qo‘yish mumkin bo‘lsa, bog‘lovchi vazifasida, boshqa
holatlarda yuklama vazifasida keladi.
-da yordamchisi yuklama vazifasida kelganda,
ko‘pincha uning o‘rniga ham yuklamasini qo‘yish mumkin
bo‘ladi.
229-mashq.
Yuklamali gaplarni yozing.
1. U anchadan keyin o‘ziga keldi-yu, tepasida xotini
turganini, qizchalari yig‘layotganini payqadi. (O‘. Hoshimov)
2. Sekin unga yaqin bordim: bu manzara ham bizning ko‘ngilga
yaqin-da, qadrdon! (Sh. Xolmirzayev) 3. Yoshgina bir qiz keng
atlas ko‘ylagini hilpiratib, sahnaning o‘rtasiga keldi-da, nima-
nidir e’lon qildi. (O‘. Umarbekov) 4. Na martaba, na boyligi
bor edi uning. (E. Vohidov) 5. Na qo‘shiq, na kulgi, na churq
etgan ovoz eshitilmadi. (Ibrohim Rahim) 6. Jarang bersin gulyor
tag‘in, Childirma-yu chiltor tag‘in. (Mirtemir)
♦
♦
♦
♦
♦
230-mashq.
Vazifadosh yuklamalar ishtirokida 6 ta gap yozing.
231-mashq.
Yuklamalarni toping va ma’no turlarini aniqlang.
-mi, faqat, bilan, va, -ku, hatto, ya’ni, -a(-ya), hamda,
ham, nahot, -chi, -da, uchun, tomon, -yu, barcha, ammo,
goh, lekin, yoki, biroq.
Savol va topshiriqlar
1. Na... na yordamchisi qanday vazifa bajaradi? Misollar bilan tu-
shuntiring.
2. -u (-yu), -da yuklamalari qachon bog‘lovchi vazifasini bajaradi?
Misollar keltiring.
!
113
!
8 – Ona tili, 7-sinf
232-mashq.
Uyga vazifa. Rasmga qarab, «Yosh bog‘bonlar» mavzusida
matn tuzing. Unda -u (-yu), -da, na... na yordamchilari ham yuklama,
ham bog‘lovchi vazifasida kelsin.
SO‘ROQ VA TAAJJUB YUKLAMALARI
1-topshiriq. Berilgan gaplardagi nuqtalar o‘rniga qavs ichidagi
yuklamalarni qo‘yib, so‘roq gaplar hosil qiling.
Shu maktabda o‘qiysiz... (-mi, -chi, -a (-ya)? Ha. Siz... (-mi,
-chi, -a (-ya)?
2-topshiriq. -mi, -chi, -a (-ya) yuklamalarining qaysilari qo‘shib,
qaysilari chiziqcha bilan yozilishiga diqqat qiling.
Dostları ilə paylaş: |
