"İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir". "Biz neft kapitalını insan kapitalına çevirməliyik"

THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES 

Baku Engineering University  

189  

26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 

pidir  bu!  Məştəri  məmnuniyyətinin  artırılmasına  xidmət  etməyən  heç  bir  fəaliyyət  marketinq  çətiri 

altına daxil edilə bilməz! Mənfəətin əldə edilməsində də bu prinsip mütləq şəkildə qorunur - müştəri 

məmnuniyyəti əsasında mənfəətin əldə edilməsi!  

2. Marketinqin mahiyyəti 

Marketinqin  səmərəli  təşkili  və  idarə  edilməsi  üçün  onun  mahiyyətinin  düzgün  dərk  olunması 

ilkin şərtdir. Bu məsələni sual şəklində qoyulmuş aşağıdakı dörd nüansla şərh etmək mümkündür:  

Birinci nüans: Marketinq nədir? Çoxsaylı yanaşmalar içərisində marketinqin tərifi ən dolğun 

America  Marketinq  Cəmiyyəti  (AMA)  tərəfindən  verilmişdir:  “Fərdi  və/vəya  təşkilati  məqsədlərin 

əldə  edilməsinə  imkan  verən  mübadilənin  reallaşdırılması  üçün  mal,  xidmət  yaxud  fikirlərin  ortaya 

çıxarılması,  qiymətləndirilməsi,  stimullaşdırılması  ilə  əlaqədar  planlama  və  tətbiqat  prosesidir”. 

Tərifdən belə anlaşılır ki, marketinqə həm fərdlər, həm də qurumlar müraciət edə bilərlər. İkincisi, bu 

fəaliyyət  mübadilə  yolu ilə  məqsədlərin  ələ  olunmasına  xidmət  edir.  Üçüncüsü, marketinq  kompleks 

bir  sahədir  -  istehsaldan  bölgüyə  qədər  bir  çox  funksiyanı  ehtiva  edir.  Nəhayət,  marketinq  planlı 

fəaliyyətdir.  

İkinci nüans: Markeinq anlayışının ünsürləri nələrdir? Marketinqin üç əsası vardır ki, bunlar 

eyni  zamanda  marketinq  anlayışının  ünsürləri  hesab  olunur:  1)  Müştəri  mərkəzli  fəaliyyət-həyata 

keçirilən  bütün  fəaliyyətlərdə,  atılan  bütün  addımlarda  müştəri  məmnuniyyəti  əsas  alınmalı,  onun 

“biznesimizin varlıq səbəbi” olduğu unudulmamalıdır; 2) Sistemli, koordinasiyalı fəlaiyyət-tərifdən də 

görüldüyü  kimi  marketinq  əslində  elmlər  arası  elm,  funksiyalar  arası  funksiyadır.  İndiyə  qədər  ayrı-

ayrılıqda baxılan bir çox məsələ marketinq çətiri altında toplanmışdır və marketinqin əsas mahiyyəti 

də  sistem  formalaşdırmaq,  həyata  keçirilən  fəaliyyətlər  arasında  əlaqə,  koordinasiya  təmin  etməkdir. 

Digər  tərəfdən  sistemli,  koordinasiyalı  fəaliyyətin  olmadığı  yerdə  marketinqdən  söhbət  gedə  bilməz; 

3)  Uzun  ömürlü  mənfəətli  əlaqələr  -  istər  fərd,  istərsə  də  təşkilat  mübadilə  prosesinə  ona  görə  daxil 

olur ki, müəyyən  məqsədlərə nail olsun. Marketinq anlayışının üçüncü təməli, bu münasibətin bütün 

tərəfləri  məmnun  edəcək  və  uzun  ömürlü  əməkdaşlığa  zəmin  yaradacaq  şəkildə  həyata  keçirilməsi 

zərurətini  ifadə  edir.  Məsələyə  “bu  günlük”,  “hələlik”,  “indilik”  və  bənzəri  məntiqlə  yanaşma  qəti 

qəbul edilmir.  

