Узбекистон Республикаси Халк таълими вазирлиги

Upka ( pulmones)- bir juft bo`lib, ko`krak kafasining ikki tomonida joylashgan. Ung va chap upka o`rtasidagi kamchatda yurak urnashgan. Upkalarning asosi rost tomondan diafragmaga tegib turadi va diafragma yuzi deyiladi. Upkaning uchi birinchi Qovurg`adan 3-4 sm yukorirokda turadi. Upkaning medial ( kuks oraligi ) yuzasida upka arteriyasi, venasi va bronxlar kirib chikadigan upka darvozasi joylashgan. Ung upka tagida jigar joylashgan. Shuning uchun ham ung upka xajmi chap upkaga Karaganda kattarok, bo`yi esa qisqarok.
Bronxlar ung va chap upkalarga kirib daraxt shoxi kabi tarmoklanadi. Ung upkaga kirgan bronxlar uch bulakka bulinadi. Chap upkaga kirgan bronxlar esa ikki bulakka bulinadi. Bu daraxt nafas yuli xisoblanadi. Xar bir chegara bronx uz navbatida ikkita nafas bronxlariga bulinadi. Nafas bronxlari torayib nafas naychasiga, kengayib, nafas pufakchalari va upka alveolalariga aylanadi. Shunday qilib upkada xayotiy xavo sigimi o`rtacha 3500-3700ml gacha bo`ladi. Kolgan xavo 1300-1400 ml xavo esa koldik xavo bo`lib , doim upkalarda turadi.
Plivra ( plieura) – upkani koplagan seroz parda. U ikki varakli bo`lib, upka ustidan utib turgan varagiga ichki varak va ko`krak bo`shligi devorining ichki tomoniga yopishgan varagiga parietal varak deyiladi.
Sungra barcha organlar tugrisida tulik va aniq ma’lumotlar Bilan tanishib bulgach, Ushbu nafas olish va chikarish organlarini kaysi organlar Bilan chegaralanganligi va ular tugrisida Laboratoriya daftarlariga yoziladi.
Ishni rasmiylashtirishga oid tavsiyalar:
Nafas olish va chikari organlarini ketma-ketligida daftaringizga yozing va ketma-ketlikda ok qog`ozga rasmini chizing. Ushbu sistema boshqa organlar sistemasidan farqlari va uxshash belgilarini kursatib bering.


Jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj
Ayirish organlar.

Siydik tanosilsistemasi siydik organlari Bilan jinsiy organlarni uz ichiga oladi. Bu organlar rivojlanishi jixatidan bir-biri Bilan maxkam boglangan va ularning chikarish yullari erkaklarda bita umumiy nay – siydik chikarish kanali bo`lib tushsa, kin daxliziga ochiladi.

Siydik organlari jumlasiga siydik ishlab chikaradigan bo`yruklar va siydikni yigib turish hamda tashqariga chikarish uchun xizmat qiladigan organlar – kovuk, siydik yullari va siydik chikarish kanali kiradi.
Siydik ajratish va tanosil a’zolari tuzilishi va xar xil bulsada , ularning joyi va topografiyasida umumiylik mavjud. Shuning uchun ular siydik ajratish va tanosil a’zolari sistemasiga birga kushib urganiladi.