Vazirligi b. M

“Uzluksiz” prokatlash

Uzluksiz stanlarda prokatlash katta yoki kichik to„xtalishlarda donali ishlab chiqariladi. Kletda tasmalarni belgilash jarayoni sezilarli dinamik zarb bilan kuzatiladi, bu esa asosiy tizimning buzilishiga olib keladi. Uzluksiz standa donali prokatlash jarayoni (tasmani tortish bilan) klet tasmalarida kirish va chiqish jarayonlarining o„zgaruvchanligiga bog„liq. Doimiy bo„lmagan kuchlanish bilan o„qish jarayonlarining mavjudligi uzunlik bo„ylab tasmalar qalinligida farqlanadi.

Bu barcha kamchiliklar zagotovkalarni prokatlashda deyarli yo„qoladi. “Uzluksiz” prokatlash jarayoni quydagi stan ish rejimida ayniqsa samarali
bo„ladi; mayda navli stanga yonilg„i quyish 10…15 m/s prokatlash tezligida amalga oshiriladi prokatlashdagi keying tezlik 25…45 m/s gacha oshiriladi. “Uzluksiz”prokatlash jarayonining muhim ko„rsatkichi payvand chokining sifati xisoblanadi. Zavod sharoitida o„tkazilgan tadqiqotlarga kovra chokining hususiyatlari asosiy metall husuiyatlaridan past bo„lmasligi kerak.
Payvand chokining sifati sezilarli darajada tanlangan payvand rejimi va zagotovka burchak qoliplariga bog„liq. Payvandlanuvchi zagotovka burchaklarning ide‟al qolipi sferik, qavariqli xisoblanadi. Ushbu shaklda metallning eritish jarayonida shlakli qo„shilmalar zagotovka sirtiga ko„chadi va metall chokining hususiyatlarini pasaytirmaydi. Zagotovka burchagining qavariqli qolipini kesib olib bo„lmaydi. Mayda navli stanlarni “uzluksiz” prokatlash uchun uzluksiz
zagotovkalash stanida uchuvchi qaychi bilan burchaklari ezilmasdan kesilgan zagotovkalar maqbul hisoblanadi.
Statsionar qaychilar va yassi qaychi bilan zagotovkani kesish uchun presslar qoidaga ko„ra kesish katta notekisli, qiyshaygan ezilgan va cho„zilgan yakunli kesmalar amalga oshiriladi. Bunday zagotovkalar payvandlash boshlanishidan avval yomon markazlashadi, natijada payvandlanuvchi zagotovkalar kesishmasiga nisbatan aralashadi.
Zagotovkani uchma - uch payvandlash jarayoni payvandlanuvchi zagotovka metall qismining erishi va ularning katta bosim ostida siqish xisobiga amalga oshadi. 80x80 mm kesishmali zagotovkalarni payvandlashdagi siqish kuchi 350…400 kN ni tashkil etadi. Buning natijasida chok o„rnida balandligi 15 mm kengligi 15…20 mm li g„udda (grat) hosil bo„ladi. Prokat g„udda taxlanadi. Payvandlashdan so„ng g„uddani yo„qotish zarur. G„uddani yo„qotishning uchta usuli mavjud: frezerli, skrebkali va olovli mayda navli stanlarda “uzluksiz” prokat bilan bog„liqligi kam yetarlicha sinovdan o„tmagan. Pyvand choki uzunligi tayyor prokatda prokatlanuvchi profil va cho„zish yig„indisiga bog„liq. Masalan, 106x106 mm kesishmali zagotovka diametri 16 mm aylana profilni prokatlashda taxlam payvand chokining uzunligi 1,5…2 m ga yetadi.
Tayyor prokatda payvand chokining sifatini davriy nazorat qilish uchun payvand vaqtida payvand chokiga yuklangan radioaktiv elementlar va vixr toki usuli qo„llaniladi. Yakunda payvand chokining maydonga o„tish paytida o„lchov tizimining (datchik) g„alayonlanishiga asoslangan.
Zagotovkalarni uchma - uch payvandlash uchun ikki turdagi mashina mavjud; uchuvchan va statsionar. Uchuvchi elektrpayvandlash mashinalari zagotovkalarni qizdirish pechida birinchi klet tomonga xarakatlanish jarayonida payvandlaydi. Statsionar mashinalarda payvandlash uchun zagotovkalarni payvandlash vaqtida ilgaklar zahirasi zarur.
(3.13 - rasm) da. “Uzluksiz” prokatlovchi 250 stan uskunasi qo„shimcha va asosiy joylashish sxemasi keltirilgan. Stan 800 ning loyihalangan quvvati yiliga 800 ming tonna; prokatlashning maksimal tezligi 20 m/s. Stan maxsuloti aylana
kvadrat va oltiburchakli profillardan tashkil topgan, tasma (12…70) x(4…20) mm burchakli profil N 2…4. Zagotovka - kvadrat kesishmali 80x80 mm va uzunligi 12
m. Zagotovkalar magnit ko„targich bilan 26 javonga uzatiladi, u yerdan shpiller bilan taxlash qurilmasiga tashlanadi va uzatma rol‟gangga donalab taxlanadi. Uzatuvchi rol‟gang chizig„ida avtomat torozlar o„rnatilgan, nuqsonli zagotovkalarni tashlash uchun cho„ntak ko„zda tutilgan.
250 standa “Uzluksiz” prokatlashda kuyindini kamaytirish va bir tekis qizdirish uchun induktiv pech va ilgakli quvurda, gazli metodik pechda prokatlashdan avval metallni qadamli qizdirish ko„zda tutilgan. Metodik pechda zagotovkani qizdirish xarorati 1100ºC ga teng induktsion pechda 1130 - 1180ºC. Ilgakli koks domenli aralashma bilan qizdiriladi, zagotovka issiqligini yo„qotish uchun 600ºC gacha qizdiriladi.

