Umurtqasizlar zoologiyasidan

i
23-rasm. A-oq planariyaning teri-m uskui xalta kcsmasi: 1-teri epiteliysi, 2-
halqali muskullar, 3-qiyshiq muskuilar, 4-bo‘ylama muskullar, 5-parenxima
hujayralari, 6-rabdit hosil qiluvchi hujayralar, 7-rabditlar, 8-teri bezlari. B-ayirish
sistemasi uchki hujayrasi: 1-yadro, 2-hilpillovchi kipriklar, 3- hujayra nayi.
Tanasining 
oidingi 
qismida 
oval 
shakldagi ikkita urg'ochilik ko'payish organi- 
tuxumdonlari, tanasining o ‘rtaroq qismida esa 
juda ko‘p erkaklik ko‘payish organlari- 
pufakka o‘xshash urug‘donlari joylashgan 
(24-rasm). Bu organlar jinsiy sistemasini 
tashkil etadi. Urug‘lanishda ikkita planariya 
yaqinlashib, urug‘ hujayralarini almashtiradi.
Urug‘langan tuxumlari sariq modda bilan 
qoplanadi va to‘p-to‘p qilib pilla ichiga 
qo'yiladi. Yosh planariyalar pilla devorini 
yorib suvga chiqadi. Demak bitta planariya 
tanasida jinsiy hujayralar yetishadi.
24-rasm. Oq planariyaning tuzilish sxemasi:
l-paypaslagichsimon o ‘simtasi, 2-ko‘zi, 3-miya
gangliysi, 4-ichakning old shoxi, 5-bo‘ylama nerv
stvoli, 6-ko‘ndalang nervlari, 7-halqum, 8-halqum
cho‘ntagi, 9-urug‘ y o ‘li, 10-og‘izteshigi, ll-u ru g‘-
donlari, 12-qo‘shilish organi, 13-ichakning orqa
shoxi, 14-jinsiy teshigi, 15-tuxum yo'li, 16-jinsiy
kloaka, 17-kopulyativ xalta, 18-sariqdonlari,
19-tuxumdon. Chap tomonida ui-ug‘donlari, o ‘ng
tomonida esa tuxumdon va sariqdonlari olib
tashlangan.
65

---

Planariyada regenaratsiya xususiyati yaxshi rivojlangan. Agarda 
suvning harorati oshsa yoki kislorod kamayib ketsa planariya mayda 
boMaklarga bo‘linib ketadi, qulay sharoit kelishi bilan yana tanasini 
qaytadan tiklashi mumkin.