Üçüncü nüans: Necə oldu ki, marketinq anlayışı ortaya çıxdı? Marketinq sosial elm sahələrin-

dən biridir. Bu o deməkdir ki, onun ortaya çıxması və inkişafı cəmiyyətlə bağlıdır. Cəmiyyətdəki dəyi-

şikliklərə adekvat olaraq, bir zərurət kimi ortaya çıxmış və eyni sabəblə zaman keçdikcə dəyişməkdə, 

inkişaf  etməkdədir.  Tarixi  konteksdə  baxıldığında,  sənaye  inqilabından  “Böyük  dünya  böhranı”na 

(1929-32-ci  illər)  qədər  “İstehsal  anlayışı”  hakim  olmuşdur.  Bu  dövrdə  biznes  strukturlarını  narahat 

edən yeganə məsələ istehsalın artırılması idi. Böhrandan sonra, xüsusilə dövlət dəstəyi əsasında isteh-

sal  probleminin  həll  olunması,  qısa  zaman  kəsiyində  satış  problemini  ortaya  çıxardı  və  həmin  dövr 

(təxminən  1970-ci  illərə  qədər)  “Satış  anlayışı  dövrü”  adlandırılır.  Adından  da  göründüyü  kimi,  bu 

dövrün əsas xüsusiyyəti, yaxud problemi istehsal olunmuş məhsulların satışını təmin etmək idi. Dünya 

iqtisad  tarixində  dönüş  nöqtələrindən  biri  hesab  edilən  70-ci  illər,  malı  istehsal  etdikdən  sonra  onu 

satmağa cəhd etməyin düzgün olmadığını, istehsaldan əvvəl müştəri istəklərinin öyrənilməsi və onun 

ehtiyacına uyğun mal və ya xidmətin istehsalının iqtisadi və sosial cəhətdən daha səmərəli olduğunu 

ortaya çıxardı. Beləkliklə, əsas həlledici amilin müştəri və onun istəkləri olduğu anlaşıldı və marketinq 

anlayışı ortaya çıxdı. İndiyə kimi davam edən marketinq anlayışının bundan sonra da davam edəcəyini 

ehtimal  etmək  olar.  Söz  yox  ki,  zaman  içərisində  müxtəlif  mərhələlərdən  (primitiv,  sosial,  qlobal  və 

qlokal) keçən marketinqin, bundan sonra da müəyyən dəyişikliklərə uğraması mümkündür. 

Dördüncü  nüans:  Marketinqə  həqiqətən  ehtiyac  varmı?  İqtisad  elmində  fayda  anlayışı 

mövcuddur və o, “məhsulların insan ehtiyaclarını ödəmə qabiliyyəti” kimi xarakterizə edilir. İnsan o 

halda özünü xoşbəxt hiss edir ki, aldığı məhsuldan umduğunu, yəni fayda əldə etsin. Özlüyündə fayda-

şəkil  (forma),  zaman,  yer  və  mülkiyyət  faydası  kimi  4  ünsürdən  ibarətdir.  Bunların  hər  birinə  ayrı-

ayrılıqda baxsaq əslində qoyulmuş sualın cavabı ortaya çıxır. Belə ki, məhsulun şəkil (forma) faydası 

müəssisənin  istehsal  departamenti  tərəfindən  yaradılır.  Lakin,  istehsal  departamenti  hansı  formanın 

müştəri tərəfindən arzu edildiyini marketinq departamentindən öyrənir. Deməli şəkil (forma) faydasını 

müəssisənin istehsal və marketinq departamentləri birgə hasıl edir. Zaman faydası məhsulun istənilən 

zamanda,  yer  faydası  istənilən  yerdə  müştəri  tərəfindən  əldə  edilməsidir  ki,  bu  da  bölgünün  işidir. 

Bölgü  də,  marktinq  kompleksi  ünsürlərindən  (4P)  biridir.  Mülkiyyət  faydası  isə,  məhsulun  sahiblik 

hüququnun əldə edilməsi deməkdir ki, o da mübadilə yolu ilə təmin olunur. Marketinqin təfinə baxsaq 

THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES 

Baku Engineering University  

190  

26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 

mübadilənin marketinqə aid olduğunu görərik. Beləliklə, marketinq olmadan faydanın təmini mümkün 

deyil.  

