İnformatika (MÖvzular və testləR) yeniDƏN İŞLƏNMİŞ NƏŞR

İ N F O R M A T İ K A
 
 
____________________________________________________________ 61 
göstərirdilər. 
“,” işarəsinin hesablama əməliyyatlarında istifadəsini şotlandiyalı riyaziyyatçı 
Con Neper təklif etmişdir. 
- kökaltı işarəsi latın hərfi r –dən (radix – корень – kök) əmələ 
gəlmişdir. Bunun danılmaz olduğuna o qədər də inanmaq olmaz. 
( və ) işarələri XVIII əsrdən istifadə olunmağa başlanılmışdır. Onlardan 
istifadəni rus akademiki Eyler 1770-ci ildə təklif etmişdir.
Zaman keçdikcə müxtəlif sahələrin, həmçinin riyaziyyat elminin inkişafı 
hesablama işlərinin daha da təkmilləşdirilməsinə gətirib çıxarırdı. Odur ki, alimlər 
qarşısında 
duran 
əsas 
məsələlərdən 
biri, 
hesablama 
prosesinin 
mexanikləşdirilməsi problemi idi. 
XVII əsrin əvvəllərindən başlayaraq bu problem müəyyən şəkildə həll 
olunmağa başlayır. Bu dövrdə loqarifm xətkeşinin meydana gəlməsi ilə təkcə 
toplama və çıxma əməlləri deyil, vurma, bölmə, qüvvətə yüksəltmə, kökalma 
əməllərini də asanlıqla yerinə yetirmək mümkün oldu. 
QEYD
: 1620-ci ildə Edmund Günter (1581-1626) Paris Elmlər 
Akademiyasında hazırladığı hesablama xətkeşini nümayiş etdirir. Xətkeşin 
köməkliyi ilə ədədlərin üzərində hesablama əməliyyatları ilə yanaşı ədəddən 
kökalma, kvadrata yüksəltmə, ədədin kub kökünü almaq, triqonometrik 
funksiyaları hesablama və s. əməliyyatları yerinə yetirmək mümkün idi. Müasir 
dövrdə istifadə edilən loqarifm xətkeşinin prototipini ingilis R.Bissakeri 
düzəltmişdir (1654-cü il). Sonrakı illərdə (1851-ci ildə) loqarifm xətkeşinin 
təkmilləşdirilməsi fransız Manheqmə məxsusdur. XIX əsrin sonlarında müəllif 
loqarifm xətkeşinin fabriklədə külli istehsalına nail olur. 
1630-cu ildə düzəldilmiş loqarifm xətkeşi 

---