"İqtisadiyyatı güclü olan dövlət hər şeyə qadirdir". "Biz neft kapitalını insan kapitalına çevirməliyik"
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏDƏBİYYAT 1.
- Key words
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 213
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 214
- Dövlət və bələdiyyə orqanları Firmalar Banklar İstehlakçılar
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 215
- İSTIFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBIYYAT
- SAHİBKARLIQ FƏALİYYƏTİNİN MALİYYƏLƏŞDİRİLMƏSİ FORMALARI Cəsur İsaq oğlu Hüseyinli
- Keywords
- THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 216
|
THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 212 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan İqtisadi təhlükəsizliyin və onun iqtisadi asılılıq və müstəqillik, stabillik və qeyri-stabillik, zəif və güclü tərəfləri və s. kateqoriyalarla əlaqəsinin sonrakı tədqiqi iüçün hər şeydən əvvəl iqtisadi təhlükəsizlik subyektlərinin və bu subyektlər üçün təhlükə yaradan təhdidlərin təsnifləşdirilməsi lazımdır.
1. A. Piriyev “ Siyasi strategiya və milli təhlükəsizlik “ 2008, 126 2. Bayramov Ə.İ., Regional iqtisadi inteqrasiya: nəzəriyyə və praktika, Bakı: “Azərnəşr”, 2007 3. Bərxudarov Mənsur və Məmmədov Nüsrəddin, İqtisadi Təhlükəsizlik, Bakı: “İqtisad Universiteti” nəşriyyatı, 2006, 452 s. 4. Həsənov R.T., Azərbaycan Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafının bazar modelinin konseptual əsasları, Bakı: 2011, 343 s. 5. Kərimli İ.A., Dünya iqtisadiyyatı: beynəlxalq ticarət, maliyyə və inkişaf, Bakı: “CBS”, 2006, 166 s. 6. Menkyu N.Q., Ekonomiksin əsasları, üçüncü nəşr, ABŞ: “R.R.Donnolley Willard, OH”, 2004, 836 s. 7. N. Məmmədov “ Ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyi “Bakı: “Elm”, 2009, 43 s.
BİZNESİN İNKİŞAFINDA ELEKTRON TİCARƏTİN ROLU Ç.M. NƏCƏFOVA İqtisadi İslahatlar Elmi Tədqiqat İnstitutunun dissertantı Sumqayıt Dövlət Universiteti chichak64@mail.ru XÜLASƏ Hal-hazırda informasiya kommunikasiya texnologiyalarından iqtisadi fəaliyyət sahələrində geniş miqyasda istifadə edilir və bu da təsərrüfat münasibətlərində müvafiq infrasturuktur elementlərində ciddi dəyişikliklərə səbəb olur. Beləliklə, rəqəmsal biznes fəaliyyəti mühitinin formalaşmasına, habelə elektron kommersiyanın müxtəlif şəbəkə sistemlərinin yaradılmasına əlverişli zəmin yaranır. Məqalədə biznesin inkişafında elektron ticarətin rolu araşdırılır. Açar sözlər: elektron ticarət, elektron biznes, kommersiya, internet, qloballaşma, proqram təminatı THE ROLE OF ELECTRONIC COMMERCE IN BUSINESS DEVELOPMENT SUMMARY At the moment, ICTs are widely used in economic activity, which in turn leads to significant changes in the relevant infrastructure elements. This creates favorable conditions for the formation of a digital business environment, as well as the creation of various network systems for electronic commerce. The article examines the role of e-commerce in business development.
