Və vasiTƏLƏRİ fənnindən mühazirələr toplusu hazirladi qaim cəFƏrov metrologiya haqqında ümumi məlumat

Şəkil 13.9. İşçi tutumun ölçülmə sxemi:
a) damarlar arası tutumun b) ayrıca damarın tutumunun

Ölçmə zamanı kabelin digər damarları və örtüyü ( ekranı ) torpaqlanır. Xəttin sonunda naqillərin ucu açıq qalmalıdır. Ölçmə həddi elə seçilməlidir ki, cihazın göstərişi minimum xətaya yol versin. Ölçülən tutum mikrofaradmetrin şkalasından oxunur və işçi tutum hesablanır.

Kabelin damarlar arası tutumu naqilin diametrindən asılıdır və onun norma qiymətləri cədvəl 3- də verilmişdir:

Cədvəl 3

Kabelin markası	Naqilin diametri mm	Kabelin damarlar arası tutumu nF
MKS	1 x 4 x 1,2	26+ 0,8
TZQ TZB	0,9	33,5
TPP, TPV	0,32 ; 0,4	45 + 5
TQ	0,4 ; 0,5	50 + 8

Parametrlərin ölçülən nəticələrinin emalı

Istehsalatda ölçmələr müxtəlif temperaturlarda aparıldığı üçün onun nəticəsi norma qiymətindən fərqlənir. Ona görə də 1 km uzunluğa malik bircins dövrələrdə ölçmənin nəticəsi +20^o C – yə uyğun hesablanır və norma qiyməti ilə müqayisə edilir.

1. Ölçmə müxtəlif temperaturlarda aparıldığı üçün şleyf müqavimətinin qiyməti +20^o C – yə aşağıdakı düsturla hesablanır:
 ( 13.8 )
Burada α – müqavimətin temperatur əmsalı, t – kabelin qoyulduğu torpağın ölçmə anındakı temperaturudur. Məs: mis naqil üçün α = 0,0039; alüminium və bimetal naqil üçün α = 0,004; polad naqil üçün α = 0,0046 götürülür.
2. Rabitə dövrəsinin kilometrik müqaviməti təyin olunur:
 Om / km. ( 13.9 )

3. Rabitə dövrəsinin izolyasiya müqaviməti +20^o C – yə uyğun hesablanır:

 MOm ( 13.10 )
Burada α_iz – izolyasiyanın temperatur əmsalı olub, kağız – kordel kabel üçün α_iz= 0,06 götürülür.
4. İzolyasiya müqavimətinin kilometrik qiyməti hesablanır:
R_iz (km ) = R_iz (20) l (13.11 )

5. İşçi tutumun kilometrik qiyməti aşağıdakı kimi hesab­lanır:

 ( 13.12 )
burada C _iş.öl – dövrənin işçi tutumunun ölçülən qiymətidir.
Alınan qiymətlər norma qiyməti ilə müqayisə edilir və rabitə dövrəsi haqqında rəy söylənilir.

Qeyd: Bəzi hallarda kabel rabitə xətti qeyri – bircins və müxtəlif diametrli bir neçə hissədən ibarət olur. Bu vaxt rabitə xəttinin ekvivalent uzunluğu təyin olunur:

 ( 13.13 )
kəsrin surətində naqilin ən böyük diametri yazılır.