İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A
 
 
____________________________________________________________ 23 
İnformasiyanın reprezentativliyi obyektin verilmiş xassələrinin adekvat ifadə 
olunması üçün informasiyanın seçilməsi ilə əlaqədardır. Bu zaman aşağıdakılar 
mühüm əhəmiyyət kəsb edir: 

ilkin anlayışın formalaşdığı konsepsiyanın düzgünlüyü; 

mühüm əlamətlərin seçilməsinin və əks olunan obyektin əlaqələrinin 
əsaslandırılması; 

ölçmə metodikasının və informasiyanın formalaşması alqoritminin 
düzgünlüyü. 
İnformasiyanın məzmululuğu dedikdə, onun xüsusi semantik həcmi (S), 
başqa sözlə, xəbərdə olan semantik informasiyanın miqdarının (I
c
), xəbəri ifadə 
edən məlumatların həcminə (V
n
) nisbəti başa düşülür: 
S= I
c
/V
n
Digər tərəfdən məzmunluluq informasiya vahidinin mənaca qiymətləndiril-
məsi, yəni rekvizitlərin, göstəricilərin, sənədlərin və digər informasiya vahidlərinin 
informativliyi başa düşülməlidir. 
İnformasiyanın məzmunluluğu artdıqca informasiya sisteminin semantik 
buraxılış qabiliyyəti artır. Belə ki, eyni xəbəri almaq üçün daha az miqdar məlu-
matı çevirmək lazım gəlir. 
İnformasiyanın tamlığı dedikdə, düzgün idarəetmə qərarlarının qəbul 
edilməsi üçün kifayət edən, minimal miqdarda informasiyanın mövcudluğu başa 
düşülür. Natamam (kifayət etməyən) və artıq informasiya eyni dərəcədə 
idarəetmənin səmərəliliyini azaldır. Odur ki, ən keyfiyyətli informasiya tam 
informasiya hesab olunur. 
İnformasiyaya müraciət imkanı istifadəçi nöqteyi nəzərindən qiymətləndirilir. 
Müraciət imkanının təmin olunması üçün informasiyanın alınması və 
işlənməsinin zəruri əməliyyatları istifadəçinin tələblərinə uyğunlaşdırılır, başqa 
sözlə onun tezaurusuna müvafiq yerinə yetirilir. 
İnformasiya onun istifadə olunduğu anda idarəetmə üçün qiymətliliyini 
qoruyub saxlaması dərəcəsi ilə müəyyən olunur. İnformasiyanın aktuallığı əks 
olunan obyektin statistik xarakteristikasından (həmin xarakteristikanın dəyişməsi 
dinamikasından) və informasiyanın yaranması anından sonra keçən vaxt 
intervalından asılıdır. 
İnformasiyanın vaxtında verilməsi dedikdə elə bir hal nəzərdə tutulur ki, 
idarəetmə qərarlarının hasil edilməsi zamanında reqlament pozulmur. Başqa sözlə, 
idarəetmə üçün lazım olan informasiya vaxtında və zəruri həcmdə təqdim olunur.
Dayanıqlıq zəruri dəqiqliyi saxlamaqla idarəedici informasiyanın ilkin 
verilənlərin dəyişməsinə reaksiya verməsi xassəsidir. İnformasiyanın reprezen-
tativliyi kimi dayanıqlıq da, onun seçilməsi və formalaşmasının metodiki 
düzgünlüyü ilə şərtlənir. 
İnformasiyanın dəqiqliyi əks olunan parametrin həqiqi qiymətinə yaxınlığı 
dərəcəsi ilə müəyyən olunur. Rəqəm kodu ilə əks etdirilən iqtisadi göstəricilər 

---