Yekunda qeyd etmək  yerinə düşər ki, günün tələbi olan marketinq və onun səmərəli təşkili və 

idarə edilməsi müəssisənin nəinki uğuru, ümumiyyətlə gələcəyinin olub-olmayacağını müəyyən edir. 

Odur ki, məsələnin mahiyyəti düzgün dərk olunmalı və vaxt itirmədən müvafiq addım atılmalıdır.  

3. Marketinqin təşkilinin təkmilləşdirilməsi 

İstehlakçı  məmnuniyyəti,  bazar  yönümlülük,  uzun  ömürlü strateji idarəetmə  və  koordinasiyalı 

fəaliyyət kimi  əsasları olan  marketinq fonksiyasının lazımi şəkildə tətbiq olunmaması həm obyektiv, 

həm  də  subyektiv  səbəblərə  bağlıdır.  Mövcud  şəraitdə  ölkədə  biznes  sahibi  olan  şəxslərin  böyük 

əksəriyyətinin  sovet  dövründə  təlim-təhsil  almaları  və  təbii  olaraq  bazar  iqtisadiyyatı  mövzusunda 

yetərli və doğru bilik sahibi olmamaları, ölkədə ciddi rəqabət şəraitinin yoxluğu, iqtisadi-hüquqi mühit 

və s. kimi makromarketinq səviyyəsində mövcud olan nöqsan və çatışmamazlıqlar məsələnin obyetk-

tiv tərəfləridirsə, sovet dövründə yetişmiş müasir dövrün biznesmenlərinin özlərini yeni iqtisadi şərt-

lərə uyğunlaşdırmamaları, işlərini “yoxlama-yanılma” metodu əsasında qurmağa meylli olmaları, dün-

yanı olduğu kimi yox, anladıqları kimi görmələri və bunda israrçı olmaları, məsələnin mahiyyətindən 

xəbərdar  olan  sahibkarların  isə,  mövcud  bazar  şərtlərini  diqqətə  alaraq,  şüurlu  şəkildə  marketinq 

tədqiqatları,  müştəri  məmnuniyyəti,  strateji  idarəetmə,  işçi  yetişdirmə  və  bu  qəbildən  olan  digər 

məsələlərə əhəmiyyət verməmələri əsas subyektiv səbəblər kimi sadalana bilər.  

Fəqət, ortada unudulan bir reallıq vardır: dünya sürətlə dəyişməkdə və inkişaf etməkdədir. Azər-

baycan coğrafi mövqeyi, sahib olduğu yerlatı resuarslar və ən vacibi, müasir düşüncəyə sahib insan 

potansialı  ilə  dünyada  davam  edən  qloballaşma  prosesinin  ciddi  bir  parçasıdır.  Dünyaya  inteqrasiya 

edən  Azərbaycan  istehlakçısı,  marketinqlə  bağlı  yerli  müssisələrin  fəaliyyətindən,  daha  doğrusu 

fəaliyyətsizliyindən  qətiyyən  məmnun  deyil.  Hazırki  dinamik  şəraitdə  müəssisələrin passiv  mövqedə 

durmaları, çox qısa zamanda onların əleyhinə çevrilə bilər. Belə bir acı nəticə ilə qarşılaşmamaq üçün, 

“sonrakı peşmançılıq fayda verməz” məsələni də yada salaraq, ölkə müəssisələri və sahibkarlar vaxt 

itirmədən marketinq sahəsində aşağıdaki tədbirləri həyata keçirməlidirlər:  

1. 

