Vaxobov h, mirzamahmudov o. T
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Dunyoqarash g’oyalari
|
Dalillar
- maktab geografiyasi mazmunida ko’proq ob’ektning o’lchamlari, yog’inlar, havo, suv sarfi, iqtisodiy dalillar uchraydi. Ko’nikmalar - bu faoliyat usullari. Bu usullar orqali o’quvchilar olgan bilimlarini amalda qo’llashadi.Ko’nikmalarni qo’llash har safar o’ylashni talab qiladi, shuning uchun ko’nikmaga avtomatizim xos emas. Malaka- avtomatik ravishda tez bajariladigan faoliyat. Ko’nikmalar o’quv vazifasiga va maqsadlariga qarab turli guruhlarda bo’linishi mumkin. Bu esa quyidagi ko’nikmalarni bir –biridan ajratishga imkon beradi: ob’ektlar bayoni: TTK va TICHK ta’rifiva x.k. Ko’nikmalar yordamida o’quvchilar turli xil tafakkur usullarni qo’llashi mumkin: analiz, sintez, umumlashtirish, abstrakt qiyoslash. Dunyoqarash g’oyalari - bu aniq geografik bilimlarni g’oyaviy umumlashmasidir. Tabiiy geografiyada tabiatga dialektik nuqtai nazardan qarash g’oyasi mavjud, ya’ni hamma tabiat tarkiblari bir –biri bilan chambarchas bog’langan. 3.6 Ichki predmetlararo aloqalar. Ichki predmetlararo aloqalar- bu har bir kursning ma’lum bir dastur asosida o’rganishdir. Bunda bilimlarni, ko’nikmalarni va dunyoqarash g’oyalarni hosil bo’lishini ketma ketligi alohida o’rin tutadi. Tabiiy geografiya kursida bir qancha bilimlar tizimi bor: geologik – geomorfologik, iqlimiy, gidrologik va TTKlar va x.k. Ushbu har bir tizimga ham nazariy xam emprik bilimlar, aniq ko’nikmalar kiradi. Masalan, ob- havoni kuzatish, iqlim kartalarini o’qish ko’nikmalari. Bilimlar har bir kursda rivojlanib boradi. (3-jadval) 3-jadval Geologik- geomorfologik bilimlarni rivojlanishi. IV sinf V sinf VI sinf VII sinf Tog’ jinslari, nurash va yemirilish jarayoni (t 0 , shamol va suv ta’sirida), Yer osti boyliklarini qo’riqlash Erning ichki tuzilishi.‛Atmosfera‛,,tog’ jinslari‛ ,,Tekisliklari‛ tushunchalari. Tog’ va tekisliklarni ichki va tashki kuchlar ta’sirida o’zgarishi. Inson faoliyati ni rel’efga ta’siri. Tog’ va tekislik relefini bayoni. Er qobig’i va relefi, materik va okean yer qobig’ining nisbatan hara katchan qismlari. Yer qobig’i tuzulish kartasi Okean tubi relefi. Quruqlik relefi. Materik relefi va x.k. bayoni. Geoxronologik janval. ‚Platforma‛ ‚Geosinklinal‛ tushunchalari. Tektonik karta qadimgi muzlanish relefi va x.k. bayoni Iqtisodiy geografiya kursining mazmuni quyidagi asosiy tushunchalar bo’yicha ichki aloqalarni hisobga olgan holda aniqlanadi ishlab chiqarish: iqtisodiy geografik joylanish; tabiiy resurslar, mehnat resurslari xo’jalikning muhim tarmoqlari va x.k. Tabiiy va iqtisodiy geografiya predmetlari o’rtasidagi aloqalar ham chambarchasdir. Chunki ishlab chiqarish tabiiy geografiyada insonni tabiatga ta’siri, omili sifatida o’rgatiladi. Bunda ishlab chiqarishni mohiyati muhim o’rin tutadi. Iqtisodiy geografiyada tabiiy geografik bilimlar tabiiy boyliklarga xo’jalik jihatdan baholashda ishlatiladi. |