Vetinariya 2016. pmd

17-rasm. Kindik dabbasi operatsiyasi: a) dabba xaltasini qoldirganda; b) dab-
ba xaltasini kesib olib tashlanganda va xaltaning ikkala labidan butunlay teshib 
o‘tkazilgan ligatura 
a 
b 

---

66 
qavatlaridan teshib o‘tkaziladi, chiqib turgan organning igna bilan 
teshilgan joyiga 1–1,5 sm yetmasdan aylana shaklida uni to‘liq 
kesib tashlanadi. Kesilgan to‘g‘ri ichakning bo‘shliqqa kirib 
ketmasligining oldini olish uchun o‘tkazilgan mandren fiksatsiya 
vazifasini bajarib turadi. Hosil bo‘lgan ichak cho‘ltog‘i lablari tash-
qi tomondan ichkariga kiritilib, yaxshi qayrilgan igna yordamida 
uzlukli tugun tashlab tikiladi keyin mandren ichakdan sug‘urib 
olinadi, tikilgan cho‘ltoq jarohatiga malham surtilib, dezinfeksiya 
qilinadi. Ichak cho‘ltog‘i o‘z-o‘zidan tos bo‘shlig‘iga kirib ketadi. 
10-mavzu. Oyoq kasalliklari 
Qishloq xo‘jalik hayvonlarda oyoq kasalliklari juda ko‘p uch-
raydi (15 % dan 30 % gacha). Iqtisodiy zararlar 4–10% gacha bo-
radi. Sog‘in sigirlarda, ona cho‘chqalarda bola soni keskin kamaya-
di. Oyoqlari kasallangan sovliqlardan nimjon, zaif qo‘zilar tug‘iladi. 
Hayvonlarning oyoq qismlarida teri kasalliklari ham ko‘p 
uchraydi, ekzema, dermatit, abssess, flegmona (muskullarda – 
miozit, miopatoz; paylarda – tendovaginit, bursit; suyaklarda – 
sinishlar, ostit, osteomiyelit; bo‘g‘inlarda – artrit, artroz, sankilez; 
tuyoqlarda-pododermit, turli deformatsiyalar). 
Yuqorida keltirilgan kasalliklarning asosiy sabablari mexanik 
shikastlar, boqish texnologiyasining buzilishi, hayvonlarni noto‘g‘ri 
ishlatish va oziqlantirish, turli yuqumli (brusellyoz, oqsil, nek-
robakterioz, aktinomikoz) va parazitar (onkoserkoz) kasalliklardir. 
Artroz – bo‘g‘inlarning surunkali yallig‘lanish jarayoni. Artroz 
buqalar, sigirlar, otlar va cho‘chqalarda ko‘proq uchraydi. Ko‘proq, 
tuyoq bo‘g‘inida, kamroq tirsak bo‘g‘inida uchraydi. 
Sabablari: Artrozlar yuqori mahsuldor hayvonlarda modda 
almashinuv jarayoni, mineral almashinuvi, vitamin almashinuvi, 
uglevod va oqsil almashinuvi buzilishi natijasida kuzatiladi. Undan 
tashqari noto‘g‘ri boqish va yaylovda boqilmaganda, ultrabinafsha 
nurlari ta’siri yetmaganligi sababli paydo bo‘ladi. 
Patogenezi: Artroz ko‘zga ko‘rinmaydigan belgilar bilan o‘tadi. 
Bo‘g‘in payi o‘z xususiyatlarini yo‘qotadi, yumshaydi. Keyincha-
lik bo‘g‘in atrofida suyak to‘qimasi o‘sadi. 

---

67 
Klinik belgilari: Qoramollarda artroz rivojlanishida 3 bosqich 
aniqlangan: 
1. Boshlang‘ich bosqichida artrozning klinik belgilari ko‘rin-
maydi, lekin hayvonlar ko‘proq yotadi, zo‘rg‘a turadi, harakatlari 
chegaralangan bo‘ladi. 
2. Ikkinchi bosqichida hayvonlarda oqsoqlanish belgilari ko‘ri-
nadi. Bo‘g‘inlar qisirlaydi, hayvonlar tez charchaydi. Tinch holatda 
ikkala oyoqlarini tirab turolmaydi. 
3. Uchinchi bosqichi bo‘g‘inlar deformatsiyasi bilan tavsifla-
nadi. Yurishda aniq oqsoqlanish ko‘rinadi; osteodistrofiya belgilari 
namoyon bo‘ladi. 
Davolash: Birinchi navbatda kasallikning sabablarini o‘rganish 
lozim. Agar kasallikning sababi modda almashinuvi jarayoni bilan 
bog‘liq bo‘lsa, ozuqa ratsioniga turli mikroelementlarni qo‘shish 
zarur. Lekin mikroelementlar miqdori me’yordan oshmasligi kerak 
(ayniqsa, vitaminlar va uglevodlar). Zararlangan bo‘g‘imlarga 
parafin applikatsiyalari, ronidazoy bilan kompresslar qilinadi.