Usullari, uning ahamiyati, shakllanish jarayoni muhokama qilinadi. Uning ijobiy va salbiy jihatlari yoritiladi. Xorijiy davlatlar tajribasi oʻrganilib tahlil qilinadi
Yüklə 110 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences VOLUME 2 | ISSUE 4 ISSN 2181-1784 Scientific Journal Impact Factor SJIF 2022: 5.947 Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7 167 w www.oriens.uz April 2022 Tariximizga nazar tashlaydigan boʻlsak, avvaldan ham biror-bir oila, qabila mahallada nizo kelib chiqadigan boʻlsa, oʻsha urugʻ yoki mahallaning yoshi kattalari, barcha hurmat qiladigan aʼzolari nizolashayotgan taraflarni kelishuvga chaqirib, ularning munosabatlarini yaxshilashga, ular oʻrtasidagi nizoni tinch yoʻl bilan hal qilishga urinishgan va bu holat bu kungi zamonamizda ham davom etmoqda. Bu borada yuridik fanlar nomzodi, professor M.M.Mamasidiqov quyidagicha fikr bildirgan, “Nizodagi taraflarni yarashtirishga qaratilgan milliy qadriyatlarimiz va anʼanalarimiz, mamlakatimiz hududida muqaddam amalda boʻlgan tartib-taomillar toʻgʻrisida soʻz yuritish joiz koʻrinadi” 10 . Maʼlumki, aholisining asosiy qismi islom diniga eʼtiqod qiluvchi yurtimizda tomonlar oʻrtasida yuzaga kelgan turli kelishmovchiliklar va nizolarni oʻzaro murosa yoʻli bilan hal etishga asosiy eʼtibor berib kelingan. Zero, dinimiz anʼanalari inson hayotining barcha jabhalariga daxldor boʻlib, oqilonalik va boshqalarga yaxshilik qilish orqali odamlar oʻrtasidagi munosabatlarni yengillashtirishga xizmat qilgan va taraflarni yuzaga kelgan nizolarni tinch yoʻl bilan hal qilishga daʼvat qilgan. Ayniqsa, oilada, tijoratda insoniylik munosabatlarini saqlab qolish maqsadida kechirimli boʻlish va shu orqali kelishmovchiliklarni tinch yoʻl bilan hal qilishga chaqirgan. Mamlakatimizda nizolarni hal qilishning muqobil usullarini joriy qilishga oid izchil islohotlar amalga oshirilib, ularning huquqiy asoslari moddiy protsessual qonunchilikda mustahkamlanib, bosqichma-bosqich takomillashib bormoqda. Biroq, milliy qonunchilikda nizolarni hal qilishning muqobil usullari tushunchasi mustahkamlanmagan. Nizolarni hal qilishning muqobil usuli (NHQMU) – bu suddan tashqari yuzaga kelgan nizolarni hal qilishga qaratilgan qonunda, tomonlarning kelishuvida yoki ichki lokal xujjatlarda belgilangan tartib-taomillar, usullar va mexanizmlardir. Oʻzbekiston Respublikasida nizolarni hal qilishning muqobil usullari qoʻllanishiga bir necha sabablar mavjud. Birinchidan mamalakatimizda nizolarni davlat organlari, komissiya, kengashlar orqali yoki sudda koʻrib chiqish fuqarolar uchun turli xil muammolarni keltirib chiqaradi. Masalan, sudda nizoni koʻrib chiqishda sud xarajatlari ancha yuqori hisoblanadi. Ikkinchidan, sudda maʼlum bir nizoni koʻrib chiqish uchun oʻrtacha bir oy sarflanadi, shunda ham sud hal qiluv qarori kuchga kirishiga bir oylik muddat belgilangan. Uchinchidan, taraflar nizolashganda birinchi instansiyada yutqizgan taraf albatta shikoyat bilan ikkinchi instansiya sudiga murojaat qiladi. Nizolarni hal qilishning muqobil usullariga 10 M.M.MAMASIDDIQOV, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Amaldagi qonun hujjatlari monitoring instituti boʻlim boshligʻi.S.I.XASANOV Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagiAmaldagi qonun hujjatlari monitoringi institutiyetakchi ilmiy xodimi “Mediatsiya toʻgʻrisidagi qonunni qabul qilish zarurati va ahamiyati” maqolasi. Toshkent-2017 |