Mikromarketinqin təşkilində qarşıya çıxan əsas problem markeinq anlayışının mənimsənil-

məsi ilə bağlıdır. Şirktlərdə marketinq departamentlərinin olmasına baxmayaraq hələ də satış anlayışı 

hakimdir.  Bunun  səbəbi  marketinq  üzrə  kifayət  qədər  məlumatın  olmamasıdır.  Problemin  həlli  üst 

səviyyə  idarəçilərindən  sadə  işçiyə  qədər  bütün  personalın  tədris  prosesindən  keçməsi,  marketinqin 

fəlsəfəsini dərk olunması ilə mümkündür. 

2. 

Şirkətlərin missiya, vizyonları marketinq anlayışı çərçivəsində yenidən gözdən keçirilməli, 

SWOT təhlili əsasında strateji məqsədlər müəyyən olunmalı, strateji marketinq planları tərtib edilmə-

lidir. 

3. 

Şirkətlərin  mövcud  təşkilat  strukturları  marketinqin  ruhuna  uyğun  şəkildə  dəyişdirilməli, 

şirkətdaxili vəzifə və səlahiyyətlər dəyişən struktura müvafiq korrektə olunmalıdır.  

4. 

Hər bir şirkət müştərilərin şirkətin varlıq səbəbi olduğunu anlamalı, xarici və daxili müştəri 

məmnuniyyət  səviyyəsini  ölçmək  məqsədi  ilə  mütəmadi  tədqiqatlar  aparılmalı,  tədqiqat  nəticələrinə 

görə fəaliyyətlərdə müvafiq düzəlişlər həyata keçirilməlidir.  

5. 

Marketinqin  təşkilinə  təsir  göstərən  amillər  çox  olduğundan,  bu  amillərlə  bağlı  məlumat-

ların əldə olunması, təhlili və yayılması üçün müasir informasiya sisteminin təsis olunmasına ehtiyac 

vardır. 

6. 

Hər  fəaliyyət  dövrü  sonunda  mövcud  əmtəə  nomenklaturası  qiymətləndirilməli,  hər  bir 

əmtəə ömür tsikli, satış həcmi və bazar payı kimi xüsusiyyətlərə görə təhlil edilməlidir. Münasib gö-

rülməyən  əmtəələr  nomenklaturadan  çıxarılmalı,  əvəzinə  yeni  əmtəələr  daxil  edilməlidir.  Marka  me-

necmenti əmtəə üzrə menecerlərin əsas fəaliyyətlərindən birinə çevrilməli, məsələyə həssaslıqla yana-

şılmalıdır. 

7. 

Əmtəələrin  mühim  ünsürlərindən  biri  qablaşdırmadır.  Bir  neçə  funksiyanı  icra  edən 

qablaşdırmaya  xüsusi  diqqət  yetirilməlidir.  Unutmaq  olmaz  ki,  uğursuz  qablaşdırma  ən  mükəmməl 

əmtəəni belə bazardan sildirə bilər. 

8. 

Qiymətləndirimə  hədəfləri,  siyasətləri  və  sistemləri  gözdən  keçirilməli,  məqsədli  bazarın 

xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq korrektə olunmalıdır. 

9. 

Stimullaşdırma fəaliyyəti daxili və xarici müştəri olmaqla iki istiqamətində aparılmalı, sti-

mullaşdırma metodlarından məqsədyönlü şəkildə və lazımi səviyyədə istifadə edilməlidir.  

THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES 

Baku Engineering University  

191  

26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 

10.  Bölgü  kanalları  davamlı  şəkildə  iqtisadi,  nəzarət  və  adaptasiya  kriteriyaları  üzrə 

qiymətləndirilməli, optimallığını itirmiş kanal yenisi ilə əvəz edilməlidir.  

11.  Marketinqin  təkmilləşdirilməsi  istiqamətində  vacib  məsələlərdən  biri  tədarük  zəncirinin 

qurulmasıdır.  Xammal  istehsalçısından  istehlakçıya  qədər  bütün  fəaliyyətlərin  zəncirvari  şəkildə 

əlaqələndirilməsi, şirkətlərin marketinq fəaliyyətlərində səmərəliliyin artırılmasına xidmət edəcəkdir.  

