Uzbekiston respublikasi xalk taъlimi vazirligi navoiy davlat pedagogika

 
Suyaklar tasnifi. 
Suyaklar shakliga ko’ra quyidagi guruxlarga bo’linadi. 
1-Naysimon
. A. Uzun naysimon (elka, bilak tirsak, son suyaklari) 
B. Kalta (qo’l va oyoq panja suyaklari) 
2-G’ovak
. A. Uzun (qovurg’a, to’sh suyagi) 
B. Kalta (umurtqa, qo’l va oyoq panja suyaklari) 
V. Sesamasimon (tizza qopqog’i va nuxasimon suyak) 
3-Yassi
. (peshona, tepa, ensa, ko’rak va chanoq suyaklari). 
Xar qaysi naysimon suyaklarning o’rta qismi diafiz (tanasi), oxirgi ikki uchlari tanaga 
yaqin uchlari proksimal epifiz va tanadan yiroq uchi distal epifiz deb nomlanadi. Diafiz bilan 
epifiz oraligi metafiz deyilib, suyakning usish sohasiga to’g’ri keladi. Suyakning oxirgi 
uchlaridagi bo’rtma, do’mboq va shunga o’xshash hosilalar apofiz deyiladi. Aynan shu 
hosilalarga boylamlarning birikishi suyak bo’g’imini mustahkamlasa, mushaklar birikishi 
bo’g’imdagi harakatni yuzaga keltiradi.Naysimon suyakning ko’ndalang kesimi ko’zdan 

---

kechirilganda, sirtki yuzasi suyak usti pardasi (periosteum) bilan qoplangan, u ikki kavatdan 
iborat. Tashqi kavati yupqa, pishik fibrioz tolalaridan 
tashkil topgan, uning ichki qavatidagi osteogen xujayralari suyakning eniga o’sishiga imqon 
beradi.Suyak pardasidagi teshiklar esa qon tomirlar va asab tolalari o’tadigan oziqlantiruvchi 
teshik bo’lib 
xizmat qiladi 
Suyakning ichki tuzilishi 2 xil moddadan hosil bo’lgan. 
Tashqi tomoni zich ya'ni, qattiq (substantia compacta) moddadan to’zilgan bo’lib suyak pardasi 
bilan bevosita birikadi, g’ovak modda (sustantia spangiosa) suyakning ichki tomonida 
joylashgan bo’lib 
mayda-mayda turga o’xshash katakchalar hosil qilib suyak ko’migiga davom etadi. Unda qizil va 
sariq ilik hamda qon tomirlar talaygina bo’lib, suyak nayi (kanali)ga ochiladi.Kalla skeletidagi 
ba'zi suyaklar tanasida bo’shliqlar borligi bilan boshqa suyaklardan farq qiladi 
va xavo saqlovchi (pnevmosteum) suyaklar deb ataladi. Bunday suyaklarga peshona, ponasimon 
(asos),g’alvirsimon va yuqori jag’ suyaklari kiradi, bo’shliqlar ko’z kosasi va burun bo’shlig’i 
atrofida 
joylashgan bo’lib o’ziga xos funksional xususiyat kasb etadi, ya'ni so’zlashganda tovushni 
jarangdorligini hamda kalla skeleti yengilligini ta'minlaydi. Chakaloqlarda bu bo’shliqlar 
shakllanmagan bo’ladi. 
Katta yoshdagilarda bu bo’shliqlarda yiring yoqi qon tuplangan xollarida tovush jarangdorligi 
bo’ziladi va boshqa asoratlarga olib kelishi mumqin. Shuning uchun bu xastalikni faqatgina 
jarroxlik usulida davolashga to’g’ri keladi.