Urganch davlat universiteti «yengil sanoat texnologiyalari va jihozlari»

Keyingi savolni tushuntirishda 
chigitli paxta I, II, III va IV navlarga bo‘linib, 
chigitdan ajratilgan tola; I, II, III, IV va V navlarga bo‘linadi. Uning navlarini tolaning 
uzunligi mm, chiziqiy zichligi mteks, uzilishdagi pishiqligi sN, uzilishdagi nisbiy pishiqligi 
sN/teks va pishib etilganlik koeffitsienti kabi sifat ko‘rsatgichlari bilan baholanadi. 
Paxta tolasi pishib etilganlik koeffitsienti, rangi va tashqi ko‘rinishi bo‘yicha 5 ta sanoat 
navlariga ajratiladi (2 -jadval). 
3.5-jadval 
Paxta tolasining navi bo‘yicha ko‘rsatkichlari 

---

Mavzu: Kimyoviy tolalar va ularning xossalari 
- 2 soat 
4 - LABORATORIYA 
Tipi 
Navlar bo‘yicha pishib etilganlik koeffitsientlari, 
kamida 
Birinchi (I) 
Ikkinchi 
(II) 
Uchinchi 
(III) 
To‘rtinchi 
(IV) 
Beshinchi (V) 
1a, 1b, 1,2,3 
2,0 
1,7 
1,4 
1,2 
1,2 dan kam 
4,5,6,7 
1,8 
1,6 
1,4 
1,2 
1,2 dan kam 
Bu vazifani uchinchi va to‘rtinchi savolarini tushintirishda 
paxta tolasi pishib 
etilganlik koeffitsienti, rangi va tashqi ko‘rinishi bo‘yicha 5 ta sanoat navlariga bo‘linadi. O‘z 
navbatida sanoat navlari nuqsonlari bo‘yicha me’yorlangan sinflarga ajratilishi: 
1 - 2 navlar - oliy, yaxshi, o‘rta, oddiy va iflos; 
3 - 4 navlar - yaxshi, o‘rta, oddiy va iflos; 
5 nav - o‘rta, oddiy va iflos. 
SHuningdek standartda quyidagi talablar ham qo‘yilgan. 
I-2 sanoat navidagi 1a, 1b, 1, 2, 3- tipli paxta tolasidagi tugunaklar va murakkab 
tugunchalarning vazniy ulushi 0,3% dan oshmasligi kerak. 
Paxta tolasi nuqson va iflos aralashmalar miqdoriga qarab Oliy, Yaxshi, O‘rta, 
Oddiy va Iflos sinflarga bo‘linadi (3-jadval). 
3.6-jadval 
Paxta tolasining sinfi bo‘yicha ko‘rsatkichlari 
Sanoat 
navi 
Paxta tolasining sinflari bo‘yicha nuqsonlar va iflos aralashmalarning 
massaviy ulushi me’yorlari, % da ko‘pi bilan 
Oliy 
YAxshi 
O‘rta 
Oddiy 
Iflos 
I 
2,0 
2,5 
3,0 
4,0 
5,5 
II 
2,5 
3,5 
4,5 
5,5 
7,0 
III 
3,0 
4,0 
5,5 
7,5 
10,0 
IV 
4,5 
6,0 
8,5 
10,5 
14,0 
V 
6,5 
8,5 
10,5 
12,5 
16,0 
Xorijiy mamlakatlarda va paxta birjalarida paxta tolasining navlari asosan “klassyor” 
usulida rangi va xidiga qarab aniqlanadi. Tajribadagi klassyor paxta uzunligiga qarab tola 
tipini ham belgilaydi.