Giriş. Bütün kompüter istifadəçiləri eyni zamanda şəbəkə istifadəçiləri olmasa da, əksər kompüter sahibləri İnternet adlanan qlobal şəbəkə mühitində birləşirlər. İnternet texnologiyaları və internet əlavələri fiziki şəxslər (müştərilər), biznes və ticarət tərəfdaşları arasında qarşılıqlı əlaqə yaratmaq üçün yeni imkanlar açır. Uzaqgörən şirkətlər öz səhmdarları üçün yeni dəyər yaratmaq və maksimum səmərə əldə etmək üçün İnternetin kütləvi texnoloji strukturundan istifadə edirlər. İnternetin iqtisadi həyatın bütün sahələrinə təsirini nəzərə alsaq, bu, artıq nəhəng və sürətlə inkişaf edən istehsal, işgüzar fəaliyyət və iş yerləri üçün yeni imkanlar yaratmaqla xarakterizə olunan yeni bir elektron iqtisadiyyatın yaranmasının mənbəyi hesab edilə bilər. Biznes əməliyyatlarının istənilən istiqamətində məlumat və biliklərdən istifadə edə bilən şirkətlər bu yeni iqtisadiyyatın uğurlu subyektlərinə çevrilirlər. İnternet iqtisadiyyatı aşağıdakı komponentləri əhatə edir: qlobal şəbəkələrə inteqrasiya edilmiş çox sayda fərdi kompüter, proqram təminatı; açıq və əlçatan şəbəkə mühitinin yaradılmasında iştirak edən insan resursları; fərdi kompüterlərin və tətbiqlərin olması səbəbindən mümkün olan müxtəlif mübadilə mexanizmləri ilə əlaqəli elektron bazarlar; real vaxt rejimində alıcılar, istehsalçılar, təchizatçılar, satıcılar, habelə müştərilərin cəlb edilməsi üçün marketinq strategiyasının inam, etibarlılıq, məhsulların sertifikatlaşdırılması və başqa elementlərini təmin edən elektron vasitəçilər; internet transaksiyalarında istifadə oluna bilən elektron ödəniş sistemləri; qanunvericilik siyasəti. THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 213 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan Elektron ticarət alıcı və satıcılara aşağıdakı imkanlardan eyni dərəcədə yararlanmağa imkan verir: • Biznesin dünya səviyyəsində həyata keçirilməsi; • Sahibkarlıq subyektlərinin rəqabətqabiliyyətliyinin yüksəlməsi; • İstehlakçı ilə birbaşa əlaqənin qurulması: bazarın bütün təbəqələri ilə birbaşa əlaqə quraraq onların tələblərinin öyrənilməsi və həmin ehtiyaclara uyğun çevik məhsul təklif etmək imkanının formalaşması; • İstehlakçıların tələblərinə cəld reaksiya verilməsi; • Kommersiya xərclərinə qənaət olunması və s. imkanları sadalamaq olar. Əksər nəşrlərdə yeni iqtisadiyyatı rəqəmsal iqtisadiyyat adlandırırlar. Bu məfhum çox ümumi- dir, belə ki, bu məfhum infrastruktur səviyyəsində bütün informasiya texnologiyalarını özündə birləşdirir. İnternet texnologiyaları digər texnologiyalardan fərqləndirilməlidir, çünki iqtisadi artım yalnız internet texnologiyalarının tətbiqi sahəsində dəqiq şəkildə hiss olunur. İnternetdən çoxşaxəli istifadə nəzərə alınmaqla, yeni iqtisadiyyatı internet iqtisadiyyatı hesab etmək daha məntiqlidır. İnternet iqtisadiyyatında elektron ticarət mühüm rola malikdir. Elektron ticarət - kompüter şəbəkələrindən və ya internetdən istifadə etməklə marketinq, təklif, satış, kirayə, lisenziya verilməsi, mal, xidmət və ya məlumatların tədarüküdür. Elektron ticarəti iki kateqoriyaya bölmək olar: infrastruktur və iqtisadi fəaliyyət. Öz növbəsində infrastruktur kateqoriyası internet infrastrukturuna (səviyyə 1) və internet tətbiqi infrastrukturuna (səviyyə 2) bölünə bilər. İnternetin infrastrukturu yüksək sürətli fərdi kompüterlərin qlobal şəbəkəsidir və elektron ticarətin fiziki əsaslarıdır. Bu səviyyədə fərdi kompüterlər, serverlər, fiber-optik kommunikasiya xətləri, şəbəkə qurğuları və proqram təminatı, internet provayderləri və s. istehsal edən şirkətlər var. İnternetin tətbiqi infrastrukturu proqram təminatı və proqram əlavələri, məsləhət, təlim və inteqrasiya xidmətləri, o cümlədən şəbəkə xidmətlərini əhatə edir. Bu səviyyədə internet məsləhətçi- ləri, internet-kommersiya proqramları hazırlayan şirkətlər üçün proqram təminatı və axtarış