Uliwma psixologiya kk

Sangvinik- ku`shli, saldamli, shaqqan nerv sistemasina iye, shaqqan reaktsiya iyesi, onin` 
ha`reketleri oylang`an, quwnaq, usinin` na`tiyjesinde ol turmis qiyinshiliqlarina ku`shli qarsiliq 
ko`rsete aladi. Onin` nerv sistemasinin` shaqqanlig`i sezimlerdin`, qizig`iwshiliqlardin`, ko`z-
qaraslardin` o`zgeriwshen`ligine, jan`a jag`daylarg`a an`sat beyimlesiwge sebepshi boladi. Bul jaqsi 
sa`wbetles adam, jan`a adamlar menen tez til tabisip ketedi, sonliqtan da onin` tanislari ko`p, biraq ol 
qarim-qatnas ha`m su`yiwshilikte turaqliliq penen ayriqshalanbaydi. Ol ba`rha qoziwda, qizig`arli 
jumislar ko`p bolg`an jag`dayda g`ana o`nimdarli xizmetker, keri jag`dayda ol zerigerli, uyan` bolip 
basqa na`rsege alan` bolip ketedi. Stressliq jag`daylarda «arislan reaktsiyasi» payda boladi, yag`niy 
o`zin oylap, jedel qorg`aydi, sharayattin` normallasiwi ushin gu`resedi. 
Flegmatik- ku`shli, saldamli, biraq qos jaqpas nerv sistemasina iye, aqibetinde ju`da` a`ste 
ta`sirlenedi, onsha ko`p so`ylemeydi, emotsiyalar a`ste-aqirin payda boladi (quwantiw ha`m ku`ldiriw 
qiyin), joqari miynet su`ygishlikke iye, ku`shli ha`m uzaq dawam etiwshi shimirkendiriwshilerge jaqsi 
qarsiliq ete aladi, biraq ku`tilmegen, jan`a jag`daylarda tez reaktsiya qaytariw uqibina iye emes. Barliq 
u`yrengenlerin bekkem yadta saqlap qaladi, arttirilg`an stereotip ha`m uqiplarinan waz keshiw qolinan 
kelmeydi, jumisin, doslarin, turmis ta`rizin ha`m a`detlerin o`zgertkendi jaqtirmaydi, jan`a 
jag`daylarg`a qiyin ha`m a`ste ko`nligedi. Keypiyati turaqli ha`m bir tegis. Awir kewilsizlikler bolg`an 
jag`dayda flegmatikler sirtqi ko`rinisinen tinish bolip qaladi. 
Melanxolik- nerv sistemasi a`zzi, ha`tteki ku`shli bolmag`an qozdiriwshilarg`a da joqari 
ta`sirshen`likke iye, al ku`shli turshiktiriwshi «u`zilis» «bo`get» «qoyan stressi» payda etiwi mu`mkin, 
sonliqtan da stressliq jag`daylarda (imtixan, jaris, qa`wip h.t.b) melanxioliktin` is-ha`rekinin` 
na`tiyjeleri ku`ndelikli turmistag`idan pa`s boliwi mu`mkin.
Joqari sezimtalliq tez sharshaw ha`m iskerliktin` pa`seywine alip keledi (ko`birek dem alis talap 
etiledi). A`ytewir sebepler de ko`z jas, kewil qaliwdi payda etedi. Keypiyati ju`da` o`zgeriwshen`, biraq 
a`dette melanxolik o`z sezimlerin ko`rsetpey, jasiriwg`a urinadi, o`z ta`shwishlerin hesh kimge 
aytpaydi, ko`pshilik jag`dayda qapa, tu`skin, o`zine isenimsiz, qa`weterli, onda nevrotikaliq buzilislar 
ju`z beriwi mu`mkin. Biraq nerv sistemasinin` joqari sezimtallig`ina iye bola otirip, melanxolikler jiyi 
jaqsi rawajlang`an ko`rkem ha`m intellektualliq uqiplarg`a iye boladi. 
Anaw yamasa minaw eresek adam temperamenttin` qaysi tipine iye ekenligin aytiw qiyin. Nerv 
sistemasinin` tipi na`silden o`tetug`in bolsa da, absolyut o`zgermeytug`in bolip qalmaydi. Waqittin` 
o`tiwi menen, sonday-aq sistemali shinig`iwlar, ta`rbiya, turmisliq jag`daylar ta`sirinde nerv 
protsessleri a`zzilewi yamasa ku`sheyiwi, olardin` o`tiwi tezlesiwi yamasa pa`seyiwi mu`mkin. Misali, 
balalardin` arasinda xolerik ha`m sangvinkiler ko`p (olar shoq, kewilli, tez ha`m jen`il ta`sirlenedi, 
jilag`annan son` bir minuttan keyin basqa na`rsege alan` bolip, shaqalaq atip ku`ledi, yag`niy nerv 
protsesslerinin` ha`reketshen`ligi joqari). Jasi u`lken adamlar arasinda kerisinshe flegmatik ha`m 
melanxolikler basim. 
Temperament- bul adamnin` joqari nerv sistemasinin` sirtqi ko`rinisi, sonliqtan da ta`rbiya, o`zin-
o`zi ta`rbiyalaw na`tiyjesinde bul sirtqi ko`rinis burmalaniwi, o`zgeriwi, haqiyqiy temperamenttin` 
«maskirovka»si ju`z beriwi mu`mkin. Sonliqtan da temperamenttin` «taza» tipleri siyrek ushirasadi, 
anaw yamasa minaw tendentsiyanin` basim boliwi insan minez-qulqinda barliq waqitta da ko`rinedi.