Umumiy kimyo

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O`RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

I.KARIMOV NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT

TEXNIKA UNIVERSITETI

MUHANDISLIK TEXNOLOGIYALARI FAKULTETI “UMUMIY KIMYO” KADEDRASI

“KIMYO” FANI

O’qituvchi - k.f.n., dotsent Komolov Xayriddin
Mavzu: Kimyoning mаqsаd va vazifasi. Anorganik birikmalarning eng muhim sinflari.
Reja:
1.Moddalarning toifalanishi.
2.Oksidlarning nomlanishi, olinishi va kimyoviy xossalari
3.Asoslarning nomlanishi,olinishi va kimyoviy xossalari
4.Kislotalarning nomlanishi,olinishi va kimyoviy xossalari
5.Tuzlarning nomlanishi,olinishi va kimyoviy xossalari.


Kimyo fani moddalar tarkibi, tuzilishi, olinishi, xossalari va ular orasida boradigan jarayonlarni, qonuniyatlarni o’rganadigan fan.
Kimyo – tabiiy fanlardan biri bo’lib, moddalar, jisimlar, xodisala r orasidagi bog’liqlikni ma’lum qonuniyatlar asosida tushuntirib beradi.
Anorganik moddalar 2 ga bo’linadi: oddiy moddalar va murakkab moddalar.
Oddiy moddalar oz navbatida:

• 
  metallar Fe,Cu, Na, Al
  
• 
  metallmaslar P , N₂, O₂ , H₂ ga bolinadi.
  

Murakkab moddalar:

• 
  oksidlar Na₂O, Fe₂ O₃, P₂O₅
  
• 
  asoslar NaOH, Ba(OH)₂, Cr(OH)₂
  
• 
  kislotalar HCl, H₂SO₄, H₃PO₄
  
• 
  tuzlar NaCl, KHCO₃, Cu(OH)Cl ga bolinadi.
  

Anorganik birikmalarning asosiy sinflari
Kimyoviy elementlar 200 mingdan ortiq anorganik birikma hosil qiladi. Bu birikmalar o’z navbatida quyidagi sinflarga bo’linadi:

1. 
   Oksidlar
   

2. Asoslar
3. Kislotalar
4. Tuzlar
5. Binar moddalar.
1. Oksidlar – asosli, kislotali, amfoter, indifferent (befarq oksidlar), va qo’sh oksidlar.
2. Kislotalar – kislorodsiz va kislorodli kislotalar.
3. Asoslar – suvda eriydigan va suvda erimaydigan asoslar.
4. Tuzlar – o’rta, nordon, asosli, qo’sh va kompkeks tuzlar.
5. Binar moddalar – gidridlar, nitridlar, boridlar, karbidlar, silisidlar, fosfidlar va peroksidlar.
Oksidlar – biri kislorod bo’lgan ikki xil elementdan iboratii murakkab moddalar. Masalan: CO₂, FeO, Cr₂ O₃, Na₂O, XeO₄, Mn₂O₇, P₂O₅, SO₂ va h.k.