Umumiy psixologiya

7) Gnostik malakalari:

- bolalarning asab psixik taraqqiyoti darajasini aniqlay bilishi;

- o‘zining tajribasi va pedagogik faoliyati natijalarini tanqidiy tahlil qila olishi;

- boshqa o‘qituvchilarning tajribalarni o‘rganib, undan (nazariy va amaliy tomondan) to‘g‘ri xulosa chiqara olishi;

- psixologik-pedagogik adabiyotlardan foydalanishni bilishi;

- o‘quvchilarni to‘g‘ri tushunib, ularninig xulq-atvori sabablarini tushuntirishni bilishi;

8) Ijodiy hislatlari:

- pedagogik mahoratini takomillashtirishga intilishi;

- o‘quvchilarni tarbiyalash dasturini ishlab chiqish va uni amalga oshira olish qobiliyati;

- o‘zini o‘quvchi o‘rniga qo‘yib, bo‘lib o‘tgan hodisalarga uning nazari bilan qaray olishi;

- avvalgi voqealar, hodisalar va tarbiyalanuvchi shaxsiga yangicha qaray olish qobiliyati;

- o‘zining o‘quvchiga pedagogik ta’siri natijalarini oldindan ko‘ra bilishga intilishi.

SHunday qilib, ko‘rsatib o‘tilgan modelning asosiy tuzilishi tariqasida quyidagilar keltiriladi:

• 
  shaxsning jamoatchilik va kasbiy yo‘nalishi;
  
• 
  pedagogik mahorat va qobiliyati;
  
• 
  xarakterining psixologik xususiyatlari;
  
• 
  bilish faoliyati;
  
• 
  o‘qituvchi shaxsining bolalarni kasbga tayyorlash ishlari darajasidagi umumiy taraqqiyoti.
  

Professiogramma Yoshlarga o‘zlarining kelgusida o‘qituvchilik kasbini to‘g‘ri va ongli ravishda tanlab olishlariga yordam beradi.

Professiogrammani kasbga xos ravishda o‘qitishni tashkil qilishda ta’limning samaradorligi va uning muvaffaqiyati qanday bilim va ko‘nikmalarga , ayniqsa, shaxsning qanday qobiliyati va shaxsiy hislatlariga bog‘liq ekanligini albatta ko‘rsatish zarurdir.

Pedagogik faoliyat tezligi va muvaffaqiyati asosida N.V.Kuzmina o‘qituvchilarni uch guruhga bo‘ladi:

1. Kasbiy malakalarni tez o‘zlashtiradi, o‘z faoliyatida tezda muvaffaqiyatga erishadi, dars qoldirmaydi.

2. Kasbiy sifatlarni sekin o‘zlashtiradi, ba’zan dars qoldiradi, ammo pedagogik xususiyatlarni sekin-asta bo‘lsa-da o‘zlashtirib oladi.

3. Ko‘p yillik faoliyati davomida ham o‘qituvchilik qobiliyatini egallamaydi.

N.V.Kuzmina pedagogik faoliyatga murakkab dinamik sistema sifatida qaraydi.

A.I.Щerbakov ishlarida esa pedagogik ta’lim muammolari ko‘zga tashlanadi. O‘qituvchi shaxsi yo‘nalganligining shakllanishi masalasida to‘xtalar ekan, muallif o‘qituvchilarni tayyorlash va o‘qitish jarayonida e’tiborga olish zarur bo‘lgan vaziyatlar xususida o‘z tavsiyalarini beradi. Ayniqsa, olim bo‘lajak o‘qituvchi xulq-atvor xususiyatlarining shakllanishiga asosiy e’tiborni qaratadi.