Gazlar gravitastion maydonda. Barometrik formula.Atmosfera Erdan uzoqlashib ketaolmaydi, chunki Er uni tortib turadi. T=00 bo’lganda xamma gazlar Er ustiga to’planishi kerak, T oshaboshlasa xaotik xarakat gazning Erdan uzoqlashtiradi. Tortish va kengayishning o’zaro kurashi natijasida muvozanat xosil bo’ladi, bunda gazning konstentrastiyasi Er ustida maksimal bo’ladi va Erdan uzoqlashgan sari kamayadi. Bilamizki bosim .
Demak, Erdan tepaga ko’tarilgan sari kamayadi, shuning uchun atmosfera bosmi r xam kamayadi. Bosimning balandlikka bog’liqligini ifolatlaydigan formula Barometrik formula deb ataladi. Ba’zibir soddalashtirishlarni kiritamiz:
1. 100 - 200 km balandlikda atmosfera bosmi juda kichik bo’lib qoladi, lekin g deyarli o’zgarmaydi, chunki 100 km masofa. Er radiusi dan ancha kam.
2. Bosim Erga yaqin joylarda xam katta emas, shuning uchun xavoni ideal gaz deb qarasak xam bo’ladi.
3. Temperatura yuqoriga chiqqan sari bir necha o’n gradusga o’zgaradi. Shuning uchun temperaturani va 3000C deb olamiz, boshqacha aytganda atmosferani izotermik sistema deb qarash mumkin.
Цilindrik kichik xajmni balandlikda olamiz va tepadan ta’sir qilayotgan bosimni va pastdan ta’sir qilayotgan bosmni p bilan belgilaymiz. Bundan tashqari xar bir massali atomga og’irlik kuchi ta’sir qiladi. Bu xajmda xammasi bo’lib ta atom bor, ularga
Og’irlik kuchi ta’sir qiladi. Ana shu uchta kuch ta’sirida stilindr jim turadi,
Bundan topamiz:
dan va va
. Bundan bo’lgani uchun (10.5)- barometrik formula.
Bu qonuniyat rasmda ko’rsatilgan.
- bosim ikki marta kamayadigan balandlik. ni topamiz.
Ta’rif bo’yicha . Formulaga qo’yamiz va lagorifmlaymiz;
10.3-rasm.
Atmosfera uchun
- demak 12 km balandlikda ~ bo’lgani uchun barometrik formuladan topamiz;
Er ustida ; Lekin ; - bu bitta atomning (molekulaning) balandlikdagi potenstial energiyasidir. Shuning uchun yozish mumkin:
(10.6) - Bolstmon taqsimoti.
Konstentrastiyaning balandlik bo’yicha o’zgarishi shu balandlikdagi potenstial energiya bilan xaotik xarakat energiyasi o’rtasidagi munosabatga bog’liq.