag`liwmatlardi qamtiytug`in seziwdin` bir-neshe spetsifikaliq tu`rleri bar. Zamanago`y 
mag`liwmatlarg`a qarag`anda adamnin` miyi og`an tu`sip turg`an mag`liwmatlar ta`sirinde tinimsiz 
jetilisip turatug`in genotipik sha`rtlesken ha`m bir o`mirge aling`an (jetisken) programma boyinsha 
islewshi quramali, o`zi oqitatug`in esaplaw ha`m sonin` menen bir waqitta sa`ykes mashina bolip 
sanaladi. Bul mag`liwmatti qayta isley otirip adamnin` miyi sheshim qabillaydi, buyriq (komanda) 
beredi ha`m olardin` orinlaniwin qadag`alaydi.