9. 
   - rasm. Uzluksiz prokatlash 250 kichik sortli stan jixozining joylashish
   

sxemasi:
1 - paketlovchi mashina; 2 - karmanlar; 3 - sovuq holda kesish uchun pichoqlar ; 4 - rolikli to„g„irlovchi mashina; 5 - reykali sovutgich; 6 - ikkibarabanli uchar pichoqlar; 7 - chistavoy kletlar guruhi; 8 - plastinkali konveyer; 9 - o„rovchi mashina; 10, 12 - ehtiyot pichoqlari; 11 - oraliq kletlar guruhi; 13 - chernovoy kletlar guruhi; 14 - bo„luvchi pichoqlar; 15, 17, 19, 24 - trayib aparati; 16 - indiksiyon pechka ; 18 - sirtmoqli quduq; 20 -to„g„irlovchi qurilma; 21 - G„udda olib tashlagich; 22 - elktryoy payvandlash mashinasi; 23 - kuyundini urib chiqargich; 25
- qizdirish pechi; 26 - yuklovchi panjara
Qizdirish pechi ikki zonali, monolit egilgan tubli metodik. Pech uzunligi 19,5 m, kengligi 12,6. Pech koks domen aralashma bilan qizdiriladi. Stan har birining smaradorligi 110 t/s bo„lgan ikkita qizdirish pechi xizmat ko„rsatadi.
25 Pechdan chiqarilgan zagotovka payvandlash mashinasiga ko„chiriladi. Payvand mashinasidan oldin zagotovka burchagidan kuyundini urib chiqarish uchun qurilma 23 o„rnatilgan. Payvandlash mashinasi 22 statsionar; payvandlashda zagotovka xarorati 1000ºC, payvandlash davomiyligi 10 s. Bunday turdagi payvand mashinasining bo„shatish qobiliyati 180 payvand/soatga yetish mumkin.
Avvalgi zagotovkaning payvand mashinasida yakuniy joylashishi mexanik yuritmali to„g„irlagich qurilma 20 bilan to„g„irlanadi. Impul‟s qabul qilinganida pnevmatik silindr yuritmali boshqariladigan siqish burchaklari ish qismini tutib pas tezlikda prokatlash yo„nalishi bo„yicha ko„chiriladi. To„g„irlagich uskunani to„xtatish uchun impul‟s yakuniy holatdagi fotoelement orqali kelib tushadi.
Zagotovkani payvandlash avvalgi zagotovka payvand mashinasida asl xolatini egallagandan keyin boshlanadi. G„uddani yechish uchun 250 standa freezer turidagi g„udda yechish 21 qo„llaniladi. G„uddani yechish frezali ikkita yuritma barabandan tashkil topgan. Payvandlash va birinchi klet orasidagi stanga metallni uzluksiz yetkazib berish uchun to„quv mavjud bo„lib, unda zagotovkani payvandlash davrida metall zahirasi yaratiladi. Standa qabul qilingan prokatlash tezligi (20 m/s gacha) ilgakning talab etilgan maksimal zahirasi 23,4 m ni tashkil qiladi. Ilgak darajasining chegaralari o„rnatilgan datchiklar bilan nazorat qilinadi.
Ilgak quduq 18 11 m uzunlik 13 m chuqurlik va 0,7 m kenglikga ega bo„ladi.
Ilgakli quduqda taxlamni ko„chirish trayb - apparat 17 va 19 bilan amalga oshiriladi.
Tonel bo„limli yakka tartibdagi pech 15 zagotovkada issiqlik yo„qotishni to„ldirish uchun xizmat qiladi, bundan tashqari zagotovka uzunligi bo„ylab haroratni tenglashtiradi. Metallni qizdirish o„rta chastotali tok yordamida amalga oshiriladi. Qizdirgichlar bloklarga olovbardosh betondan quyiladi. Pechning talab etilgan quvvati 5000 kVt. Pechdan chiquvchi zagotovka xarorati 1130…1180ºC.
Trayb - qurilma 12 stanning birinchi kletiga payvandlangan tasma xarakatini yengillashtiradi.
Zagotovka payvand maydonida mashinalarni boshqarish uchun fotoelementlar foydalaniladi.
Stan to„rt guruhdan tashkil topgan: qoralama 13, orqali 11 va ikkita yakuniy 7 va 9. 250 stanida “Uzluksiz” prokatlashning avfzalligiga yakuniy guruhda kambinatsiyalangan ishchi kletning borligi mahsulot naviga ko„ra vertikal va gorizontal jo„valar joylashishi mumkin. Yakuniy stan guruhida ishchi kletlarni boshqarish avtomatlashtirilgan. Qoralama va oraliq klet guruhlarida prokatlash kletlararo cho„zib amalga oshiriladi.
Ikki tomonlama reykali sovutgich 5 ning chap tarafi burchak profillarini to„g„irlash uchun to„g„irlagich qurilma 4 bilan va ikkita ketma - ket joylashgan sobuq kesish qaychi 3 o„rnatilgan.
Tayyor mahsulotni yig„ish uchun qadoqlash mashinasi 1 mavjud. Tayyor mahsulotni o„ramlarda yetkazib beriladi.

12.