12.  Şirkətlər  daxili  bazarın  kiçikliyindən  qaynaqlanan  sıxıntılardan  yaxa  qurtarmaq,  xarici 

bazarlarda  ortaya  çıxan  fürsətləri  əldən  verməmək  üçün,  xarici  bazarlarda  da  aktiv  fəaliyyət 

göstərməyə çalışmalıdırlar.  

13.  Şirkətlər,  ISO  və  HACCP  kimi  beynəlxaq  keyfiyyət  standartlarını  da  əldə  etməyə  cəhd 

göstərməlidirlər.  Ümumi  fəaliyyətləri  tənzimləyən  bu  keyfiyyət  standartları  bir  tərəfdən  müştəri 

gözündə şirkəti ucaldır, digər tərəfdən şirkətin beynəlxalq bazarlara yolunu açır. 

14.  Bazardakı  əsas  rəqiblər  müəyyən  olunmalı,  onların  strategiya,  siyasət  və  tətbiqatları 

yaxından  izlənilməli,  SWOT  təhlili  əsasında  ortaya  çıxan  zəif  cəhətlərin  ortadan  qaldırılması,  üstün 

cəhətlərin daha da gücləndirilməsi istiqamətində lazımi tədbirlər görülməlidir.  

15.  Şirkətin  və  markanın  bazar  mövqeyi  müəyyən  olunmalı,  mövcud  mövqe  ilə  arzu  edilən 

mövqe qarşılaşdırılmalıdır. Fərqliliklər varsa, onların səbəbləri və düzəltilməsi yolları araşdırılmalıdır. 

16.  Marketinq fəaliyyətlərində səmərəliliyi müəyyən edən amillərdən biri də çalışan personalın 

professionallıq  dərəcəsidir.  Tədqiqatlar  bu  sahədə  kifayət  qədər  problemlərin  olduğunu  göstərir. 

Şirkətlər mövcud problemin həllinə, marketinq üzrə mütəxəssisləri işə cəlb etmək və  müvafiq tədris 

proqramları vasitəsilə mövcud personalın bilik və bacarıqlarını artırmaq yolu ilə nail ola bilərlər. Bu 

istiqamətdə tövsiyələrdən biri də şirkətlərin təhsil müəssisələri ilə sıx əməkdaşlığının qurulmasıdır.  

Sonda  bir  məqamı  da  xüsisi  ilə  qeyd  etmək  lazımdır  ki,  marketinqdə  təkmilləşdirmənin  sonu 

yoxdur,  bu  iş  davamlı  xarakter  daşıyır.  Çünki,  marketinq  insan  və  onun  ehtiyaclarına  xitab  edir. 

A.Maslovun ehtiyaclar iyerarxiyası isə, insan ehtiyaclarının heç vaxt bitməyəcəyini göstərir. 

 

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 

1.  

A.H.İslamoğlu, Pazarlama yönetimi, İstanbul, “Beta”, 2008, 495 s. 

2.  

F. KOTLER, Marketinq menecment, tərc. ed: T.İ. İmanov, X.M. Məmmədyarov, E.N. Quliyev, “İqtisad Universiteti” 

nəşriyyatı, 2008, 468 s. 

3.    İ. MUCUK, Pazarlama ilkeleri, 17. Basım, İstanbul, Türkmen Kitabevi, 2009, 432 s. 

4.    N.B.Kamalov və R.R. Məmmədov, “Marketing Problems in Azerbaijan Enterprises and Their Solutions”, 

Azərbaycanın Ümummilli Lideri H. Əliyevin anadan olmasının 93-cü ildönümünə həsr olunmuş "IV Gənc 

Tədqiqatçıların Beynəlxalq Elmi Konfransı", Qafqaz Universiteti, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Yanında 

Bilik Fondu, Bakı/Azərbaycan, 29-30 aprel 2016, pp. 672-673 

5.    N.B.Kamalov, “Marketinq müasir idarəetmə fəlsəfəsidir”, “Dayanıqlı inkişaf və idarəetmə modelləri: nəzəriyyə və 

praktika", Beynəlxalq konfrans, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Lənkəran Dövlət Universiteti, 

Lənkəran/Azərbaycan, 23-25 dekabr 2011, s. 131 

6.    N.B.Kamalov, “Marketinqin təkmilləşdirilməsi yolları”, "İpək yolu" bülleteni, Sahibkarlığın İnkişafına Dəstək İctimai 

Birliyi, Oktyabr 2015, Sayı: 13, ss. 32-33 

7.    Ö.B.Tek, Pazarlama ilkeleri, global yönetimsel yaklaşım, Türkiye Uygulamaları, 8. Baskı, İstanbul, Beta Basım 

A.Ş., 1999, 902 s. 