sistemləri, multimedia proqramları, real vaxt rejimində təlimlər və s. var. İqtisadi fəaliyyət kateqoriyası həmçinin iki komponentə bölünə bilər: elektron vasitəçilərin cəlb olunması ilə transaksiyalar (səviyyə 3) və real vaxt rejimində (online) birbaşa əməliyyatlar (səviyyə 4). İnternet vasitəçiləri elektron bazarların səmərəliliyinin artırılmasını təmin edirlər. Onlar alıcılara və satıcılara bir-birlərini tapmaqda, onların qarşılıqlı əlaqələrini asanlaşdırmaqda və marketinq xidmətlərini təqdim etməkdə, malların və satıcıların seçilməsində alıcılara kömək göstərilməsində köməklik göstərirlər. İnternet-vasitəçilərə onlayn brokerlər, portallar, reklam agentləri və s. daxildir. Real vaxt rejimində birbaşa əməliyyatlar fərdi alıcılara (və yaxud şirkətlərə) dövlət müəssisələrinə internet vasitəsilə mal və xidmətlər satan şirkətlər tərəfindən həyata keçirilir. Bu səviyyədə fəaliyyət göstərən şirkətlərə pərakəndə ticarət şirkətləri (elektron mağazalar), kompüter avadanlıqları və proqram təminatı istehsalçıları, öz məhsullarını satan nəqliyyat şirkətləri, turizm firmaları və digər bazar iştirakçıları aid edilir [1]. Şirkətlərin elektron ticarət texnologiyasına əsaslanmasının ən azı iki səbəbi var. Birincisi, informasiya texnologiyaları bu gün biznes fəaliyyətinin aparılmasında əsas vasitədir və internet işgüzar fəaliyyət üçün mühitə çevrilir. İkincisi, elektron ticarət biznesin təşkili və cəmiyyətdəki digər proseslərdə əsas struktur, əməliyyat və idarəetmə dəyişikliklərinin katalizatorudur (dövlətin idarəedilməsi prosesləri: e-hökumət - e-government ; təhsil prosesi: e-learning (e-learning). Şəkildə elektron əlaqələrin iştirakçıları kateqoriyasına əsasən elektron biznesin əsas sxemləri göstərilir [2]. • B2B (Business-to-Business)- təşkilatın digər təşkilatla ticarət əlaqələrini göstərir. B2B vəzifələrinə daxildir: - müəssisələrarası qarşılıqlı əlaqələrin tez və rahat təşkili; - firmalar arasında etibarlı mühafizə olunan mübadilə kanallarının qurulması; - informasiya mübadiləsi əsasında müəssisələrin müştərək hərəkətinin və inkişafının koordinasiyası; Qarşılıqlı əlaqə ticarət, texnologiyalar, təcrübə mübadilələri ilə investisiya fəaliyyəti və s.-dən ibarət ola bilər; THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 214 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan
Şəkil. Elektron biznesin modelləri
• B2C (Business-to Consumer - biznes-müştəri) – elektron kommersiya sistemində satıcı sifətində hüquqi şəxs (şirkət), alıcı sifətində isə - fiziki şəxs çıxış edir. Yəni, mal və xidmətlərin reallaşdırılması bilavasitə istehlakçının özü ilə həyata keçirilir. B2C sisteminin ən çox yayılmış alətlərindən biri İnternet – mağazadır ki, bu da malların kataloqunu təklif edən elektron vitrindən ibarət olur. Buraya qeydiyyat informasiyalarını daxil etmək üçün vacib interfeys elementləri, sifarişlərin formalaşdırılması, internet vasitəsilə ödəmələrin həyata keçirilməsi, satıcı şirkət haqqında informasiya alınması da daxildir. • C2C (Consumer-to Consumer) – Bu sistem bir istehlakçı başqa istehlakçılara mal satdığı zaman işlənir. İstehlakçılar öz aralarında anlaşmanı onlayn rejimdə üçüncü şəxsin – provayderin köməyi ilə asanlıqla qəbul edə bilərlər. Belə aparıcı provayder C2C konsepsiyasında inqilab edən ABŞ-ın ebay.com provayderi birbaşa alıcı ilə İnternet hərracı formasında hostinq tətbiq etdi. Bu halda ən populyar məhsullardan avtomobillər, kompüterlər sayılır. • С2В (consumer-business) - istehlakçı-biznes. Bu kateqoriyaya mal və ya xidmətləri təşkilatlara satan, həmçinin onlarla qarşılıqlı əlaqə quran və müqavilə bağlayan satıcıları axtaran fərdi istehlakçının aid olduğu bir elektron ticarət növüdür; • G2G - (government-to-government) – hökumətin dövlət qulluqçuları ilə, hökumətin hökümətlə qarşılıqlı əlaqəsi. Bu cür əməliyyatlara büdcə təşkilatları arasında