Academic Research in Educational Sciences
Volume 3 | Issue 12 | 2022
ISSN: 2181-1385
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1
442
December, 2022
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal
VALENTLIK NAZARIYASI
Ravshanxo‘ja Rasulov
Chirchiq davlat pedagogika universiteti professori
ANNOTATSIYA
So„zning nutqda o„rganilishi, uning boshqa so„zlar bilan birika olish imkoniyati,
semantik sintagmani tuzuvi, o„z semantikasini to„la ochish uchun muayyan so„z va
so„z formalarini talab etishi valentlik nazariyasining asosidir.
So„z valentligi substansial-semantik fakt sifatida so„z ma‟nosi bilan, so„z
ma‟nosining gap konstruksiyasida voqelanishi bilan bog„liqdir.
Valentlik
nazariyasining obyektivligi, aktualligi, ilmiy-amaliy mohiyati so„zning
leksik-
semantik kuchi, mavqei bilan belgilanadi. Valentlik nazariyasi tilshunoslikning
semasiologiya, semantik sintaksis kabi muhim va murakkab sohalari bilan bevosita
aloqador.
Kalit so‘zlar: valentlik, so„z
valentligi, semantik munosabat, sintaktik
munosabat, fe‟l valentligi.
KIRISH
So„zning “ruhi”, “joni” bo„lgan semantikasi uning muayyan so„zlar
bilan
birikishini ta‟minlaydiki, birikma, gap kabi nutq birliklari so„zlarning nutqda boshqa
so„zlar bilan birika olish ma‟no imkoniyatining, valentlik munosabatining natijasi
sifatida qaralmog„i lozim. Bundan valentlik nazariyasining
tilshunoslik fani uchun
ilmiy-amaliy ahamiyati qay darajada katta ekanligi yaqqol aks etib turibdi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODIKASI
Tilshunoslikka valentlik nazariyasi o„tgan asrning 40-yillari oxirida kirib kelgan
(1). Valentlik nazariyasida biror so„zning boshqa so„zni o„ziga biriktirish xususiyati
umumlashtiriladi (2).
Tilning aloqa vositasi sifatidagi ijtimoiy-amaliy,
ilmiy qiymati uning
birliklarining mazmun planiga egaligidan, biror tushunchaning ifodalanishidan kelib
chiqadi (3).
