Va axborot texnologiyalari 10-sinf toshkent – 2021

II BOB. 
ELEKTRON JADVALAR
40
Foydalanuvchi o‘z xohishiga ko‘ra katakdagi ma’lumotlar joylashuvini o‘zgartirishi mumkin. 
Ushbu vazifalarni bajarish “Главная” (3) – “Выравнивание” (4) buyruqlari yordamida 
amalga oshiriladi:
3
4
Katakka formula joylashtirilgach, “Enter” tugmachasi tanlanadi. Tugmacha bosilganda, 
katakda formulaning o‘zi emas, balki shu formula asosidagi hisob-kitoblar natijasi bo‘lmish 
ma’lumot (5)
 
hosil bo‘ladi. Ushbu katakdagi formulani formulalar satrida (6) ko‘rish va 
tahrirlash mumkin.
5
6
MS EXCEL DASTURIDA KATAK FORMATI
MS Excelda elektron jadvali yaratilgach, foydalanuvchi uchun o‘z xohishiga ko‘ra katak 
formatini o‘zgartirish imkoniyati ham mavjud. Yaratilgan jadval dizayni bejirim, o‘qish uchun 
qulay bo‘lishi uchun kataklar formati o‘zgartiriladi. 
Katak formatini o‘zgartirish uchun “Формат ячеек” dialoglar oynasi ishga tushiriladi. Bunda 
quyidagi usullardan foydalanish mumkin:
1) kerakli katak faollashtiriladi hamda kontekst menyudan “Формат ячеек” buyrug‘i 
tanlanadi;
2) “Главная” – “Ячейки” – “Формат” – “Формат ячеек” buyruqlari ketma-ketlikda 
tanlanadi.
KATAKKA MUROJAAT ETISH USULLARI
Murojaat 
– formula kiritishda kerak bo‘ladigan obyekt (katak, satr, ustun, katak diapazoni) 
manzili. 
Formulalarni kiritishda uch xil murojaatdan foydalanish mumkin. 

---

41
41
Лист1!F15 – “Лист1” nomli ishchi varaqning F15 katagiga nisbiy murojaatni anglatadi.
Absolyut murojaat.
Formuladan nusxa ko‘chirilganda, undagi katak manzili o‘zgarmasligi 
uchun absolyut murojaatdan foydalaniladi. Undan foydalanish uchun, formulani kiritish 
jarayonida ustun hamda satr nomini kiritishdan avval dollar belgisi ($) yoziladi. Quyida D41 
katakda joylashgan formuladan D44 katakka nusxa ko‘chirish holati tasvirlangan: 
Bunda formuladagi $ belgisi satr va ustun nomlari mustahkamligini hamda nusxa 
ko‘chirishda formulaning o‘zgarishsiz qolishini ta’minlaydi.