əməliyyatları aid etmək olar. Burada məqsəd kommersiya mənfəətinin əldə edilməsi deyil, məsrəflərin azaldılmasıdır. • B2G (Business-to-Goverment – biznes-höuumət) elektron kommersiya sistemi – hüquqi şəxslərlə dövlət strukturları arasında elektron biznes sistemidir. Hal-haszırda bu sistem kifayət qədər uğurla inkişaf edir və əhəmiyyətli dərəcədə perspektivləri vardır. Hesab olunur ki, yalnız bu sistemin inkişafı qlobal miqyasda işgüzar təcrübənin konseptual dəyişməsinə imkan yaradacaq. • C2G (Consumer-to-Government) elektron kommersiya sistemi – istehlakçı-hökumət – hal- hazırda intensiv inkişaf edir. Onun reallaşdırılması fiziki şəxslər və sosial təminat kimi dövlət orqanları arasında elektron əlaqələrinin genişləndirilməsinə imkan verəcək [3]. Azərbaycanda və bir sıra digər ölkələrdə elektron ticarətin inkişafının nisbətən aşağı səviyyəsinin səbəblərindən biri müəssisənin idarə olunmasının avtomatlaşdırılması səviyyəsinin aşağı olmasıdır. Elektron ticarət sisteminin tətbiqi yalnız kommunikasiya infrastrukturunun deyil, həm də idarəetmə qərarlarının optimallaşdırılmasını təmin edən vahid idarəetmə informasiya sistemlərinin tətbiqi ilə bağlı müəyyən bir səviyyədə texnologiyanın inkişafını tələb edir - MRP (MANUFU Resource Planning); MRP II; ERP (Enterprise Recources Planning - korporativ resursların planlaşdırılması); SCM (Supply Chain Management -təchizat zəncirinin idarə olunması sistemləri); CRM (Customer Relationship Management - müştəri ilə qarşılıqlı münasibətlərin idarə olunması ); elektron satınalma - elektron təhcizat sistemi. Elektron ticarətin iqtisadi səmərəliliyi əməliyyat xərclərinin azaldılması, pul vəsaitlərinin dövriyyəsini sürətləndirilməsi, insan resurslarına olan tələbatın azaldılması və elektron xidmət
C2B
B2C G2B
B2G İnternet bankçılıq İnternet bankçılıq
B2BC 2C G2C
C2G G2G
İnternet bankçılıq THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 215 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan sisteminə keçid nəticəsində inzibati xərclərin azaldılması ilə təmin edilir. Bununla belə, elektron kommersiya fəaliyyətinin inkişafını təmin etmək üçün aşağıdakı amillər nəzərə alınmalıdır: • elektron ödəniş sistemlərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməlidir; • əhali internet vasitəsilə alış-veriş etməyə psixoloji cəhətdən hazır olmalıdır; • Elektron əməliyyatların aparılması və təşkili üçün qanunvericilik bazası tam inkişaf etdirilməlidir. Eyni zamanda, elektron biznesin inkişaf səviyyəsi - qaçılmaz qloballaşma şəraitində, bilik və mədəniyyətlərin yaxınlaşması və texnniki tərəqqinin sürətləndirilməsi kontekstində rəqabətqabiliy- yətliliyin göstəricisidir.
1.
R.M. Əliquliyev “İqtisadi proseslərdə informasiya texnologiyaları” “Elm” nəşriyyatı, Bakı, 2002. 2.
Развитие Телекоммуникационного Рынка и Проблемы Совершенствования его Регулирования в России. А.В. Ефанов, Москва, 2008. 3. M.Q .Əkbərov. Elektron kommersiya /Ali məktəb tələbələri üçün dərs vəsaiti. Bakı: «İqtisad Universiteti» Nəşriyyatı, 2011. - 212 səh. 4.
vikipediya.az
MALİYYƏLƏŞDİRİLMƏSİ FORMALARI Cəsur İsaq oğlu Hüseyinli Bakı Müəndislik Universiteti İqtisadiyyat və İdarə etmə fakültəsi cesur.huseynov.95@mail.ru XÜLASƏ Məqalə müasir şəraitdə sahibkarlıq fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsi formalarının elmi cəhətdən araşdırıl- masına həsr olunmuşdur. Məqalədə sahibkarlığın mahiyyəti şərh olunmuş və həmçinin sahibkarlığın maliyyələş- məsinin müxtəlif formaları araşdırılmışdır. Açar sözlər: Sahibkarlıq, maliyyələşmə formaları: borc, kapital, mələk investor, vençur. FORMS OF ENTREPRENEURIAL FINANCING SUMMARY The article is devoted to the scientific research of forms of entrepreneurial financing in modern conditions. The article describes the essence of entrepreneurship as well as various forms of entrepreneurship financing.
