Urganch davlat universiteti I. S. Abdullayev

Turli xil tovar talablari
Salbiy talab. 
Agar bozor mahsulotga nisbatan salbiy javob 
qaytarsa, bu iste’molchilar ushbu mahsulot yoki xizmatning barcha 
taklif qilingan afzalliklar va xususiyatlaridan xabardor emasligini 
anglatadi. Bunday holat yuz berganda, xizmat k o ‘rsatish firmasining 
marketing bo‘limi potensial xaridorlaming ruhiyatini tushunishi va 
xizmatni rad etishning asosiy sababini aniqlashi kerak. Misol uchun, 
agar yo‘lovchilar konduktoming avtobusga chiqish chaqiruvidan bosh
32 O 'Sullivan. A rth u r: Sheffrin. Steven M. (2003). 
Econom ics: P rinciples in A ction.
U pper 
Saddle River, N ew Jersey: P earso n Prentice Hall. p. 79. ISB N 9 7 8 0 1 31334830.
100
co m
700
600
500
400
300
200
100
0
P
D
10 
20 
30 
40 
50
tonna
6.1.1-chizma. Talab egri chizig‘i

---

tortsa. 
Xizmat 
ko‘rsatuvchi 
firma 
potensial 
xaridorlarning 
tushunmovchiliklarini bartaraf etish uchun tegishli strategiya ishlab 
chiqishi kerak. Salbiy talabni ijobiy talabga aylantirish uchun strategiya 
ishlab chiqilishi kerak.
Mavjud bo‘lmagan talab. 
Agar odamlar mahsulot yoki xizmat 
haqida yetarlicha m aiu m o tg a ega bo‘lmasa yoki iste’molchining 
befarqligi tufayli bunday vaziyat yuzaga kelishi mumkin. Kompaniya­
ning marketing b o ‘limi reklama kompaniyalariga e ’tibor berish va 
potensial m ijozlaming firma xizmatlaridan foydalanish sabablarini 
tushunishi kerak. Xizmatni differensiatsiya qilish bozorda talab yo'qligi 
bilan raqobatlashishda foydalaniladigan mashhur strategiyalardan 
biridir.
Yashirin talab: 
istalgan vaqtda jam iyatning barcha ehtiyojlari va 
istaklariga to ‘liq qondirishni ta ’minlaydigan xizmatlar majmuyi mavjud 
emaslik holati. Bozorda talab qilingan mahsulot va xizmatlar o'rtasidagi 
farq mavjud bo‘ladi. Mavjud b o ‘shliqni to ‘ldirish uchun doimo yaxshi- 
roq va yangi mahsulot va xizmatlar sifatini oshirish zarurati tu g ‘iladi. 
Yashirin talab - m a ’lum bir vaqtda iqtisodiyotda sodir b o ‘ladigan hodi- 
sadir, bu talabning turiga xizmat ko'rsatish firmalari biznes imkoniyati 
sifatida qarash kerak va ular bunday imkoniyatlami o ‘z vaqtida aniqlash 
va foydalanishga y o ‘naltirishlari kerak. M isol uchun, oddiy avtobusda 
sayohat qilayotgan yo'lovchi hashamatli avtobusda sayohat qilishni orzu 
qiladi. Shu sababli, yashirin talablar - bu istak va mavjudlik orasidagi 
bo‘shliqdan iboratdir.