8.    Q. ARMSTRONQ, F. KOTLER, Marketinq: ilk addım, 7-ci nəşr, tərcümə edən: Azərbaycan Marketinq Cəmiyyəti, 

Bakı, 2005, 581 s. 

9.    Ş.Ə.AXUNDOV, Marketinqin əlifbası, Bakı, MSV, 2006, 584 s. 

10.    W.J.STANTON, M.J.ETZEL, B.J.WALKER, Fundamentals of marketing, Ninth Edition, New York, McGraw-Hill, 

1992, 668 p. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES 

Baku Engineering University  

192  

26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 

AZƏRBAYCANDA BEYNƏLXALQ ELEKTRON TİCARƏTİN 

MÖVCUD VƏZİYYƏTİ: ƏLDƏ OLUNAN NAİLİYYƏTLƏR                           

VƏ SAHƏNİN PROBLEMLƏRİ 

 

A.A. QƏDƏŞOV 

Dövlət İdarəçilik Akademiyası 

[e-mail]

 

 

XÜLASƏ 

Azərbaycan Respublikasında  planlı və  genişmiqyaslı  şəkildə aparılan iqtisadi islahatların nəticəsi olaraq 

qeyri–neft sektorunun ümumdaxili məhsulda xüsusi çəkisi artmış, ixrac potensiallı, rəqabətqabiliyyətli məhsulla-

rın istehsalı genişlənmiş, istehsal olunan malların beynəlxalq elektron ticarət platformaları vasitəsi ilə ənənəvi və 

yeni bazarlara çıxarılması imkanları yaradılmışdır. Aparılan islahatların nəticəsində qeyri-neft ixracında dinamik 

artım müşahidə olunmuşdur. Belə ki, 2017-ci ildə qeyri–neft məhsullarının ixracında 24,4 faiz, 2018-ci ilin birinci 

yarısında 15 faizlik artım qeydə alınmışdır. Bu məqalədə də müəllif ölkədə beynəlxalq elektron ticarətin inkişafı-

nın mövcud vəziyyətini, onun qeyri-neft ixracına verəcəyi töhfəsini öyrənir. Həmçinin bu sahədə son illər əldə 

olunan nailiyyətləri, sahənin müasir problemlərini və həlli yollarını araşdırır, elektron ticarətin inkişafı imkanları 

ilə bağlı təkliflər verir. 

Açar sözlər: strateji yol xəritəsi, elektron ticarət, qeyri-neft ixracı, Azexport, Enterpriseazerbaijan, Rəqəmsal 

Ticarət Qovşağı 

THE CURRENT SITUATION OF INTERNATIONAL ELECTRONIC TRADE IN AZERBAIJAN, 

SUCCESSES ACHİEVED AND AND PROBLEMS OF THE FIELD 

ABSTRACT 

In recent years, the main goals of the economic reforms in the republic are to reduce the natural reserve 

factor  of  the  state  budget  and  gross  domestic  product,  to  ensure  diversification  of  the  economy  and  the 

superiority of the non-oil factor. As a result of planned and large-scale economic reforms, the share of the non-

oil  sector  in  the  gross  domestic  product  has  increased,  the  production  of  export-oriented,  competitive  products 

has  expanded,  and  opportunities  have  been  created  to  bring  the  goods  to  traditional  and  new  markets  through 

international e-trading platforms. The economic reforms implemented in the short-term have started to give their 

own results. So, the share of non-oil products exports increased by 24.4 per in 2017 and by 15 per in the first half 

of 2018. In this article, the author investigated the achievements, current problems of the field and sustainable 

development opportunities by analyzing the state of the international e-commerce status in the country. 

