Urdu texnika fakulteti 101 xtf talabasi yo’dasheva habibaning gizma geometrya fanidan taqdimot ishi

UrDU TEXNIKA FAKULTETI 101 XTF TALABASI YO’DASHEVA HABIBANING CHIZMA GEOMETRYA FANIDAN TAQDIMOT ISHI

MAVZU: UMUMLASHGAN POZITSION MASALALAR.

Sirtlarni to’g’ri chiziq bilan kesishishi. To’g’ri chiziq bilan sirtlarning kesishish nuqtalari sirtlarning tekislik bilan kesishish chizig’ini yasashga asoslanib topiladi. Umuman, biror a to’g’ri chiziq bilan F sirtning kesishish nuqtasi quyidagicha aniqlanadi (8.1-shakl):

• Sirtlarni to’g’ri chiziq bilan kesishishi. To’g’ri chiziq bilan sirtlarning kesishish nuqtalari sirtlarning tekislik bilan kesishish chizig’ini yasashga asoslanib topiladi. Umuman, biror a to’g’ri chiziq bilan F sirtning kesishish nuqtasi quyidagicha aniqlanadi (8.1-shakl):
• Berilgan a to’g’ri chiziq orqali ixtiyoriy yordamchi R tekislik o’tkaziladi. Ra.
• F sirt bilan R tekislikning kesishish chizig’i m yasaladi. F∩R=m.
• m chiziq bilan berilgan a to’g’ri chiziqning kesishish nuqtasi V belgilab olinadi: a∩m=V.
• Ma’lumki, berilgan to’g’ri chiziq orqali istalgancha tekislik o’tkazish mumkin. Agar yordamchi tekislik proyeksiyalovchi vaziyatda o’tkazilsa, masalaning yechilishi soddalashadi. Silindrik yoki konus sirtlar berilgan bo’lsa, to’g’ri chiziq orqali silindr yasovchilariga parallel yoki konus uchidan o’tuvchi tekislik o’tkazish maqsadga muvofiq bo’ladi.
• 8.2-shaklda a to’g’ri chiziq bilan F og’ma elliptik silindrning kesishish nuqtalarini yasash yaqqol tasvirda, 8.3-shaklda esa tekis chizmada ko’rsatilgan. Kesishish nuqtalari E va E1 larni yasash tartibi quyidagicha:

8.1-shakl

• berilgan a to’g’ri chiziq orqali silindrning yasovchilariga parallel qilib ixtiyoriy Q tekislik o’tkaziladi. Buning uchun a to’g’ri chiziqqa tegishli ixtiyoriy A nuqtani belgilab olib, u orqali b to’g’ri chiziqni silindrning yasovchilariga parallel qilib o’tkaziladi. Kesishuvchi a va b to’g’ri chiziqlar Q tekislikni ifodalaydi;
• Q tekislik bilan F silindrning kesishish chiziqlari ℓ va ℓ1 yasovchilar yasaladi. Q tekislik va silindrning asos tekisligi R ning o’zaro kesishish chizig’i BS yasaladi. BS to’g’ri chiziqning silindr asosi m bilan kesishish nuqtalari 1 va 2 orqali ℓ va ℓ1 yasovchilar (kesishish chiziqlari) o’tkaziladi;
• berilgan a to’g’ri chiziq bilan ℓ va ℓ1 yasovchilarning kesishish nuqtalari E va E1 belgilab olinadi.
• Asosi N tekislikka tegishli bo’lgan to’g’ri doiraviy konus sirti bilan a to’g’ri chiziqning kesishishi va 8.4-8.5-shakllarda tasvirlangan. Bu holda a to’g’ri chiziq orqali o’tuvchi yordamchi tekislik konusning uchidan o’tkaziladi.