Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı
aid morfoloji terminlərə misallar
Yüklə 10,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
aid morfoloji terminlərə misallar Cədvəl 23. Nahiyəyə Termin XBT-O-da topoqrafiya (standart birincili nahiyə) Digər birincili nahiyələr 9510/3 Retinoblastoma C69.2 Torlu qişa - 8170/3 Hepatosellülyar karsinoma C22.0 Qaraciyər - 8090/3 Bazal hüceyrəli karsinoma C44._ Dəri C51._ Vulva C60._ Penis C63.2 Xayalıq C61.9 Prostat vəzi 9530/0 Meningioma C70._ Beyin qişaları - 938-948 Qliomalar C71._ Baş beyin C72.0 Onurğa beyni 8500/3 İnfiltrasiya edən axacaq karsinoması, ƏGO C50._ Süd vəzi C07.9 Qulaqyanı vəzi C08._ Ağız suyu vəzi C25._ Mədəaltı vəzi C61.9 Prostat vəzi C25._ C34._ 8470/3 Musinoz sistade- C56.9 Yumurtalıq Mədəaltı vəzi nokarsinoma, ƏGO Ağciyər Onkoloji Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, üçüncü nəşr, birinci baxış ...................................................................................................................................................................... ____________________________________________________________________________ Morfologiya 33 Psevdotopoqrafik morfoloji terminlər Bəzi yenitörəmələr nahiyə üçün spesifik adlara malikdir, lakin onların məhz həmin nahiyələrə uyğun kodlaşdırılması mütləq deyil. Məsələn, öd axacağının karsinoması (8160/3) spesifik histoloji növ olub, həm qaraciyərdaxili öd axacaqlarında (C22.1), həm də qaraciyərdənkənar öd axacaqlarında (C24.0) müəyyən edilir, ona görə də avtomatik olaraq C24.0 kimi kodlaşdırılmamalıdır. Kiçik ağız suyu vəzilərinin yenitörəmələrinə ağız boşluğunun hər yerində və qonşu orqanlarda rast gəlinə bilir və bunlara bir neçə histoloji növ daxildir (məsələn, adenoid sistli karsinoma, bədxassəli qarışıq şiş və əlavə göstəricisi olmayan adeno- karsinoma). Ona görə də kiçik ağız suyu vəzinin karsinomasını kod- laşdırmaq üçün vahid morfoloji kod yoxdur. Ağız və ya ağız boşluğunun bütün adenokarsinomaları kiçik ağız suyu vəzilərindən törəndiyinə görə, məsələn, “sərt damağın kiçik ağız suyu vəzilərinin adenosistli karsinoması” diaqnozunda qeyd edilən “kiçik ağız suyu vəzi” ifadəsinə diqqət yeti- rilməməlidir. Bu misalda “adenosistli karsinoma” (8200/3) topoqrafik nahiyə olaraq “sərt damağa” (C05.0) aid edilməlidir. Əgər diaqnozda, məsələn, “kiçik ağız suyu vəzinin adeno- karsinoması” kimi hallarda törəmənin inkişaf etdiyi topoqrafik nahiyə göstərilmirsə, bu törəmənin kodlaş- dırılması zamanı ağız boşluğunun topoqrafik kodu (C06.9) istifadə edilməlidir. Həmin topoqrafik koda həmçinin “kiçik ağız suyu vəzi, ƏGO” da daxildir. 