Keywords: strategic roadmap, electronic trade, non-oil export, Azexport, digital rade network

 

 

Giriş 

Azərbaycan  Respublikasının  rəqəmsal  ticarət  qovşağı  kimi  mövqeyinin  gücləndirilməsi,  milli 

iqtisadiyyatın  dünya  iqtisadiyyatına  qoşulmasının  sürətləndirilməsi,  rəqabətqabiliyyətli  məhsulların 

istehsalı,  potensial  yeni  və  ənənəvi  bazarlara  elektron  ticarət  platformaları  vasitəsi  ilə  çıxış 

imkanlarının  artırılması  və  sahibkarlıq  fəaliyyətinin  davamlı  dəstəklənməsi  dövlətin  iqtisadi 

siyasətinin əsas prioritetlərindəndir.  

Bunun  üçün  2005-ci  ildə  “Elektron  Ticarət  haqqında”  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunu 

qəbul olunmuşdur (1). Daha sonra elektron ticarətin inkişafı istiqamətində ölkədə genişmiqyaslı işlər 

görülməyə  başlanılmışdır.  Bu  baxımdan  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2016  –ci  il  21 

Sentyabr  tarixli  “Azərbaycan  Respublikasında  İstehsal  Olunan  Malların  Vahid  Məlumat  Bazasının 

Yaradılması” haqqında Sərəncamına əsasən 

www.azexport.az

 portalı yaradılmışdır(2).  

Portalın uğurlu fəaliyyətinin nəticəsi olaraq sahibkarların beynəlxalq elektron ticarət platforma-

larında təmsil olunması 100 dəfədən artıq, yerli məhsulların beynəlxalq elektron ticarət platformala-

rında təmsil olunması isə 500 dəfədən artıq artmışdır (3).  

Elektron  ticarət sahəsinin inkişaf etdirilməsi  üzrə aparılan islahatların  davamı  olaraq  Azərbay-

can  Respublikası  Prezidentinin  23  fevral  2017  –ci  il  tarixli  Fərmanı  ilə  Rəqəmsal  Ticarət  Qovşağı 

yaradılmışdır (4).  

Rəqəmsal  Ticarət  Qovşağı  Estoniyanın X-Road  platformasının  analoqunun tətbiqi  ilə  dünyada 

həyata keçirilən ilk layihədir. Ölkədə elektron ticarətin inkişafı istiqamətində yaradılan infrastrukturun 

davamı  olaraq  “Qeyri-neft  sektorunda  rəqabətqabiliyyətli  daxili  istehsalın  dəstəklənməsi  ilə  bağlı 

əlavə  tədbirlər  haqqında”  Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  Sərəncamı  əsasında 

www.enterpriseazerbaijan.com

 portalı yaradılmışdır (5).  

THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES 

Baku Engineering University  

193  

26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan 

Portalın  yaradılmasında  başlıca  məqsəd,  Azərbaycana  birbaşa  xarici  investisiyaların  cəlb 

edilməsi  potensialının  təkmilləşdirilməsi  və  investisiya  cəlbediciliyinin  daha  da  artırılmasıdır.  Bu 

sahədə  görülən  böyük  işlərə  baxmayaraq  problemlərdə  qalmaqdadır.  Bu  məqalədə  də  biz  ölkədə 

elektron ticarətin inkişafının mövcud vəziyyətini, onun qeyri-neft ixracına verəcəyi töhfəsini öyrənirik. 

Həmçinin bu sahədə son illər əldə olunan nailiyyətləri, sahənin müasir problemlərini və həlli yollarını 

araşdıraraq, elektron ticarətin inkişafı imkanları ilə bağlı təkliflər irəli sürürük. 