Sahibkar, istehsal amillərini təşkil edərək istehsal fəaliyyətində mövcud olan və üzərinə götürdüyü risklə yanaşı, nəticədə qazanc əldə etməyi hədəfləyən insan kimi xarakterizə olunur. Bununla yanaşı son illərdə sahibkarlığın tərifinə "fərqli bir yeniliklər etmək və cəmiyyətə dəyər qatma" amilləri də əlavə olunur. Sahibkarlıq xüsusən son illərdə regional və milli inkişafın ən böyük hərəkətverici qüvvəsi kimi qiymətləndirilir. Ölkələr üçün işsizliyin azaldılması və iqtisadi böyüməyə kömək etməsi kimi səciyyələndirilən sahibkarlıq, hərtərəfli ictimai fayda təmin etməsi ilə bərabər yeni iş sahələrinin meydana gəlməsinə səbəb olur. Sahibkarlığın mədəniyyət halına gətirildiyi və sahibkar- lıq şüurunun inkişaf etdirildiyi ölkələrin işə götürənin sayında, istehsalında və iqtisadiyyatında əhə- miyyətli dərəcədə böyümə və inkişafı əsas amillərindən biridir. Maliyyələşdirmə isə, müəssisənin ehti- yaclarını və investisiya qoyuluşlarını təmin etmək üçun əldə edilən maliyyə mənbələri və vəsaitlərin təmin edilməsidir. Müəssisələr ehtiyac duyduqları fondları daxili resurslarından qarşıladıqları kimi müxtəlif xarici mənbələrdən də təmin edə bilərlər. Müəssisələr xüsusilə yaranma mərhələsində, digər maliyyələşdirmə mənbələrinə çatmaq məsələsində yaşadıqları çətinliklərin də təsiri ilə, öz kapitallarını istifadə edərkən böyümə və inkişaf mərhələlərində əksəriyyətində bu resurslar kifayət etmədiyi üçün xaricdən maliyyələşdirməyə ehtiyac duyurlar THE SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF ECONOMY AND ADMINISTRATION: PROBLEMS AND PERSPECTIVES Baku Engineering University 216 26-27 October 2018, Baku, Azerbaijan Sahibkarlıq fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsində iki cür maliyyə üsulundan istifadə edilir. Bunlar 1. Borc, 2. Şəxsi kapitaldır. Borc maliyyəsi faiz və əsas pul ödəməsini tələb edən vasitələrlə təmin edilir. Əldə edilən kredit, sahibkarın satışlar yolu ilə yaradılmış mənfətdən geri ödənilir. Borc maliyyəsi ümuiyyətlə var olma əsaslı maliyyə olaraq adlandırılır və binalar, avadanlıqlar, ərazi kimi daşınmaz əmlakları təminat olaraq göstərilməsini tələb edir. Əgər əldə edilən borc vəsaitləri qısa müddətlidirsə (1 ilə qədər) ələdə edilən vəsait yaradılan müsissənin çalışma ehtiyaclarının qarşılanmasında istifadə edilir. Uzun müdətli borc vəsaitlərindən isə uzunmüddətli aktivlərin maliyyələşməsində istifadə edilir. Xüsusi ilə faizlər aşağı olduğu müdətdə, sahibkar ya yeni müəssisənin ya da mövcud olan müəssisənin kapital qurluşundan aslı olaraq borcların payını artıraraq, borc kapital nisbətini yüksəldə bilər. Ancaq sahibkar borclanmanın limitsiz bir imkan olduğunu düşünməməli və borclanma səviyyəsini diqqətli təhlili nəticələrindən sonra artırmalıdır. Əgər sahibkar müəyyən zaman içərisində lazım olduğundan artıq borclanmışdırsa, bu zaman faiz ödənişləri etmək çətinləşəcək, müəssisə üçün arzulanan inkişkaf təmin edilə bilməyəcək və hətda iflas kimi arzu edilməyən bir nəticə ilə qarşılaşacaq. Səhm kapitalı yolu ilə maliyyələşdirilmə isə qarşılığında hər hansı bir təminat tələb etməz. Səhm kapitalı müəssisə sahibi ya da ortaqlarının yatırmış olduğu pulu ifadə edər və yaradılan şirkət üzərindəki sahiblik haqqlarını müəyənləşdirər. Səhim kapıtalını