4.3.6. Mürəkkəb morfoloji diaqnozlar QAYDA J. Əgər mürəkkəb termin XBT-O-da qeyd edilmirsə, həmin terminin kök sözlərinin ardıcıllığını dəyişin. Bəzi şişlər birdən artıq histoloji xüsusiyyətə malik olur. XBT-O-da ən çox rast gəlinən kombinasiyalar, məsələn, “qarışıq adenokarsinoma və yastı hüceyrəli karsinoma” (8560/3), "papilyar və follikulyar adeno- karsinoma" (8340/3) və "qarışıq bazal- yastı hüceyrəli karsinoma” (8094/3) qeyd edilir. Mürəkkəb termin olan “fibromiksosarkoma” XBT-O-da 8811/3 kodu ilə verilir, lakin mikso- fibrosarkoma termini burada mövcud deyil. “Miksofibrosarkoma” “fibromik- sosarkoma” ilə eynidir. Bu terminlərin ikisi də eyni şeyi ifadə etdiyi üçün (sadəcə, söz köklərinin ardıcıllığı dəyişdirilmişdir) eyni kodla da göstərilməlidir (8811/3). Belə mü- rəkkəb terminlərin bütün mümkün kombinasiyalarının siyahıda sada- lanması qeyri-mümkündür. Kodlaş- dırma aparan şəxs axtardığı termini XBT-O-da tapmadıqda, həmin mü- rəkkəb termini təşkil edən sözləri fərqli ardıcıllıqla kombinə etməklə aldığı yeni terminləri təkrar axtarmalıdır. 4.3.7. Çoxsaylı morfoloji terminlərə malik diaqnozun kodlaşdırılması QAYDA K. Bir şişin diaqnozunda müxtəlif kodlara malik iki modifikasiyaedici sifətdən istifadə edildikdə bir kod bütün diaqnostik terminləri əhatə edə bilmirsə, daha Topoqrafiya və morfologiyanın kodlaşdırılması qaydaları 34 əvvəl verilən yuxarı koddan istifadə edin. Bir yenitörəmə müxtəlif kodlara malik iki modifikasiyaedici sifətlə birlik- də ifadə edilərsə, kodlaşdırmada yeni bir çətinlik meydana çıxır. Misal kimi “keçid (tranzitor) hüceyrəli epidermoid karsinomanı” göstərmək olar. Burada iki müxtəlif karsinoma növü deyil, eyni yenitörəmədə h ər iki hüceyrə növünün olması göstərilir. “Keçid (tranzitor) hüceyrəli karsinoma, ƏGO” 8120/3, “epidermoid karsinoma, ƏGO” isə 8070/3 kimi kodlaşdırılır. Diaqnozun bütün elementlərini əhatə edən vahid kod yoxdursa, kodlaşdırma aparan şəxs daha yuxarı rəqəmlərlə ifadə edilən kodu, yəni verilən misalda 8120/3-ü istifadə etməlidir, çünki həmin kod daha spesifikdir. 4.4. Çoxsaylı birincili yenitörəmələr Çoxsaylı yenitörəmələrin kodlaş- dırılmasında bir çox çətinliklər olur. Çətinliklər aşağıdakılarla bağlıdır: 1. müxtəlif topoqrafik nahiyələrdə yaranan iki və ya daha artıq yenitörəmə 2. çoxsaylı şişlərlə səciyyələnən xüsusi vəziyyətlər 3. diaqnoz qoyulan vaxt artıq bir neçə limfa düyünü və ya orqanı əhatə edən limfomalar 4. eyni nahiyədə yaranan, müxtəlif morfologiyaya malik iki və ya daha çox yenitörəmə 5. dəqiq mənşəyi müəyyən edilə bilməyən və bir neçə nahiyəni əhatə edən yenitörəmə. Müxtəlif yerlərdə çoxsaylı şişlər fərqli qaydada təsvir edilir və burada bütün problemlər üçün spesifik həll yolları təqdim edilə bilməz. Xərçəng Registrlərinin Beynəlxalq Assosiasiyanın (XRBA) işçi qrupu beynəlxalq müqayisə üçün xərçəng xəstəliyi hallarının qeydə alınması məqsədilə çoxsaylı yenitörəmələrin müəyyən edilməsini tövsiyə etmişdir. Onların tövsiyələrinə aşağıdakılar aiddir: 1. İki və ya daha artıq birincili xərçəngin aşkar edilməsi zamandan asılı deyil. 