 

Azərbaycanda beynəlxalq elektron ticarətin mövcud vəziyyəti 

 

 

Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin  2016-cı  il  6  dekabr  tarixli  1138  nömrəli  Fərmanı  ilə 

təsdiq  edilmiş  milli  iqtisadiyyat  və  iqtisadiyyatın  əsas  sektorları  üzrə  strateji  yol  xəritələrində  də 

ixracyönümlü  iqtisadi  model  önə  çəkilərək,  yüksək  əlavə  dəyər  yaradan  ixracyönümlü  iqtisadiyyata 

keçid  başlıca  məqsədlərdən  biri  kimi  müəyyən  olunmuşdur  (6).  Hazırda  milli  iqtisadiyyat  və 

iqtisadiyyatın  əsas  sektorları  üzrə  strateji  yol  xəritələrində  hədəf  olaraq  seçilən  məqsədlərə  nail 

olunması  üzrə  kompleks  tədbirlər  davam  etdirilməkdədir.  Bu  baxımdan 

www.azexport.az

 

internet 

portalı sahibkarlar üçün yaratdığı imkanları qeyd etmək yerinə düşər. 

İlk baxışdan 

www.azexport.az

 

elektron  ticarət  platformasını  xatırlatsa  da  hazırda  portal  Azərbaycanın  ixraca  dəstək  mərkəzinə 

çevrilmişdir.  Belə  ki,  portal  sahibkarlara  xarici  bazarlarda  müştəri  tapır,  ixrac  prosedurlarına  dair 

məsləhət  xidmətləri  təqdim  edir,  bütün  ixrac  prosedurlarını  o  cümlədən  gömrük  bəyannaməsini  “bir 

pəncərə”  vasitəsilə  online  qaydada  həyata  keçirməyə  imkan  yaradır  və  loqistika  dəstəyi  təqdim  edir. 

Beynəlxalq  elektron  ticarət  platformalarında  bir  sahibkarın  “qızıl  üzv”*  adı  altında  qeydiyyatdan 

keçərək məhsullarının nümayişi və il ərzində aktual saxlanılması orta hesabla yeddi min ABŞ dolları 

vəsait tələb edir.  

www.Azexport.az 

portalının inteqrasiya olunduğu beynəlxalq elektron ticarət platformaları. 

Bu  xidmətləri  sahibkarlara  ödənişsiz  təqdim  edən  p

ortal,  fəaliyyətə  başladığı  ilk  günlərdən  öz 

faydasını  verməyə  başlamışdır.  Belə  ki,  2017-ci  ilin  yanvar  ayından  etibarən  portala  dünyanın  150- 

dək ölkəsindən 10000-dən artıq ixrac sifarişi və sorğuları daxil olmuşdur (7). Qeyri–neft məhsulları və 

xidmət  sahəsinin  müxtəlif  sektorları  üzrə  daxil  olan  sorğularda  ənənəvi  olan  Rusiya,  Ukrayna, 

Gürcüstan,  Türkiyə  və  s.,  kimi  ölkələrlə  yanaşı  ənənəvi  olmayan  İndoneziya,  Filippin,  Dominikan, 

Makedoniya,  Yaponiya,  Koreya  və  s.,  kimi  ölkələrdən  də  sifarişlər  daxil  olmuşdur.  Ümumilikdə 

dünyanın  müxtəlif  ölkələrindən  olmaqla  portala  səkkiz  yüz  milyon  ABŞ  dollarından  artıq  dəyərdə 

ixrac  sifarişi  daxil  olmuşdur.  Bu  isə  Azərbaycan  məhsullarının  beynəlxalq  elektron  ticarət 

platformaları vasitəsi ilə fasiləsiz olaraq dünyanın istənilən nöqtəsində, istənilən zaman əlçatan olması 

və ixrac coğrafiyasının daha da şaxələndirilməsi hesabına baş vermişdir. Sözügedən portalın fəaliyyəti 

yalnız  məhsulların  beynəlxalq  elektron  ticarət  platformalarında  nümayiş  olunması  ilə  yekunlaşmır. 

Belə ki - portala daxil olan ixrac sifarişi və sorğularını izləməklə dünyanın hansı region və ölkələrində