ümumi resurslar içərisində müəyyənləşdirən digər bir amildə şirkətin böyüklüyüdür. Məsələn, xırda bir şirniyat sexi ya da ayaqqabı sexi şəxsi kapitalı vasitəsi ilə maliyyələşdirmək yolu ilə yaradıla biər. Ancaq yaradılan sex nə qədər böyük olarsa o zaman bir çox ortağa, fərqli investorlara, hissədarlara ehtiyac yaranır. Bu cür təşəbbüslərin maliyyələşəsində həm borc həmdə şəxsi kapitalın istifadə edilməsi zəruriliyi yaranır. Qeyd edilənlərlə yanaşı sahibkarlıq fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsində daxili və xarici maliyyə resurslarından istifadə edilir. Daxili maliyyəşmə, əldə edilən mənfətlər, aktivlərin satışı, iş kapitalının azaldılması və ya səhm və ehtiyatlara az maliyyə vəsaitinin qoyulması, ödəmə vaxtlarının uzatma vəya ödəmə strukturunun dəyişdirmə şəkilində bir çox mənbələr ola bilər. Bir çox yeni qurulan müəssisələrin xüsusi ilə başlanğıc illərində əldə edilən mənfətin hamsını müəssisənin ehtiyatında buraxaraq gələcək dövürdəki maliyyə ehtiyaclarını təmin edir. Bəzi zamanlarda isə maliyyə ehtiyacını əldəki aktivlərin bir hissəsini satılması və ya aktivlərin icarəyə verilməsi yolu ilə qarşılayırlar. Istər aktivlərin satışı, istərsədə digər maliyyələşmə vasitəsi ilə maliyyə vəsaitinin təmin edilməsi, başlanğıc illərdəki kiritik vəziyyətlərin qarşısının alınması və firmanın fəaliyyətlərini həyata keçirməkdə kömək edir. Xaricdən təmin ediləcək qaynaqların dəyrləndiriləsində üç təməl prinsip üzərində durulmalıdır. Bunlar aşağıdakılardır;
İstifadə olunacaq vəsaitlərin ödəmə sturukturu;
İstifadə olunacaq vəsaitin dəyəri; Rəhbər üzərindəki nəzarətin təsiri kimi prinsiplər üzərində durulmalıdır. Sahibkarların bir çox yeni təşəbbüslərin ortaya çıxmasında az bir miqdarda da olsa həm şəxsi əmlaklarını həm də qənaət etdiyi pulları, maliyyə mənbəyi kimi istifadə edir. Bu növ bir maliyyələşmə mənbəyi sahibkarın özü olduğundan xərci azdır, bu cür maliyyələşdirmənin xərci fürsət xərcidir. Şəxsi maliyyə fondları yeni yaradılan müəssisələrin maliyyələşməsinin istifadəsində, həm mələk investorlarından, həm komersiyya banklarından, həmdə digər xarici mənbələrdən maliyyələşdirmə təmin olunması üçün də təminat kimi göstərilməsi üçün şəxsi vəsaitlər olduqca əhəmiyyətlidir. Sahibkarlıq fəaliyyətinin maliyyələşdirilməsində şəxsi vəsaitlərlə bərabər ən çox istifadə edilən mənbələrdən biri də sahibkarın ailəsi, qohumları və dostlarıdır. Ailə və dostlardan əldə ediləcək vəsaitlərin miqdarı məhdud olmaqla birlikdə öz vəsaitinin yaradılması baxımından bir çox sahibkarlıq fəaliyyətinin naliyyətlərində əhəmiyyətli rol oynayacaq xüsusiyyətə malikdir. Sahibkarla olan bağları və ya yaxın əlaqələri səbəbiylə kapital qoymağa təşviq edilmələri heç tanınmayan və ya az tanınan birindən pul istəməkdən çox asan olmaqla yanaşı faliyyətin uğurlu olması vəziyyətində müxtəlif problemləri də yaradır. Ancaq unudulmamalıdır ki, sahibkarlıq fəaliyyətinin problemli olması, ya da uğursuzluğa məruz qalması vəziyyətində qohumluq və dostluq əlaqələri də zədələnə bilər, buna görə də onları maliyyə mənbəyi kimi istifadə edərkən daha diqqətli davranmaq lazımdır. Qeyd etdiyimiz kimi, əgər yaradılan müəssisə uğurlu olarsa bir çox problemlər ortaya çıxa biər. Bu problemlər aşağıdakılardır;
|