Mövzu 17. Morfologiyanın tədrisi. Morfoloji təhlil. Morfologiya və onun tədrisi

---

Mövzu
 
17. Morfologiyanın tədrisi. Morfoloji təhlil. 
1. 
Morfologiya və onun tədrisi 
2. 
Sözün quruluşu və söz yaradıcılığı formaları 
3. 
Nitq hissələrinin tədrisi metodikası 
4. 
Morfoloji təhlil. 
Morfologiya yunanca “ morfos ”(forma) və “loqos”(söz) sözlərinin birləşməsindən 
əmələ gəlib, nitq hissələrindən, sözlərin tərkibindən və dəyişmə qaydalarından bəhs 
edir. “ Morfologiya” bəhsi fonetika və sintaksislə, şagirdlərin şifahi və yazılı nitqlərinin 
inkişafı, onların lüğət ehtiyatı, dilimizin orfoqrafik xüsusiyyətlərilə sıx əlaqədardır. Bu 
mənada VI sinifdə isim, sifət, say, əvəzlik; VII sinifdə fel, zərf, qoşma, bağlayıcı, 
ədat, modal sözlər, nida öyrədilir. Məqsəd, dilimizdəki nitq hissələrinin mənası və 
qrammatik əlamətləri haqqında şagirdlərə aydın və dürüst məlumat verməkdir. 
Azərbaycan dilinin morfologiyası dilimizdəki sözlərin formalarından bəhs edən 
təlimdir. Bu təlimin iki bölməsi vardır:
• 
Sözün quruluşu vəSs söz yaradıcılığının formaları 
haqqında təlim;
• 
Nitq hissələri haqqında təlim. 
Birinci bölmə V sinifdə II yarımildə, ikinci bölmə isə VI – VII siniflərdə öyrədilir.
Nitq hissələrinin tədrisi metodikası.
Müəyyən bir nitq hissəsinin mənasını öyrənmək, onun yalnız tərifini əzbərləməkdən 
ibarət deyildir. Həmin tərifdə sözlərin məzmununu, məsələn, ismin tərifində “ əşya ” 
məfhumu altında nəyi başa düşmək lazım olduğunu izah etmək vacibdir. Şagirdlər 
bilməlidirlər ki, biz nəyə görə isim, sifət, say, əvəzlik, fel, zərf deyirik və s. 
Qrammatikada “ əşya ” məfhumu şagirdlərə tədricən, ismin qrammatik əlamətlərini 
ardıcıl surətdə öyrətmək yolu ilə mənimsədilməlidir.
Məktəbdə tədris olunan ilk nitq hissəsi isimdir. Başqa nitq hissələri ismi bu və digər 
cəhətdən izah edir. VI sinifdə “ isim” mövzusu tədris edilərkən şagirdlərə konkret və