2. Birincili xərçəng bir lokalizasiyada və ya toxumada əmələ gələn törəmə- dir və hər hansı törəmənin yayılma- sı, residivi və ya metastazı deyildir. 3. Hər hansı tək və ya cüt orqanda, yaxud da toxumada əmələ gələn yalnız bir törəmə qeydə alınır. Əmələgəlmə nahiyəsi XBT-O-nun birinci nəşrində (və ya XBT-9) kodlaşdırılan şişlərdə orqan və ya toxuma üçsimvollu topoqrafik kod kateqoriyası ilə müəyyən edilir. XBT-10 və XBT-O-nun ikinci və üçüncü nəşrlərində topoqrafik kodlar daha təfsilatlı şəkildə verilir. Bu nahiyələr çoxsaylı şişlərin eyniləşdirilməsi məqsədilə eyni orqan hesab edilən kodlar qrupu vasitəsilə əhatə edilir. Çoxocaqlı şişlər eyni birincili nahiyə və ya toxumada yaranan və bir-birinin davamı olmayan birincili xərçəng kütlələri (məsələn, sidik kisəsində), vahid bir törəmə hesab edilir. 4. Aşağıda qeyd olunan iki halda 3-cü qayda tətbiq edilmir: a) Bir çox müxtəlif orqanları əhatə edə bilən sistem və ya çoxocaqlı xərçəng prosesləri üçün dörd histoloji qrup – limfomalar, ley- kemiyalar, Kapoşi sarkoması və mezotelioma nəzərdə tutul- muşdur. Eyni şəxsdə bun-lar yalnız bir dəfə qeydiyyata alınır. Onkoloji Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, üçüncü nəşr, birinci baxış 35 b) Müxtəlif morfoloji xüsusiy- yətlərə malik yenitörəmələr çoxsaylı bədxassəli yenitörəmə- lər kimi hesab edilməlidir. Belə ki, eyni orqanda rast gəlinən və fərqli histoloji xüsusiyyətlərə malik yenitörəmələr fərqli yenitörəmələr hesab edilir. 4.5. Diaqnozun təsdiqlənməsi metodu XBT-O-nun birinci nəşrində mik- roskopik müayinəsi aparılmamış yeni- törəmələrin kodlaşdırılması məqsədilə 9990/_ kodu təklif edilmişdi. Lakin əksər onkoregistrlərdə bu kod istifadə edilməmişdir və nəticədə istifadədən çıxarılmışdır. Diaqnozun təsdiqlənməsi metodu- nu müəyyən edən bir neçə kod vardır. Xərçəng Tədqiqatı üzrə Beynəlxalq Assosiasiya (XTBA) və XRBA tərəfindən yenitörəmə diaqnozunun təsdiq edilməsi üçün istifadə olunmuş metodların aşağıdakı kodlarla ifadə olunması tövsiyə edilib (Cədvəl 24). Bu kodlaşdırma sistemi diaqnozun birincili törəmənin və ya metastazın histoloji müayinəsi əsasında qoyul- duğunu fərqləndirməyə imkan verir. Bunun nəticəsində onkoregistrlərdə /6 (və /9) kodlarının istifadəsi lazımsız olub. Cədvəl 24. Diaqnostik kodlar üçün XRBA-XTBA əsasları Kod Təsviri 0 Yalnız ölüm şəhadətnaməsi Meyarlar Məlumat ölüm şəhadətnaməsindən əldə olunub Qeyri- mikroskopik 1 Klinik 2 Klinik müayinə 4 Spesifik