3. Psixikanın və şüurun inkişafı
Plan:
1. Qıcıqlanma
2. Tropizm və taksislər
3. İnstinktlər
4. Vərdişlər
5. İntellektual davranış
6. Fərdi və ictimai şüur
Psixikanın əmələ gəlməsi canlı materiyanın təşəkkülü ilə bağlıdır. Yalnız canlı materiyaya inikas formaları (əksetdirmə) xasdır. Onun ilk əlaməti qıcıqlanmadan ibarətdir. Qıcıqlanma-canlı orqanizmin, yəni bitki və heyvanların biotik təsirlərə cavab vermə qabiliyyətinə deyilir. Canlı orqanizmə biotik və abiotik təsirlər ola bilər. Birinci halda canlı orqanizm qıcığa yaxınlaşır, ikinci halda isə ondan uzaqlaşır. Bu, o deməkdir ki, hər bir canlı orqanizm bütün xarici qıcıqlara seçici münasibət bəsləyir.
Təkamül prosesində heyvanlarda qıcıqlanmanın yeni forması-həssaslıq meydana çıxır. Heyvan biotik təsirləri iyinə, rənginə və ya formasına görə fərqləndirməyə başlayır. Bu, artıq sadə formada duyğunun əmələ gəlməsi deməkdir. Beləliklə, uzunmüddətli təkamül prosesində psixika əmələ gəlir və tədricən müxtəlif formalarda (duyğu, qavrayış, hafizə) psixi proseslər kimi təzahür etməyə başlayır. Heyvanın mühitə uyğunlaşması bilavasitə onun sinir sisteminin xüsusiyyətləri ilə bağlıdır. Sinir sistemi inkişaf etdikcə, heyvanın mühitlə əlaqəsi genişlənir, mürəkkəbləşir. Sinir sistemi də təkamül prosesinin məhsuludur. Sinir sisteminin aşağıdakı növlərini fərqləndirirlər.
1.Torvari sinir sistemi-(tropizmlər, taksislər və s.).
Dostları ilə paylaş: |
