Vi mühaziRƏ. İOn polimerləŞMƏ VƏ onun xüsusiYYƏTLƏRİ Plan

III.  Katalizator  kompleksi  komponentləri  nisbətinin  təsiri.  Katalizator  kompleksini  əmələ 

gətirən  komponentlərin  mol  nisbət-lərinin  kation  polimerləşmənin  gedişinə  təsiri,  əsasən,  Luyis 

turşularının  (BF

3

,  SnCl

4

,  TiCl

4

)  qüvvətli  nukleofil  reagentlərlə  (H

2

O,  ROH)  əmələ  gətirdiyi 

komplekslərinin iştirak etdiyi sistemlər üçün ətraflı tədqiq edilmişdir. Məlumdur ki, Luyis turşuları 

su,  spirt  və  alkilhalogenidlərlə  tərkibinə  görə  fərqlənən  bir  neçə  kompleks  əmələ  gətirirlər. 

Məsələn,AlCl

3

 spirtlə AlCl

3 

∙2C

2

H

5

OH, 2AlCl

3

C

2

H

5

OH, AlCl

3

4C

2

H

5

OH tərkibli, qalay (IV) xlorid 

isə su ilə SnCl

4

H

2

O, SnCl

4

2H

2

O, SnCl

4

5H

2

O tərkibli komplekslər əmələ gətirir. Bu komplekslərdən 

hansının  daha  aktiv  olması  poli-merləşmənin  aparıldığı  mühitin  xarakterindən  asılıdır.  Məsələn, 

stirolun  SnCl

4

H

2

O  -  CCl

4

 sistemində  polimerləşmə  reaksiyasının sürəti [H

2

O]/[SnCl

4

] = 2, stirol - 

SnCl

4

H

2

O - C

6

H

5

NO

2

 sistemində isə [H

2

O]/[SnCl

4

]=1 qiymətində maksimum olur. Bu sübut edir ki, 

polyar həlledicidə monohidrat, qeyri-polyar həlledicidə isə dihidrat aktiv kompleks rolunu oynayır. 

Katalizator komponentləri nisbətinin polimerin molekul kütləsinə təsiri, əsasən, kompleksin 

nukleofil  reagentinin  ötürülmə  reaksiyalarında  iştirakilə  müəyyən  olunur.  Əgər  nukleofil  reagentin 

miqdarı aktiv kompleksin əmələ gəlməsi üçün lazım olan miqdardan çox olarsa, aydındır ki, onun 

artığı  zəncirin  ötürülməsinə  səbəb  olacaq  və  nəticədə  alınan  polimerin  orta  molekul  kütləsi  aşağı 

düşəcəkdir (şəkil 6.1):