onkomarkerlər Diaqnoz ölümdən əvvəl qoyulub, lakin aşağıdakı metodlardan (2-7-ci kodlar) heç biri istifadə edilməyib. Bütün instrumental diaqnostik metodlar, o cümlədən rentgenoqrafiya, endoskopiya, KT və ya MRT müayinəsi, USM, təftişedici cərrahiyyə (məsələn, laparotomiya) ilə müayinə və autopsiya. Toxumanın histoloji müayinəsi aparılmayıb. O cümlədən törəmə nahiyəsinə spesifik olan biokimyəvi və/və ya immunoloji markerlər. Mikroskopik 5 Sitoloji müayinə 6 Metastazın histoloji müayinəsi 7 Birincili törəmənin histoloji müayinəsi Birincili və ya ikincili nahiyələrdən, o cümlədən endoskopiya və ya iynə aspirasiyası zamanı əldə edilmiş hüceyrələrin müayinəsi. Bura həmçinin sümük iliyinin aspirasiyası və periferik qandan yaxmanın müayinəsi də aiddir. Metastazdan götürülmüş toxumanın histoloji müayinəsi (o cümlədən autopsiya zamanı əldə edilmiş toxuma nümunələrinin histoloji müayinəsi). Birincili törəmədən əldə edilmiş toxuma nümunələrinin histoloji müayinəsi. Bura həmçinin sümük iliyinin biopsiyası və istənilən cərrahi kəsik metodu ilə toxumanın xaric edilməsi aiddir. Autopsiya zamanı əldə edilmiş toxuma nümunələrinin histoloji müayinəsi. 9 Bilinmir Topoqrafiya və morfologiyanın kodlaşdırılması qaydaları ...................................................................................................................................................................... ____________________________________________________________________________ TOPOQRAFİK KODLAR 39 Topoqrafiya C00-C14 DODAQ, AĞIZ BOŞLUĞU VƏ UDLAQ C00.0 Üst dodağın xaric hissəsi Üst dodağın qırmızı haşiyəsi Üst dodaq, ƏGO (üst dodağın dərisi C44.0 istisna olmaqla) C00.1 Alt dodağın xaric hissəsi Alt dodağın qırmızı haşiyəsi Alt dodaq, ƏGO (alt dodağın dərisi C44.0 istisna olmaqla) C00.2 Xarici dodaq Dodağın qırmızı haşiyəsi C00.3 Üst dodağın selikli qişası Üst dodaq yüyəni Üst dodağın daxili səthi C00.4 Alt dodağın selikli qişası Alt dodağın daxili səthi Alt dodaq yüyəni C00.5 Dodağın selikli qişası, ƏGO Dodağın daxili tərəfi, ƏGO C00.6 Dodaq bitişməsi C00.8 Dodağın yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C00.9 Dodaq, ƏGO (dodağın dərisi C44.0 istisna olmaqla) C01 DİL KÖKÜ C01.9 Dil kökü, ƏGO Dil kökünün yuxarı səthi Dilin arxa üçdəbiri Dilin arxa hissəsi, ƏGO Dil kökü C02 DİLİN DİGƏR QEYD EDİLMƏYƏN HİSSƏLƏRİ C02.0 Dilin yuxarı səthi, ƏGO Dilin ön 2/3-nin yuxarı səthi Dilin orta xətti Dilin ön hissəsinin yuxarı səthi C02.1 Dil kənarı Dilin zirvəsi C02.2 Dilin ventral səthi, ƏGO Dilin ön 2/3-si, ventral səthi Dilin ventral səthi, ƏGO Dil yüyəni C02.3 Dilin ön 2/3-si, ƏGO Dilin ön hissəsi, ƏGO C02.4 Dil badamcığı C02.8 Dilin yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi