Umurtqasizlar zoologiyasidan

Turli xil guruhlarga kiruvchi hasharotlarning ba'zi bir
morfologik belgilarini o‘rganib rasmlarini albomga chizgach,
bilimingizni nazorat qilish uchun quyidagi test topshiriqlariga javob
bering. C=45
1. Hasharotlarning tashqi tuzilishiga xos belgilarni ko‘rsating: A- 
tanasi boshko'krak va qorindan iborat, B-tanasi bosh, ko'krak va 
qorindan iborat, V-boshida bir juft m o‘ylovlari va uch juft jag*lari bor, 
G- boshida bir juft mo‘ylovlari va ikki ju ft jag'lari bor, D-jag‘larining 
uchi timoqqa aylangan, E-m o‘ylovlari bir juft, J-m o‘ylovlari bo'lmaydi, 
Z-qorinoyoqlari serkiyalar va tuxumqo'ygichga aylangan, I-qanotlari 
ko'krak oldi va o'rta ko'krak bo'g'im larida joylashgan, K-qanotlari o'rta 
ko'krak va keyingi ko'krak bo'g'im larida joylashgan, L-oyoqlari to'rt 
juft, M-oyoqlari uch juft, N-oyoqlari keyingi ko'krak va qorin 
bo'g'im larida joylashgan, O-oyoqlari uchta ko'krak bo'g'im larida 
joylashgan.
2. Hasharotlar tanasi bo'limlari va ular sonini juftlab ko'rsating: A- 
bosh, B-ko'krak, V-qorin: 1-3 ta, 2-5 ta, 3-7-11 ta.
3. Hasharotlar bosh qismida qanday organlar joylashgan? A-ikki juft 
qanoti, B-uch juft oyoqlari, V-bir juft mo'ylovlari, G-bir juft fasetkali 
ko'zlari, D -og'iz organlari.
4. Hasharotlar og'iz organlari xillari va ular funktsiyasini juftlab 
ko'rsating: A-kemiruvchi-so'ruvchi, V-sanchib-so'ruvchi, G-so‘ruvchi 
xartum, D-yalovchi: 1-suyuq oziqni yalab oladi, 2-gul nektarini so'radi, 
mumdan kataklar yasaydi, 3-qon va o'sim lik shirasini so'radi, 4-qattiq 
oziqni uzib oladi, 5-gul nektarini xartumi orqali so'radi.
5. Hasharotlar va ularga mos keiadigan og'iz apparatlarini juftlab 
yozing: A-suvarak, B-kapalak, V-to'shak qandalasi, G-uy pashshasi, D- 
asalari, 
E-so'na, 
J-bo'ka: 
1-sanchib-so‘ruvchi, 
2-so'ruvchi, 
3- 
kemiruvchi-so'ruvchi. 4-kesib-yalovchi, 5-rivojlanmagan, 6-kemiruvchi,
7-yalovchi.
6. Hasharotlar qanotlari xillari va ularga ega bo'lgan hasharotlami 
juftlab ko'rsating: A-birinchi juft qanoti qalin, B-ikkinchi juft qanoti 
reduktsiyalangan, V-qanotlari yo'qolib ketgan, G-oldingi juft qanoti 
asosan qalinlashgan, D-qanotlari tangachalar bilan qoplangan, E- 
qanotlari yoyilgan holda bo'ladi: 
1-pashshalar, 2-kapalaklar, 3- 
qo'ng'izlar, 4-qandalalar, 5-bit va burgalar. 6-ninachilar.
194

---

7. Hasharotlarning yashash tarzi bilan ularga mos keladigan oyoq 
tuzilishi xillarini juftlab yozing: A-sakrovchi, B-yugiruvchi, V-suzuvchi, 
D-tutuvchi, E-to‘plovchi: 1-hamma oyoqlari bir xilda tuzilgan, 2-orqa 
oyoqiarining ichki qismi kengayib savatchani hosil qiladi, 3-orqa 
oyoqlari uzun va yo‘g‘on, 4-oldingi oyoqlari belkurakka o‘xshab 
kengaygan, 5-oldingi oyoqlari uzun arrasimon, qisqichga o‘xshab 
bukilgan, 6-orqa oyoqlari eshkakka o‘xshash.
8. Oyoqlar tuzilishi xillari bilan ularga mos keladigan hasharotlar 
tipini juftlab ko‘rsating: A-sakrovchi, B-suzuvchi, V-yuguruvchi, G- 
kovlovchi, D-tutuvchi, E-to‘plovchi: 1-buzoqboshi, 2-beshiktervatar, 3- 
asalari, 4-yashil bronza qo‘ng‘iz, 5-chigirtka, 6-suv chayoni.