30-rasm . Baqa ko'pso'rg'ichlisi
(Polystoma integerrmum):
1-og'iz, 2-hal-
qum, 3-jinsiy teshik, 4-qin, 5-urug' yo'li,
6-bachadon, 7-sariqdonning yo'li, 8-sariq-
donlar, 9-ichak, 10-yopishish diskasidagi
so'rg'ichlari, 11-yopishuv diskasidagi
katta ilmoqlari, 12-tuxum yo'li,
13-tuxumdon.
82
voyaga yetishga uigurmaydi. Bu vaqtga kelib itbaliq yosh baqaga aylana
boshlaydi, uning jabra teshiklari bitib ketadi.
Ammo baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining bunday lichinkalari nobud bo‘lib
ketmaydi, ular xo‘jayini tanasining ustki qismi orqali kloakasiga, keyin
esa siydik pufagiga o‘tib oladi. Baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining rivojlanishi
baqanikiga o‘xshash uchinchi yilida tugallanib jinsiy voyaga yetadi. Bu
hodisa baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining rivojlanish davrida ektoparazitlikdan
endoparazitlikka o ‘tishini ko‘rsatuvchi dalildir. Baqa ko‘pso‘rg‘ichlisi
ko‘payishining xarakterli xususiyatlaridan biri, uning taraqqiyoti
xo‘jayin (baqa) taraqqiyoti bilan uzviy ravishda bog‘liqligidadir va shu
bilan u boshqa monogeniylardan farq qiladi.
Isltni
bajarish
tartibL
1.
Binokulyar
yordamida
baqa
ko‘pso‘rg‘ichlisining tuzilishini o‘rganing. Tanasining keyingi qismidagi
diskasiga, unda joylashgan so‘rg‘ichiarga va ikkita katta ilmoqlariga
e'tibor bering. Parazitning ichki va tashqi tuzilishini albomga chizing. .
2.
Mikroskopning kichik obyektivi orqali baqa ko‘pso‘rg ‘ichlisining
ichki tuzilishini o ‘rganing. So‘rg‘ichlari va ilmoqlarini kuzatib, ulaming
joylashuviga e'tibor bering.
Baqa ko‘pso‘rg‘ich!isi tuzilishi rasmini chizing va bilimingizni
nazorat qilish uchun quyidagi test topshiriqlariga javob bering.
C=19
1. Baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining tuzilishiga xos belgilarini ko‘rsating:
A-tanasi
silindirsimon,
B-tanasi
cho'ziq,
yelka-qorin
tomonga
yassilangan, V-oldingi uchi yo ‘g ‘onlashgan, G-keyingi qismi kengroq,
D-oldingi uchi ingichkaroq, E-yopishuv organi-diski oldingi uchida
joylashgan, J-yopishish organi-diski tanasining keyingi uchida bo‘ladi,
Z-ayrim jinsli, I-germafrodit, K-rivojlanishi bitta xo‘jayinda boradi, L-
rivojlanishi ikki-uchta xojayinda boradi.
2. Baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining ovqat hazm qilish sistemasi to‘g‘ri
ko‘rsatilgan javobni belgilang: A-og‘iz teshigi tanasining oldingi uchida,
B-og‘iz teshigi tanasining o‘rtasida, V-halqum, G-qiziIo‘ngach, D-
oshqozon, E-o!dingi icliak, J-orqa ichak, Z-ko‘richak, I-anal teshigi.
3. Baqa ko‘pso‘rg‘ichlisining rivojlanish siklini suvga tuxum
qo‘yishdan
boshlab
ketma-ketlikda
joylashtiring:
A-baqa
ko‘pso‘rg‘ichlisi
suvga tuxum
qo‘yadi,
B-birinchi
avlod baqa
ko‘pso‘rg‘ichlisi lichinkasi itbaliq jabrasida voyaga yetib tuxum qo‘yadi,
V-itbaliq baqaga aylanganda jabra yoriqlari bitib ketadi va ikkinchi nasi
baqa ko‘pso‘rg‘ichlisi lichinkasi nobud bo‘1 may, yosh baqa terisi ustki
qismi orqali kloakasiga va undan siydik pufagiga borib rivojlanishining
83
uchinchi yili jinsiy voyaga yetadi, G-tuxumdan suvda usti kipriklar bilan
qoplangan
baqa
ko‘pso‘rg‘ichlisi
lichinkasi
chiqadi,
D-baqa
ko‘pso‘rg‘ichlisi tuxumidan ikkinchi nasi rivojlanadi, lekin u itbaliq
jabrasida voyaga etishga ulgurmaydi.
4. Qaysi tur monogeneyalar karpsimon baliqlarda parazitlik qiladi?
A-baqa ko‘pso‘rg‘ichlisi, B-girodaktilus, V-nitsha, G-daktilogirus.
5. M onogeneyalar qaysi hayvonlarda parazitlik qiladi? A-qushlar
va sutemizuvchilarda, B-baliqlar va amfibiyalarda, V-amfibiyalar va
qushlarda, G-sutemizuvchilar va baliqlarda.
6. Monogeneyalardan qaysi turi ektoparazitlikdan ikkilamchi marta
endoparazitlikka o‘tgan: A-nitsha, B-daktilogirus, V-girodaktilus, G-
baqa ko‘pso‘rg ‘ichlisi.
7. M onogeneyalardan qaysi turi tirik tug‘adi (6-topshiriqqa
qarang)?
Dostları ilə paylaş: |