Dilin bitişmə nahiyəsi C02.9 Dil, ƏGO C03 DİŞ ƏTİ C03.0 Yuxarı diş əti Yuxarı (əng) diş əti Yuxarı alveolun selikli qişası Yuxarı alveolyar darağın selikli qişası Yuxarı alveol Yuxarı diş əti C03.1 Aşağı diş əti Aşağı (mandibulyar, çənə sümüyü) diş əti Aşağı alveolun selikli qişası Aşağı alveolyar darağın selikli qişası Aşağı alveol Aşağı diş əti Qeyd: C00-C80.9 kateqoriyalarında yenitörəmələr törəmənin əmələ gəldiyi yerdən asılı olaraq müvafiq altkateqoriyalara aid edilməlidir. Birdən çox altkateqoriyanın sərhədlərini əhatə edən və əmələgəlmə yerləri dəqiq məlum olmayan törəmələr ".8" altkateqoriyasına aid edilməlidir. Məsələn, Qida borusunun servikotorakal nahiyəsinin yenitörəməsi 15.8 altkateqoriyasına aid edilməlidir. C00 DODAQ (dodağın dərisi C44.0 istisna olmaqla) 40 C03.9 Diş əti, ƏGO Alveolun selikli qişası, ƏGO Alveolyar darağın selikli qişası, ƏGO Alveol, ƏGO Paradont toxuması Diş əti cibi C04 AĞIZ BOŞLUĞU DİBİ C04.0 Ağız boşluğu dibinin ön hissəsi C04.1 Ağız boşluğu dibinin yan hissəsi C04.8 Ağız boşluğu dibinin yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C04.9 Ağız boşluğu dibi, ƏGO C05 DAMAQ C05.0 Sərt damaq C05.1 Yumşaq damaq, ƏGO (yumşaq damağın burun-udlaq səthi C11.3 istisna olmaqla) C05.2 Dilçək C05.8 Damağın yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi Sərt və yumşaq damağın birləşmə nahiyəsi C05.9 Damaq, ƏGO Ağız boşluğunun tavanı C06 AĞZIN DİGƏR QEYD EDİLMƏYƏN HİSSƏLƏRİ C06.0 Yanağın selikli qişası Yanağın içəri səthi C06.1 Ağız dəhlizi Alveolyar büküş Yanaq büküşü Dodaq büküşü C06.2 Retromolyar nahiyə Retromolyar üçbucaq C06.8 Ağzın digər və qeyd edilməyən hissələrinin yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C06.9 Ağız, ƏGO Yanaq boşluğu Ağız boşluğu Ağzın selikli qişası Kiçik ağız suyu vəzi, ƏGO C07 QULAQALTI VƏZİ C07.9 Qulaqaltı vəzi Qulaqaltı vəzi, ƏGO Stenson axacağı Qulaqaltı vəzinin axacağı C08 DİGƏR VƏ QEYD EDİLMƏYƏN BÖYÜK AĞIZ SUYU VƏZİLƏRİ Qeyd: Kiçik tüpürcək vəzilərinin yenitörəməsi onların anatomik yerləşməsinə əsasən təsnif olunur; əgər yerləşmə tam müəyyən edilməyibsə o təqdirdə C06.9 görə təsnif olunmalıdır . C08.0 Əngaltı vəzi Varton axacağı Əngaltı vəzinin axacağı C08.1 Dilaltı vəzi Dilaltı vəzinin axacağı C08.8 Böyük ağız suyu vəzilərinin yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C08.9 Böyük ağız suyu vəzi, ƏGO Ağız suyu vəzi, ƏGO (kiçik ağız suyu vəziləri, ƏGO C06.9 istisna olmaqla) C09 BADAMCIQ C09.0 Badamcıq çuxuru Onkoloji Xəstəliklərin Beynəlxalq Təsnifatı, üçüncü nəşr, birinci baxış 41 C09.1 Badamcıq qövsü Damaq qövsü Dil-damaq büküşü C09.8 Badamcığın yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C09.9 Badamcıq, ƏGO (dil badamcığı C02.4 və udlaq badamcığı C11.1 istisna olmaqla) Damaq badamcığı C10 UDLAĞIN AĞIZ HİSSƏSİ C10.0 Vallekula (qırtlaq qapağı çuxuru) C10.1 Qırtlaq qapağının ön səthi C10.2 Udlağın ağız hissəsinin yan divarı C10.3 Udlağın ağız hissəsinin arxa divarı C10.4 Qəlsəmə yarığı (yenitörəmə nahiyəsi) C10.8 Udlağın ağız hissəsinin yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudla- rından kənara çıxan zədələnməsi Ağız boşuğunun udlağa keçən yeri C10.9 Udlağın ağız hissəsi, ƏGO Orta udlaq, ƏGO Əsnək, ƏGO C11 UDLAĞIN BURUN HİSSƏSİ C11.0 Udlağın burun hissəsinin yuxarı divarı Udlağın burun hissəsinin üstü C11.1 Udlağın burun hissəsinin arxa divarı Adenoid Udlaq badamcığı C11.2 Burun-udlağın yan divarı Rozenmüller çuxuru C11.3 Udlağın burun hissəsinin ön divarı Yumşaq damağın burun-udlaq səthi Udlaq tağı Xoana Burun arakəsməsinin arxa kənarı C11.8 Burun-udlağın yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C11.9 Burun-udlaq, ƏGO Udlağın burun hissəsinin divarı C12 ARMUDABƏNZƏR CİB C12.9 Armudabənzər cib Armudabənzər cib Armudabənzər çuxur C13 UDLAĞIN AŞAĞI HİSSƏSİ C13.0 Üzükarxası nahiyə Üzük-udlaq Üzüyəbənzər qığırdaq, ƏGO C13.1 Çalovabənzər-qırtlaq qapağı büküşünün udlaqaltı hissəsi Çalovabənzər-qırtlaq qapağı büküşü, ƏGO (çalovabənzər qırtlaq qapağı büküşünün udlaq hissəsi C32.1. istisna olmaqla) Çalovabənzər qığırdaq büküşü C13.2 Udlağın aşağı hissəsinin arxa divarı C13.8 Udlaqaltının yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C13.9 Udlağın aşağı hissəsi Udlağın aşağı hissəsinin divarı Udlağın qırtlaq hissəsi Topoqrafik kodlar 42 C14 DODAQLAR, AĞIZ BOŞLUĞU VƏ UDLAĞIN DİGƏR VƏ KAFİ TƏSNİF EDİLMƏMİŞ NAHİYƏLƏRİ C14.0 Udlaq, ƏGO Udlaq divarı, ƏGO Udlağın yan divarı, ƏGO Udlağın arxa divarı, ƏGO Udlaqarxası Boğaz C14.2 Piroqov-Valdeyer dairəsi C14.8 Dodaqlar, ağız boşluğu və udlağın yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi Qeyd: Yaranma mənbələrini C00-C14.2 aid etmək mümkün olmayan dodaq, ağız boşluğu və udlağın yenitörəmələri . C15-C26 HƏZM ORQANLARI C15 QİDA BORUSU C15.0 Qida borusunun boyun hissəsi C15.1 Qida borusunun döş hissəsi C15.2 Qida borusunun qarın hissəsi C15.3 Qida borusunun yuxarı üçdəbiri Qida borusunun proksimal üçdəbiri C15.4 Qida borusunun orta üçdəbiri C15.5 Qida borusunun aşağı üçdəbiri Qida borusunun distal üçdəbiri C15.8 Qida borusunun yuxarıda qeyd edilən nahiyələrindən bir və ya bir neçəsinin hüdudlarından kənara çıxan zədələnməsi C15.9 Qida borusu, ƏGO C16 MƏDƏ C16.0 Kardiya, ƏGO Mədənin girəcək hissəsi Kardiya-qida borusu qovşağı Qida borusu-mədə qovşağı Mədə-qida borusu qovşağı C16.1 Mədə dibi C16.2 Mədə cismi C16.3 Mədənin çıxacağı mağarası Mədənin antrumu Yüklə 10,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|